Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe wurr as Söhn vun de in England boren Schauspelerin Elizabeth Poe, borene Arnold, Wittfro Hopkins, un vun de Schauspeler David Poe in Boston boren. De Vader is all 1810 weggahn un sien Moder is 1811 an Tuberkuloos storven. Sien Moder weer in Richmond as Schauspeler beliebt un so hebbt sück völ Lüüd um hör Kinner (en 4-johrigen Bröer un en eenjohrig Süster) kümmert. Poe wurr vun denn vun John Allan un de sien Fru Frances upnommen. Later henn hett Poe denn ok de Naam Allan mit annommen. Adopteert wurrn is he aber nich. To de Tiet vun de Kontinentalsparr dör Napoleon is de Familie denn nah Schottland trucken. Vun dat 6. bit 11. Levensjohr hett Poe denn dor wahnt.

De Geschäften in England leepen denn aber slecht, so dat se 1820 nah Richmond trucken sünd, wo se denn eher torüchhollen leeft hebbt. Later henn hett sien Vader denn en groten Geldbedrag arvt. Dorvan harr Poe denn aver up dürt ok nichts, wiell sück sien Öllern bannig in de Wull kreegen (John Allan harr twee Kinner, vun de sien Frau nichts wusst harr). Poe hull to sien Moder un sien Vader weer denn tegen hüm, un dormit weer ok sien Arvdeel weg. Dorto keem, dat John Allan hüm mit bannig wenig Geld utstatt harr, so dat Poe ok noch Schulden maken muss, um halfwegs anstännig leven to künnen. Mit Speelen un Suupen versöch Poe sien Leven in Greep to kriegen wat ok nich klappen kunn. De Schulden hett John Allan denn ok nich ��vernommen un hüm stattdessen ut Huus rutsmeten. Dat weer de prägend Schicksalsslag in Poes Leven. Dat hett he nie verwunnen un hett sück immer weer in de Rull vun en riek Arven oder vun en entarvt Afreker rindröömt.

Um sück vör Utgevers un Geldindrievers to verstecken, hett Poe de Naam Henri le Rennêt annommen, as he sück up en Schipp nah Boston begeven hett. In Boston hett he sien eersten Gedichtband: „Tamerlane und andere Gedichte“ in’ Sülvstverlag rutbrocht. As Schriever hett he blots angeven: „Vun en Bostoner“ (By a Bostonian). Dormit wat an Geld rinkamen de, hett he sück bi de US-Armee as eenfach Suldat ünner de Naam Edgar A. Perry inschreven. He wurr denn to’n Sergeant Major beföddert un sien Eenheit nah Charleston verleggt, wo he in Fort Moultrie Deenst maken de; dat Fort leeg up de vörlagert Eiland Sullivan’s Island, up de Poe Johren later en vun sien beröhmteste Vertellsells, The Gold-Bug (dt.: Der Goldkäfer), ansiedelt hett. He wurr ehrenhaft entlaaten. As he weer torüch nah Huus gung weer aber jüst sien Moder storven. Vun John Allan hett he tomindst aber noch de Truerkleedasch spendeert kreegen. Poe wull denn ok noch in de US Military Academy vun West Point intreden. John Allan hett hüm dorin ünnerstött, woll in de Hapen, Poe dormit los to wurrn. Dat düer aber en Johr, bit he dor anfangen kunn. Poe is dorum nah Baltimore trucken un drüff sück bi nich allto riek Verwandten inquarteeren. Dor funn he in Maria Clemm, borene Poe, en Süster vun sien Vader, nich blots een trüe, försorglich un upopfernd Begleiterin, dör de Johren vun de Noot, de vör hüm leegen un de he ahn hör nie dörstahn harr, aber ok in sien Cousine Virginia, de Dochter vun Maria Clemm, sien tokamen Fru. He hett de 13 Johr old Virginia an’ 16. Mai 1836 heiraadt. Dornah hett he eerstmal in Baltimore sien Gedichte in utwiete Tweetuplaag rutgeven: „Al Aaraf, Tamerlane und kleinere Gedichte“. Dit Mal geev he aber sien vull Naam an, behull aber ok de Naam „Allan“ as Tüschennaam. In Westpoint hebbt se hüm 1831 rutsmeten, dor kunn he sück woll nich anpassen. He is denn nah „Muddy“ (so hett he sien Tant Maria Clemm nömmt) torüch gahn, hett Virginia bi School bi Schoolupgaaven hulpen un kunn- middellos as he weer, blied wesen, dat sien lahm Grootmoder, de Wittfru vun sien Grootvader „General“ Poe, mit hör ansehnlich Pension noch in’t Huus leven de.

