Jheronimus Bosch

Jheronimus Bosch
Postume portret van Hieronymus Bosch, ca. 1550
Geboortenaam	Jheronimus van Aken
Gebore	ca. 1450 's-Hertogenbosch, Brabant, Spaans-Nederland
Sterf	Begrawe op 9 Augustus 1516 (op 65–66) 's-Hertogenbosch, Brabant, Habsburgse Nederland
Nasionaliteit	Nederlands
Veld	Kunsskilder
Beweging	Vroeë Nederlanders Renaissance
Werke	Tuin van Wellus (1628) Versoeking van sint Antonius

Jheronimus Bosch (ook gespel Hieronymus Bosch; gebore as Jheronimus van Aken, 1450 - 9 Augustus 1516) was een van die bekendste Nederlandse skilders uit die Laat Middeleeue. Hy het geleef en gewerk in 'n tyd toe die Christendom aan die vooraand van die Hervorming was. Sy werk is in hoë mate ’n weerspieëling van die Laat-Middeleeuse denke en kan gesien word as 'n pessimistiese uitkyk op die mens wat weens sonde en dwaasheid ten gronde gaan.

Jheronimus Bosch, soms ook Jeroen genoem, is in 1453 in ’s-Hertogenbosch gebore. Hy het sy hele lewe lank in dié stad as skilder gewerk en is ook in 1516 daar dood. Uit die min gegewens wat daar oor sy lewe bekend is, blyk dit dat hy gedurende sy leeftyd selfs buite hierdie provinsiale stad groot bekendheid geniet het.

Bosch is vandag veral bekend vir sy ongeëwenaarde fantasie en die talle drogwesens en grillerige monsters wat daar in sy skilderye voorkom. Hy het geleef in 'n tyd van politieke en godsdienstige woelinge. Die Kerk was besig met die deurvoering van talle Hervormingsmaatreëls, en in die Lae Lande het dit hewige botsings en krisistye veroorsaak.

Met sy ryk, beeldende fantasie het Bosch die heersende spanninge op sy doeke vertolk. Met sy kwas het hy die dwaasheid en swakheid van die mens, wat besig was om weens sy sonde ten gronde te gaan, uitgebeeld. Die meeste van sy skilderye het sterk godsdienstige temas gehad. Dit is onbekend of Bosch enige leerlinge gehad het, maar gedurende die hele 16e eeu is sy werk gekopieer en nagevolg. Die Surrealiste het Bosch as 'n direkte voorloper van dié rigting gesien.

Hoewel die ooreenkoms met hulle werk slegs uiterlik was, verklaar dit tog Bosch se hedendaagse gewildheid. Van Bosch se belangrikste werke word onder andere in museums in Madrid, Lissabon, Venesië, Rotterdam en Gent bewaar. In die beroemde Prado-museum in Madrid hang die baie bekende triptiek Tuin van Wellus asook Die Versoeking van die Heilige Antonius.

• Ensiklopedie Afrikana (Edms) Bpk, Boek III, 1982, ISBN 0-908409-41-9

• (en) Ilsink, Matthijs; Koldeweij, Jos (2016). Hieronymus Bosch: Painter and Draughtsman – Catalogue raisonné. Yale University Press. p. 504. ISBN 978-0-300-22014-8.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Jheronimus Bosch.
• (en) "Hiëronymus Bosch". Encyclopædia Britannica. Besoek op 5 September 2019.