Chonchi

Chonchi
Alministración
País	Chile
Rexón	Rexón de Los Lagos
Provincia	Provincia de Chiloé
Comuña	Chonchi (es)
Tipu d'entidá	ciudá de Chile
Xeografía
Coordenaes	42°37′26″S 73°46′21″W / 42.6238°S 73.7725°O / -42.6238; -73.7725
Chonchi Chonchi (Chile)
Superficie	2.69 km²
Altitú	26 m y 44 m
Demografía
Población	5632 hab. (2017)
Porcentaxe	100% de Chonchi (es)
Densidá	2093,68 hab/km²
Más información
Fundación	1767
municipalidadchonchi.cl

Chonchi ye una ciudá y comuña chilena de la Rexón de Los Lagos, allugada na Islla Grande de Chiloé. La so capital ye'l pueblu homónimu. Nel censu de población del añu 2017 la comuña tenía 14.858 habitantes, de los cualos un 38,5% habitaba'l sector urbanu.^[1]

La comuña tien una superficie de 1 362 km² y una forma aproximao rectangular. Llinda al norte cola comuña de Castro y al sur coles de Queilén y Quellón, ente que al oeste tien al océanu Pacíficu y al este'l mar interior de Chiloé. La única islla menor que tien ye'l castru de Linlinao. Dientro de la comuña atopen dellos llagos, de los cualos los mayores son el Natri, el Tepuhueico, el Tarahuín y el Huillinco-Cucao, que tamién ye'l mayor del archipiélagu.

Na mariña oriental la cubierta montiega foi reemplazada por praderíes y tierres de cultivu y queda pocu del monte orixinal. Nesta zona atopa la mayor parte de la población y, xunto col pueblu de Chonchi, esisten los poblaos de Rauco, Vilupulli, Teupa y Terao. La mariña occidental sicasí ye de relieve más abrupto, con mayores precipitaciones, la población ye escasa y per ende caltiénense más montessobremanera na zona al norte del llagu Cucao, que forma parte del Parque Nacional Chiloé; l'únicu pobláu d'esta parte de la comuña ye Cucao, na badea del mesmu nome, ente'l llagu y el ríu homónimos. La parte Entemedia ente dambes costes ta a mediu camín ente elles en términos de población y de paisaxe, pos hai sectores principalmente dedicaos a actividaes agropecuaries como'l pobláu de Huillinco y la ribera sur del llagu del mesmu nome, y otros cuasi despoblaos, como les árees vecines a los llagos Tepuhueico y Natri.

Los llugares más poblaos de la comuña son el pueblu de Chonchi (4.588 hab), l'aldega de Huillinco (520 hab.) y el caserío de Cucao (229 hab.). Amás esisten decenes de sectores rurales en que la población vive espardida, con pequeños nucleos alredor de les capiyes y escueles, como en Rauco, Vilupulli, Huicha, Teupa, Terao, Notuco y Curaco de Vilupulli, ente otros.

El pueblu de Chonchi allugar na mariña oriental de Chiloé, unos 25 km al sur de Castro. Llegar a él dende'l norte al traviés d'una esviadura d'unos 2 km na carretera Panamericana ente Castro y Quellón y dende el sur, de la mesma o al traviés de la ruta que s'anicia en Queilén. Ta emplazado sobre tres terraces naturales, d'ende'l llamatu de Ciudá de los Trés Pisos. El primer pisu correspuende al puertu, el segundu a gran parte de les cases antigües de cai Centenariu y el terceru a la plaza y la Ilesia.^[2] La cai Centenariu foi declarada monumentu nacional de Chile na categoría "Zona típica" y caracterízase polos sos grandes cases de madera, construyíes a principios del sieglu XX mientres la puxanza de la esplotación del ciprés de les Guaitecas, cuando'l chonchino Ciriaco Álvarez yera moteyáu "Rei del Ciprés".

La ilesia de Chonchi, ye una de les 16 ilesia de madera de Chiloé que fueron declaraes Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco. La so construcción foi empezada en 1754 y nun foi terminada antes de 1859.^[3] Dientro de la comuña, la otra ilesia que tien la categoría de Patrimoniu de la Humanidá ye la de Vilupulli, construyida fines del sieglu XIX, inaugurada'l 16 de xineru de 1872 y conocida pola so delgada torre. El so patronu ye San Antonio de Padua.

El Muséu de les Tradiciones Chonchinas ye una casa que'l so primer pisu ta ambientáu como la vivienda d'una familia acomodada de principios del sieglu XX, ente que nel segundu pisu y nel patiu axúntense distintes pieces de la vida cotidiana de Chiloé mientres el sieglu XX.

Al entamu del fiordu de Castru esiste'l fortín Tauco, construyíu en 1780 pa defender la entrada a Castru mientres el periodu colonial, pero nunca llegó a usase.

Chonchi foi fundáu como San Carlos de Chonchi el 3 d'agostu de 1767, y en 1787 tenía 315 habitantes.^[4] En 1833 foi reconocida como'l pueblu más importante al sur de la islla.^[5] El creador del himnu a Chiloé, Manuel Jesús Andrade Bórquez, nació en Chonchi el 21 de xunu de 1886. En 1930, la ciudá tenía 14.546 habitantes. El terremotu de 1960 destruyó cuasi tolos palafitos.

Dos recetes típiques de la cocina chonchina son el llicor d'oru, fechu con sueru de lleche, azafrán y güevu, y les rosques chonchinas, que primero se fierven y depués enfórnense.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Chonchi.
• Pernomada Municipalidá de Chonchi
• Indicadores comunales de Chonchi na Biblioteca del Congresu Nacional de Chile (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

• Wikimedia Commons alluga conteníu multimedia sobre ChonchiCommons.
• Pernomada Municipalidá de Chonchi
• Indicadores comunales de Chonchi na Biblioteca del Congresu Nacional de Chile