De Johren van 1831 bit 1835 in Baltimore weern prägt vun wiedere Slääg vun’t Schicksal, Armoot un Demödigen. De groode Choleraepidemie van 1831 keem ok nah Baltimore un hett sück in Poes Wark wedderspeegelt (King Pest (König Pest), The Masque of the Red Death (Die Maske des Roten Todes)). Vun John Allan kreeg he wiederhenn nix. Poes öllere Bröer Henry, de ok bi Maria Clemm ünnerkommen weer, is an Tuberkuloos storven, en lütt Sett later, ok sien Oma, vun de hör Rente see leevt harrn. Poe fung weer mit’ Drinken an un neem ok Opium, dat to Laudanum verarbeidt wurr und wat man in jeder Aptheek koopen kunn. Mit Gedichten, dat wuss he, kunn man kien Geld maken, dorüm schreev he nu Novellen. Schrieven weer dat eenzige, wat he good kunn. De Novellen hett he aver en ne’e Form geven: Mit Metzengerstein keem in’t Philadelphia Saturday Courier de eerste Körtgeschicht rut. Bi en Priesutschrieven vun de Baltimore Saturday Visitor 1833 kunn Poe mit MS. Found in a Bottle (Das Manuskript in der Flasche) de utloovt 50 Dollar winnen. In de Inleeden vun de Geschicht schrifft Poe in kunstvoll Vermischen vun Dichtung un Wohrheit: Von meiner Heimat und meiner Familie kann ich nur wenig sagen. Schlechte Behandlung und der Lauf der Zeit haben mich sowohl der einen wie der anderen entfremdet. Mein ererbter Reichtum ermöglichte mir ungewöhnlich ausgedehnte Studien… De Inladung vun en Priesrichter bi hüm to Eeten, muss mit Henwies up de „trurigen Tostand vun mien Kledaasch“ aflehnen. Ok as Schoolmeester wurr he nicht annamen. Denn aver wurr de Verlegger vun de Southern Literary Messenger in sien Heimatstadt Richmond up hüm upmarksom un hett hüm Mitarbeit anboden. 1835 truck Poe mit Maria Clemm un Virginia nah Richmond, wo John Allan vör een Johr storven weer, ahn Poe ok blots een Cent to achterlaaten.

Ok wenn sück sien Ümstännen bannig verbetert harrn fung sien Upholt in sien Heimatstadt mit en swoor Depression an. En Verwandte wull, nahdem Oma Poe storven weer, dat Optehn vun Virginia Clemm övernemmen. Poe kunn hör denn aver doch mit nah Richmond nehmen, wo he hör denn ok heiraadt hett. Of se richtig as Mann un Fru tosamenleevt hebbt wurrd antwiefelt, man geiht mehr vun en Süstereh ut, de Poe aver familiären Halt un de warm Levensmiddelpunkt geev, up de he so anwiest weer. In Richmond entstunn de scharpsinnig Ünnersöken Maelzel’s Chess-Player (Maelzels Schachspieler), in de Poe de detektivisch Technik Dupins, den eersten Detektiv vun de Weltliteratur, vörbereidt hett. As de Southern Literary Messenger, den jemehr Abonnententall sück dör Poes Mitarbeit versövenfacht harr, in weertschapliche Noot keem, truck Poe mit sien lütt Familie to’n eersten Mal nah New York, wo he de Mööglichkeit harr, in de Redakschoon vun de The New York Review upnahmen to wurrn. Aver de groote Bankkrach vun 6. April 1837, in de ok diessen Tietschrift rintrucken wurr, mak disse Hapen tonichten. Maria Clemm hett denn en lütten Pension apen maakt un dormit de Familie so över Water hollen. Poe hett dorför mit Füeriever an sien ümfangriekst Wark: The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (Der Bericht des Arthur Gordon Pym) arbeidt, wat hüm de litarischen Dörbrook aver ok nicht brocht hett. Hüüd wurrd dat Wark as Vörlooper vun de Science-Fiction-Literatur ansehn un fiert. Poe is aver weer ut New York wegtrucken un truck mit Maria Clemm un Virginia in’ Sömmer 1838 nah Philadelphia.

