Eski-jauzi

Eski-jauzia jauzi-tranpolina erabiliz eski gainean egiten den jauzia da, eski nordikoaren modalitate bat dena. Puntu kritikoa edo K puntua muturretik 120 metroko distantziara du tranpolinak, gehienez. Jauziak bi osagai konbinatu behar ditu: luzera ahalik eta handiena, batetik, eta exekuzio tekniko ahalik eta onena, bestetik.^[1] 1924az geroztik, Neguko Olinpiar Jokoetako modalitatea da.

Jauzi-arrapalaren eta parte hartzaileen arabera, proba ezberdinak aurki ditzakegu modalitate honen baitan: banakako proba 90 metroko arrapalarekin, banakako proba 120 metroko arrapalarekin eta taldekako proba 120 metroko arrapalarekin; azken honetan, taldeak lau kidek osatuko dituzte. Azken marka jartzeko kide bakoitzak bi jauzi egingo ditu, bai banaka eta baita taldeka ere, eta epaileek luzeraren jauzia eta kirolarien estiloa hartuko dituzte kontuan azken puntuazioa edo marka ezartzeko. Ondoren jauzi guztien batura egingo da eta kirolari edo taldearen marka ezarriko du batura honek.^[2]

Teknika zaila eta zehatza du modalitate honek, ahalik eta urrunen iristeko posizio aerodinamikoa mantentzera behartuta egoteaz gain, ezinbestekoa baita modu seguruan lurreratzea. Lurreratzean eginiko edozein akatsek marka murriztea gutxi ez eta 4-6 metroko altueran eta lortzen dituzten abiadurak lortuta, edozein istripuk ondorio latzak izan ditzake kirolariarengan.^[2]

Parte-hartzaileak derrigortuta daude kaskoa eta eskiatzeko jantzia eramatera, azken hau, gorputzaren formara egokituko dena eta aireari iragazkortasuna emango diona. Botak, orkatilak baino gorago heltzera iritsiko zaizkie, baina orkatila flexionatu ahal izateko adinako askatasuna eman behar diete. Eskiak, kirolarien altueraren %145eko luzera izan dezakete gehienez, eta 95-105 zentimetro arteko zabalera. Kirolarien Gorputz Masa Indizea 21ekoa izango da gutxienez hegaldia egonkorra izan dadin. Hori baino txikiagoa balu norbaitek, arriskua dela eta, aerodinamika gutxituko dioten eski motzagoekin jauzi egitera zigortuko dute.

Eskiek ezingo dute asimetrikoak izan, eta aerodinamika hobetzeko eta egonkortasuna hobetzeko edozein estalki erabiltzea debekatuko zaie.^[2]

Neguko kirol gehienak bezala, herrialde nordikoetan du jatorria eski-jauziak. Herrialde hauetan izan ohi dituzten negu luze eta elurtsuek sortutako beharrei erantzuteko hasi ziren antzina elur nahiz izotzetan irristatzeko teknikak eta materiala garatzen, eta gaur egungo neguko kirol modalitate gehienak honen ondorengotzat hartu ditzakegu.

Denboraren joanak eta batik bat Neguko Olinpiar Jokoetan sartu izanak teknologiaren garapena bultzatu du material egokiena eta teknika efizienteena aurkitzera bidean. Gaur egun, kirolari askok dihardute haize-tuneletan lanean, ahalik eta posizio aerodinamikoena aurkitzen ahaleginduz, haizearen marruskadura murrizteak ekarri diezaieken hegaldi luzeenaren bila. Jantziei dagokienez ere, oso teknologia garatua dute eta goi-mailako selekzio guztiek dihardute aireari ahalik eta erresistentzia txikiena egingo dioten ekipamenduekin lehiatuz eta hobeak nola sortu ikertuz.

Joko Olinpikoetan Frantziako Chamonix hirian ospatutako 1924ko Jokoetan sartu zen lehen aldiz, 80 metrotako arrapalarekin garai hartan. Jauzi egileek 1972tik dihardute 90 eta eta 120 metroko arrapaletan, urte horretan ezarri baitzituen neurri estandar hauek Neguko Kirolen Federazio Internazionalak. Taldekako jauzia 1988an agertu zen lehen aldiz.

Emakumeei dagokienez, 1970eko hamarkadan hasi ziren eski-jauzian lehiatzen, nahiz eta azken urte hauek arte ez diren lehiatu Lehen Mundu Kopa (2011-2012) eta Olinpiar Jokoetan (2014).

Errendimendu-maila kontuan hartzen badugu, azken urteotan Polonia, Norvegia, Alemania nahiz Japonia dira modalitate honetan punta-puntan dabiltzan herrialdeak.^[3]

Euskal Herrian eskiatzera joaten direnak asko izanik ere eta Neguko Kirolen Euskal Federazioa egonda ere, federazioak ez du bere gain hartzen modalitate hau eta ez gaur egun ez dago modalitate honetan aritzen den euskal kirolari ezagunik.

Lehendabiziko jauzia	Data	Eskiatzailea	Herrialdea	Muinoa	Lekua	Metro	Yarda	Oin
Historian	1897	Ragna Pettersen	Norvegia	Nydalsbakken	Aker, Norvegia	12.0	13.1	39
50 metro baino gehiago	1932	Johanne Kolstad	Norvegia	Gråkallbakken	Trondheim, Norvegia	62.0	67.8	203
100 metro baino gehiago	1981-3-29	Tiina Lehtola	Finlandia	Rukatunturi	Kuusamo, Finlandia	110.0	120.3	361
150 metro baino gehiago	1994-2-5	Eva Ganster	Austria	Kulm	Tauplitz/Bad Mitterndorf, Austria	161.0	176.1	528
200 metro baino gehiago	2003-1-29	Daniela Iraschko	Austria	Kulm	Tauplitz/Bad Mitterndorf, Austria	200.0	218.7	656

Lehendabiziko jauzia	Data	Eskiatzailea	Herrialdea	Muinoa	Lekua	Metro	Yarda	Oin
Historian	1808ko azaroa	Olaf Rye	Norvegia  Danimarka	Eidsberg church	Eidsberg, Norvegia	9.5	10.4	31
50 metro baino gehiago	1913-2-16	Ragnar Omtvedt	Ameriketako Estatu Batuak	Wolverine Hill	Ironwood, Estatu Batuak	51.5	56.3	169
100 metro baino gehiago	1936-3-15	Josef Bradl	Austria	Bloudkova velikanka	Planica, Jugoslaviako Erresuma	101.5	111.0	333
150 metro baino gehiago	1967-2-11	Lars Grini	Norvegia	Heini-Klopfer-Skiflugschanze	Oberstdorf, Mendebaldeko Alemania	150.0	164.0	492
200 metro baino gehiago	1994-3-17	Toni Nieminen	Finlandia	Velikanka bratov Gorišek	Planica, Eslovenia	203.0	222.0	666
250 metro baino gehiago	2015-2-14	Peter Prevc	Eslovenia	Vikersundbakken	Vikersund, Norvegia	250.0	273.4	820

Lehendabiziko jauzia	Data	Eskiatzailea	Herrialdea	Muinoa	Lekua	Metro	Yarda	Oin
Historian	2016-2-18	Rok Urbanc Jaka Rus	Eslovenia  Eslovenia	Planica Nordic Center HS45	Planica, Eslovenia	35.0	38.3	115