Estrabismo

Distínguense diversos tipos de estrabismo:^[1][4]

• Comitante: cando a desviación é igual, independentemente de cara a onde se dirixa a mirada. Isto indica que os músculos extraoculares funcionan individualmente pero que non se enfocan cara ao mesmo obxecto. Este tipo de estrabismo en nenos de seis anos raramente indica desordes neurolóxicas graves. A cegueira dun ollo normalmente causa que este se desvíe cara a dentro (nun neno) ou cara a fóra (nun adulto).
• Incomintante: ocorre cando o grao de desviación varía coa dirección da mirada. Isto indica que un ou máis dos músculos extraoculares non funcionan con normalidade.
• Estrabismo alternante: dáse cando están afectados os dous ollos, de xeito alternativo.
• Estrabismo absoluto: o que se produce para calquera distancia do punto de fixación.
• Converxente (ou endotropía): desviación dun ollo cara a dentro, cara á rexión nasal.
• Diverxente (ou exotropía): desviación dun ollo cara a fóra.
• Espasmódico: o que se produce pola contracción persistente dos músculos oculares.
• Latente: debido á insuficiencia ou fatiga dos músculos oculares.
• Monolateral: aquel en que o ollo desviado é sempre o mesmo.
• Paralítico: o consecutivo á parálise dun ou varios músculos oculares.
• Relativo: o que se produce unicamente en determinadas posicións da mirada.
• Hipertropía ou hipotropía: desviación vertical, cara a arriba ou cara a abaixo respectivamente, dun ollo con respecto ao outro; sempre adoita facer referencia ao ollo que presenta hipermetropía.

Xeralmente non hai unha causa clara. Normalmente un dos ollos adoita ter visión moito máis reducida desde o nacemento (como nunha catarata conxénita) ou os dous ollos poden ter diferentes propiedades ópticas; por exemplo, un ollo pode ser apreciablemente máis miope ou máis astigmático ca o outro, ou pode simplemente ter miopía, hipermetropía ou astigmatismo. Poden tamén existir lesións anatómicas nos nervios ou nos músculos. Tamén, calquera tipo de doenza que ocasione unha diminución de visión nalgún dos ollos pode provocar estrabismo.^[5]

O estrabismo padéceo entre o 3 % e o 5 % dos nenos (afecta ambos os sexos por igual) e adoita existir algunha historia familiar.^[6]

Os ollos do paciente con estrabismo deberían examinarse o máis axiña posible. A meta está en impedir a ambliopía ("ollo preguiceiro") e permitir o bo desenvolvemento da visión binocular. Ningún neno é demasiado novo para ser examinado e o coidado temperán pode impedir problemas que máis tarde non se poden corrixir. O tratamento ha ser máis efectivo canto antes se comece. Logo dos sete anos, as probabilidades son máis pobres.

As probas de estrabismo consisten nun exame xeral; probas de reflexión de luz na córnea e probas de cobertura. Nas probas de cobertura tápase cada ollo para detectar cal é o estrábico. Se o ollo examinado é o que padece o estrabismo fixará a ollada cando se cubra o "ollo bo". Se é o "ollo bo", non haberá cambios na fixación, posto que xa está fixo. Os servizos sanitarios de atención primaria teñen protocolos de manexo e detección precoz das anomalías visuais en cativos que deberían ser capaces de detectar o estrabismo en fases precoces, de xeito que se permita abordar un tratamento eficaz no menor prazo posible^[7][8].

O estrabismo pódese tratar con cirurxía, lentes ou prismas ópticos, oclusións con parches ou exercicios oculares. Os obxectivos cos nenos son lograr un aspecto normal nos ollos, pero cunha boa visión en cada ollo (con ou sen a corrección óptica), unha boa visión binocular e percepción de profundidade. Se un adulto ten un estrabismo desde a infancia que non se tratou, diminúe (pero non se elimina) a porcentaxe de éxito na recuperación da ambliopía e da estereopse. Para un adulto, a meta pode ser simplemente estética.^[9]

O tratamento consiste en accións tendentes á mellora da visión (intentar combater a ambliopía) e mediante lentes e oclusións e, ás veces, cirurxía sobre os músculos do ollo.

As lentes, con ou sen oclusión, son adoito o primeiro tratamento, maiormente para as esotropías acomodativas, onde a acomodación xoga un papel decisivo. Se despois disto aínda existe unha desviación dos ollos residual, cumprirá recorrer á cirurxía. As lentes afectan a posición ao cambiar a reacción da persoa ao enfoque. Os prismas cambian a dirección da luz e, xa que logo, as imaxes, o que provoca o cambio na posición do ollo.

A oclusión é a terapia máis importante para os nenos que teñen unha diminución da visión (ambliopía). Ponse un parche sobre o ollo normal ("bo"), para forzar o uso do torto ("pobre" ou ambliope) co obxecto de que a súa visión mellore e se igualen. Xeralmente, a cirurxía para o aliñamento demórase ata que a visión do ollo ambliope se restableza e se estabilice.

A cirurxía úsase para acurtar, alongar ou cambiar a posición dun ou máis músculos do ollo con eficacia, permitindo o aliñamento correcto de ambos os ollos. A cirurxía para o estrabismo tende ao fortalecemento dalgúns músculos do ollo e á debilitación doutros, para cambiar a súa forza efectiva sobre o globo ocular e lograr o aliñamento. Ás veces, un efecto de debilitación pode realizarse sen a cirurxía convencional, mediante a inxección dunha medicación composta por toxina botulínica que paraliza o músculo.^[10]

A cirurxía de estrabismo é un procedemento relativamente seguro, pero pode ter algúns riscos, como calquera cirurxía e anestesia. Con frecuencia cómpre máis dunha intervención para obter o mellor aliñamento dos ollos, e normalmente hai que seguir levando lentes.

O tratamento precoz do estrabismo na infancia pode reducir as posibilidades de desenvolver ambliopía e problemas de percepción da profundidade. As lentes prismáticas utilízanse para evitar que se produza a visión dobre (diplopía). Así e todo, isto non cura a doenza.

En adultos con aliñamento visual normal, o comezo do estrabismo normalmente provoca diplopía. É recomendable realizar unha visita ao oftalmólogo para revisar a saúde ocular e ao optometrista (especialista da visión) para revisar a saúde visual, durante o primeiro ano de vida e outra entre os tres e os seis anos de idade^[11]. Nun estrabismo, a vixilancia e o control débense estender ata a adolescencia, aínda que a situación estética sexa normal.

• Estrabismo en MedlinePlus (en castelán)
• Symptoms in Heterophoria and Heterotropia and the Psychological Effects of StrabismusArquivado 15 de xuño de 2016 en Wayback Machine.. (en inglés)