Poe wull in Philadelphia eegentlich en eegen Tietschrift grünnen, de The Penn heten sull, later henn wurr dat Projekt in The Stylus umnömmt. Poe kreeg aber nie noog Geld tosommen. Vun sien Schrieveree kunn he nich leven – de Verapenlichung vun Ligeia t. B., de he sülvst för sien beste hollen de, hett hüm man jüst 10 Dollar inbrocht. Also geev he sien nich mehr unbekannten Naam her för en Schoolbook över Musseln un Snieggen, för dat he Vörwoort un Inleeden schreev un wat denn sien eenzig kommerziellen Spood wurr, ok wenn man hüm Plagiat vörsmieten kunn. Nah en Johr is he as Redakteur un Mitrutgever in’t Gentlemen’s Magazine vun William Evans Burton intreden. Hier hett he praktisch all anfallen Arbeiten övernommen, stüer nicht blots längere Texte, man ok Mellen över Ballonfohrten, Entwickeln in de Daguerreotypie u. a. bi, un he hett hier ok de Vertellsels The Fall of the House of Usher (dt.: Der Untergang des Hauses Usher) verapenlicht. De Tietschrift gung in dat Graham’s Magazine up, för dat Poe de Geschicht The Murders in the Rue Morgue (dt.: Der Doppelmord in der Rue Morgue) schreev, in de he den Pariser Detektiv Dupin kreierte, de he noch twee wiedere Molen bruken de (in The Mystery of Marie Rogêt (dt.: Das Geheimnis der Marie Rogêt) un in The Purloined Letter (dt.: Der entwendete Brief)). He hett den Graham’s Magazine verlaten wegen sien week („namby-pamby“) Figuren, ofschoonst he good betallt wurrn weer, un bewurb sück um en Stä as Regeerensangestellter. Ok, wenn he good Kuntakten harr, kreeg he den Posten nich, aber immerhenn kunn he mit de Vertellsels The Gold-Bug (dt.: Der Goldkäfer) de vun de Dollar Newspaper in Philadelphia utsett Pries vun 100 Dollar winnen. De Vertellsels wur denn ok up de Bühnen brocht. Charles Dickens wull Poe bi engelsche Verlagen ünnerstötten, man ok dorut wurr ok nichts. Virginias Gesundheitstostand verschlechter sück toseehnds; 1842 hett se, as se en Leed singen de, en Bloodstört harrt. Poe glööv nochmols, in New York bi Sunday Times oder den Evening Mirror betere Mööglichkeiten to finnen un truck in’ April 1844 mit Fro un Swegermoder nah söss good Johren in Philadelphia nah New York.

