Astronauta

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Un astronauta^[1] ye una persona que viacheya per l'espacio exterior, difuera de l'atmosfera d'a Tierra, per alto d'a clamada linia de Kármán (a 100 km d'altaria). Dica noviembre de 2016, 552 personas de 36 países heban aconseguiu ixa linia.^[2]

En os países occidentals s'ha establiu lo nombre de "astronauta" procedent d'as palabras griegas ástron (ἄστρον) ("estrela") y nautes (ναύτης) ("marinero"). Per unatra parti en l'antiga Unión Sovietica (y posteriorment en Rusia) se prenió lo nombre de cosmonauta d'a chunta d'as palabras griegas kosmos (κόσμος), ("universo") y nautes (ναύτης) ("marinero"). Astronauta y cosmonauta son sinonimos encara que se gosa reservar cosmonauta pa los astronautas rusos u sovieticos.

En China s'emplega lo nombre Yǔ háng yuán (宇航员) pa denominar a los astronautas y cosmonautas en cheneral mientres que se fa servir Hángtiān yuán (航天员) pa nombrar a los astronautas chineses. Manimenos, bels meyos de comunicación de fabla anglesa han creyau la palabra taikonauta pa referir-se a los astronautas chineses y promana d'a chunta d'a palabra chinesa 太空 (tàikōng, "espacio") y la palabra griega ναύτης (naútēs, "marinero").

En cheneral se considera que un astronauta (u cosmonauta) ye una persona entrenada pa viachiar ta l'espacio. Manimenos, si viacheya ta l'espacio como pasachero se gosa nombrar como turista espacial.

• Yuri Gagarin, estió la primera persona en aconseguir o espacio trucando-se asinas en o primer astronauta d'a historia (1961).
• Valentina Tereshkova, estió la primera muller en o espacio (1963).
• Neil Armstrong, estió lo primer humano que caminó per a superficie d'a Luna (1969).
• Valeri Polyakov, ye l'astronauta que mas tiempo ha pasau en l'espacio: 437 diyas y 18 horas (en 1994–1995).
• Dennis Tito, estió lo primer turista espacial (2001).
• William Shatner, a persona de mas abanzada edat (90 anyadas d'edat) en viachiar ta l'espacio.