Quinto

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Quinto
Municipio d'Aragón
Ilesia parroquial
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Zaragoza Ribera Baixa d'Ebro
Partiu chudicial	Zaragoza
Superficie	118,3 km²
Población  • Total	1869 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	175 m.
Distancia  • 43 km	enta Zaragoza
Codigo postal	50770
Parroquial  • Archidiocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Zaragoza Quinto Asumpción de Ntra. Sra.
Ríos	Ebro
Coordenadas	41°25’29’’N 0°29’51’’U
Quinto Quinto en Aragón
Web oficial

Quinto (tamién ye dito Quinto d'Ebro encara que no ye o nombre oficial) ye una villa y municipio aragonés d'a provincia de Zaragoza. Ye a capital d'a comarca d'a Ribera Baixa d'Ebro.

A suya población ye de 2.154 habitants en una superficie de 118,3 km².

A localidat de Quinto ye situata a 175 metros d'altaria dencima d'o livel d'a mar, a una distancia de 41 km d'a ciudat de Zaragoza, capital d'a suya provincia y d'Aragón.

O suyo termin muga con Belchit, Fuents d'Ebro, Pina d'Ebro, Exelsa, Viliella d'Ebro, con un enclau d'o termin de Belchit dito El Real y con Zaila.

	Pina d'Ebro
Fuents d'Ebro		Exelsa
Belchit	Zaila	Viliella d'Ebro, Belchit

Fundato por os romanos. En a Edat Meya Quinto estió seu d'a Baronía de Quinto, propiedat d'a familia Luna. En a Guerra Civil Espanyola i habió combates cuan a Batalla de Belchit.

Lo toponimo Quinto vien d'a palabra latina QUINTUS, que fa referencia a o miliario cinqueno, de cinquena milla que i heba en un camín romano que iba dende Celsa (Viliella d’Ebro) dica Caesaraugusta (actual Zaragoza). En 1149 se documenta como Quint, pero en 1225 ya amaneix como Quinto.

Bi ha encara representación de microtoponimos aragoneses: Altero d'el Saso, Arnero, Azarollera de Mangarro, Arroyo Lopín (lo pin), El Bolar, Varella de las Lomas de Quinto, Cabezo Royo, La Calcina, La Fandega, La Fontaneta, Las Foyas, El Galacho, El Gleral, Lanz, Lampagar del Saso, Camino de la Mechaneta, La Plana, Puravieles, El Purburel ("Pui de Borrell", La Rambleta, Las Roseras, Torreforcada, La Tosqueta, una carrera dita Tranqueta, y atra Cafizadas.

S'emplegan encara muitos aragonesismos como a l'inte, avellanera, alcorzar, arraclao, cauz, chemecar, faba, farfalla, forcacha, fosco, furrufalla, galdrufa, galchofa, glarima, gorgollear, gripia, malamén, mardano, marguin, melico, minchar, orache, pa tu mida, pitanyar, presco, sarnacocha, tocata, torrollo, zarracatralla, zurrullo...

• Ilesia viella de l'Asumpción (sieglo XV).
• Ilesia nueva de l'Asumpción (sieglo XX).
• Ilesia de Sant Chuan (sieglo XVI).
• Portals de Sant Antón, Sant Roque y Sant Miguel (sieglos XVII-XVIII).
• Ermita de Nuestra Sinyora de Bonastre (sieglo XVIII).
• Ermita de Nuestra Sinyora de Matamala (sieglo XIII).
• Barranco de Val de Cara.
• Restas d'o castiello de Matamala.

• O fútbol ye representato por o Club Deportivo Quinto.

• 16-17 de chinero, Nueit de Sant Antón y Sant Antón.
• Romería o lunes y martes de Pascua d'as Vírchens de Bonastre y Matamala.
• Sant Chaime y Santa Ana, 25 y 26 de chulio (patronals).

• Baronía de Quinto.

• Concello de Quinto.
• Diccionario de Quinto.