Poe harr sien Roop in Philadelphia dör Alkoholexzesse bannig toschannen maakt. Dorüm weer New York för hüm ok in disse Hensicht en ne’en Anfang - un dat leep ok weer good. He schreev de darte vun sien Dupin-Storys The Purloined Letter (dt.: Der entwendete Brief) un hett The Raven (dt.: Der Rabe) to Ennen schreven, sien völ översett aber doch unöversettbor lyrisch Meesterwark. He is in de Redakschoon vun de Evening Mirror vun Nathaniel Parker Willis intreden un truck nah Fordham (hüüd in de Bronx) in en bannig lütt Cottage, wat to sien letzt duersam Bliev wurrn sull. The Raven wurr in de Evening Mirror eerstverapenlicht. De Resonanz weer överwältigend un Poe wurr to en fraagt Rezitater. Ut dat Anteern vun Fragen nah dat Entstahn vun The Raven hett he The Philosophy of Composition (dt.: Die Philosophie der Komposition) verfaat, en Slötelwark för dat Sülvstverständnis vun de moderne Dichtung, de primär as ratschonales Konstrukt beschreven wurrd. Poe weer wiederhenn in Gefahr, aber Willis schreev över hüm: Er wohnte mit Frau und Mutter in Fordham, einige Meilen außerhalb der Stadt, aber er war ab 9 Uhr morgens an seinem Pult im Büro, bis die Zeitung abends in Druck ging… Er war immer pünktlich und fleißig.

In Fordham aber verschlechter sück Virginias Gesundheitstostand, un to Poes Entsetzen kreeg se ok noch anonym Breef, wo binnen stunn, dat he wat mit de Dichtersche Frances Sargent Osgood harr. Poe wessel to de Broadway Journal un verstrick sück in Plagiatsbeschulligen tegenöver Henry Wadsworth Longfellow. Sien erlesenen virginischen Manieren (Walter Lennig) kemmen hüm ünner de Druck vun Armoot un Krankheit langsam afhannen. He hett denn mit de New Yorker Literaten up en Oort un Wies afrekent, dat he bi de ünnerdör weer. 1847 is Virginia mit 24 Johr storven. Poe hett sien Truer in dat Gedicht Annabel Lee to’n Utdruck brocht, wat man aber eerst in sien Nalaat funnen hett. To glieke Tiet versack he aver ok in Depression un Alkohol. He is dör dat Land as Rezitater vun de Raven reist un hett Vördrääg över Dichtung un den Kosmos hollen. Sien kosmologisch Överleggen funnen Ingang in Eureka, Poes ratselhaftestes, aver vun de modern Physik nich ahn Respekt ankeken Wark. Sien laat Körtgeschichten hebbt en ätzenden un nicht weent sellschapskritischen Ton, so as The Cask of Amontillado (dt.: Das Fass Amontillado) un Hop-Frog; Or, the Eight Chained Ourangoutangs (dt.:Hopp-Frosch). He hett sück in Annie Richmond („Annie“) verkeken, sück aber mit Sarah Helen Whitman („Helen“) verlooft, de de Verloven wegen en Alkoholtorüchfall aver ok weer lööst hett. Poe nehm denn in Boston noch en Överdosis Laudanum to sück, keem aver weer bi. Ok bi en Früendin ut sein Jöögd kunn he nich lannen.

An’ 7. Oktober 1849 is Poe vun en Vördragsreis nah Richmond kamen un up den Weg na Huus nah Fordham/New York, in’t Washington College Hospital in Baltimore storven, nahdem man hüm in en helplosen un verwohrlosten Tostand funnen harr. Dat gifft verscheeden Theorien över de Oorsaak vun sien Dood, aber nichts Naues weet man nich.

• Dietrich Kerlen: Edgar Allan Poe. Der schwarze Duft der Schwermut. Biographie. Propyläen, Berlin 1999, ISBN 3-549-05823-3
• Walter Lennig: Edgar Allan Poe. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. 15. Oplaag. (Rowohlts Monographien; 32). Rowohlt, Reinbek bi Hamborg 1995, ISBN 3-499-50032-9
• Wolfgang Martynkewicz: Edgar Allan Poe. (Rowohlts Monographien) Rowohlt, Reinbek bi Hamborg 2003, ISBN 3-499-50599-1
• Julian Symons: Edgar Allan Poe. Leben und Werk. (Heyne-Böker; 12, Heyne-Biographien; 144). Heyne, München 1986, ISBN 3-453-55145-1
• Liliane Weissberg Edgar Allan Poe. (Sammlung Metzler; 204) Metzler, Stuttgart 1991, ISBN 3-476-10204-1
• Frank T. Zumbach: Edgar Allan Poe. Eine Biographie. Winkler, München 1986, ISBN 3-538-06800-3

