Sahara
| Anv er yezh a orin | الصحراء الكُبرى  |
|---|---|
| Kevandir | Afrika |
| Daveennoù douaroniel | 23°4′47″N 12°36′44″E |
| Poent uhelañ | Emi Koussi |
| Lowest point | Qattara Depression |
| Köppen climate classification | hot desert climate |
Ar Sahara a zo ur gouelec'h bras-meurbet e Norzh Afrika. Ar brasañ dezerzh tomm eus ar bed eo gant en tu-hont da 9 milion a gilometradoù-karrez. Mont a ra eus ar Mor Ruz er reter betek ar Meurvor Atlantel er c’hornaoueg, bevennet eo er su gant ar Sahel. Dont a ra an anv eus an arabeg صحراء, "ṣaḥrā´", hag a dalvez kement ha "dezerzh".
-
Ar Sahara e Libia
Ar Sahara a zo ur ranndir deuet da vezañ dezherzhel e 6 000 kent J-K. Bras divent eo an dezerzh–se, 15 gwech brasoc'h eget Bro-C'hall eo, lec'hiet e norzh Afrika. An anv "Sahara" a dalvez kement ha dezerzh pe gouelec’h en arabeg. Brasañ dezerzh ar bed eo gant 8,5 million a gilometradoù karrez. Treuziñ a ra an dezerzh-se Afrika eus ar Meurvor Atlantel betek ar Mor Ruz hag eus ar Mor Kreizdouarel betek su Trovan ar C'hrank. En em astenn a ra ar Sahara war 10 bro: Aljeria, Egipt, Libia, Mali, Maroko, Maouritania, Niger, Soudan, Tchad ha Tunizia. Brasañ dezerzh tomm ar bed eo. Annezidi zo, "kantreidi" a vez graet diouto (tud ha na chomont ket da vevañ war ar memes lec'h a- hed o buhez); an Douareged, ar Vaoured hag an Douboued. Dilec'hiañ a reont eus lec'h da lec'h er Sahara. Bevañ a reont o sevel loened, kañvaled ha givri. Bez’ ez eus ivez an "arsezidi" hag a chom bepred en ul lec'h (ar c'hontrol diouzh ar gantreidi) hag a c'hounez gwez palmez, legumaj ha edaj. Douar kondon ar Sahara a zo pinvidik: gaz leskiñ, eoul-maen, uraniom, houarn, kouevr ha glaou.
Ar Sahara hag emgann Aljeria
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E 1956 eo bet dizoloet an eoul-maen hag ar gaz leskiñ evit ar wech kentañ er Sahara,gant ur c'hevredad gall, ar C.F.P.A. Dizoloet e oa bet ar brasañ tachennad eoul-maen en Aljeria. D'ar c'houlz -se, ur ministr gall eus ar Vvet republik a lâras :«Bro-C'hall na c'hello ket kenderc'hel da ledanaat en Afrika ha pinvidigezh an douaroù Afrikan na c'hello ket bezañ korvoet hep Bro-C'hall». Abalamour da se, eo chomet an aferioù eoulmaen gall-aljerian bev e-pad emgann Aljeria gant ur c'hevrad sinet hag a lavare ne vefe ket distrujet ar staliadurioù eoulmaen gant an FLN. Koulskoude, pleustradegoù a zo bet graet gant ar soudarded gall. Tennañ a raent bombezennoù er Sahara evit gwelet ha mont a raent mat en-dro. Gant se eo bet distrujet ivez un tamm an natur en dezerzh-se.
La France est et demeure une Grande puissance. Elle mobilisera ses forces pour que se réalise le miracle saharien. De grandes richesses, en charbon, en fer, en pétrole, en gaz naturel, des Territoires du Sud, seront mises en valeur. La Métropole apportera sa technique et ses investissements; l'Algérie apportera sa main d'œuvre de plus en plus qualifiée et demain ses cadres. La mise en valeur du désert du Sahara c'est la grande tâche de notre génération.