• Myriam Noemi Bastian: Dimensionen des Fremden in der fantastischen Literatur. E.T.A. Hoffmann, Edgar Allan Poe und Guy de Maupassant. Tectum, Marburg 2005, ISBN 3-8288-8874-7
• Charles Baudelaire Sa vie et ses oeuvres Vörwoort to E.A.P. Histoires Extraordinaires Paris: Calmann-Levy, 1856, as Uttog (över Poes Leven): deutsches Vorwort in Der Doppelmord in der rue Morgue u. a. Erzählungen Emil Vollmer, Wiesbaden un Berlin 1962 (Rgv. Franz von Rexroth)
• Marie Bonaparte: Edgar Poe. Eine psychoanalytische Studie. Suhrkamp, Frankfort an’n Main, 1984 ISBN 3-518-37092-8 (düütsche Eerstutgaav: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, Wien 1934)
• Thomas Collmer: Poe oder der Horror der Sprache Maro, Augsburg 1999 ISBN 3-87512-151-1
• Ina Conzen-Meairs: Edgar Allan Poe und die bildende Kunst des Symbolismus ( Manuskripten to de Kunstwetenschop in de Wernerschen Verlagssellschop; 22) Werner, Worms 1989 ISBN 3-88462-921-2
• Jutta Ernst: Edgar Allan Poe und die Poetik des Arabesken. (Saarbrücker Beiträge zur vergleichenden Literatur- und Kulturwissenschaft; 3). Königshausen un Neumann, Würzburg 1996 ISBN 3-8260-1244-5
• Carla Gregorzewski: Edgar Allan Poe und die Anfänge einer originär amerikanischen Ästhetik. (Reeg Siegen; 22; Anglist. Abt.) Winter, Heidelberg 1982 ISBN 3-533-02927-1
• Tilman Höss: Poe, James, Hitchcock. Die Rationalisierung der Kunst (American studies; 111). Winter, Heidelberg 2003 ISBN 3-8253-1611-4
• Frank Kelleter: Die Moderne und der Tod. Edgar Allan Poe – T. S. Eliot – Samuel Beckett Peter Lang, Frankfort an’n Main, 1998
• Markus Preussner: Poe und Baudelaire. Ein Vergleich. (Sprache und Literatur; 32) Lang, Frankfort an’n Main u. a. 1991 ISBN 3-631-43538-X
• Claudia Ella Weller: Zwischen schwarz und weiß. Schrift und Schreiben im selbstreferentiellen Werk von Edgar Allan Poe und Raymond Roussel. (Bonner romanistische Arbeiten; 75). Lang, Frankfort an’n Main u. a. 2001 ISBN 3-631-36930-1
• Alexander Kupfer: Unterwegs ins Nichts. Die Systematik des Rausches bei EAP in dsb: Die künstlichen Paradiese. Rausch und Realität seit der Romantik. Ein Handbuch Metzler, Stuttgart 2006 (Düsseldorf, Univ., Diss., 1994) ISBN 3-476-02178-5, S. 503–562 (toeerst 1996: ISBN 3-476-01449-5)

• The Edgar Allan Poe Society of Baltimore (engelsch)
• E.A.Poe Erzählungen bei Haus Freiheit
• Poe: The Philosophy of Composition, 1846; im Projekt Lyriktheorie
• Poe-Höörböker, de nix köst
• Körtbiografie zu Edgar Allan Poe
• Edgar-Allan-Poe-Museum in Richmond, Virginia
• Corman, Price & Poe bi Angwa
• 19.01.1809: Edgar Allan Poe wird geboren. Klennerblatt vun de Bayrisch Rundfunks