Ajustas lengadocianas

Las ajustas lengadocianas (dichas tanben setòrias) son un espòrt practicat dins nòus vilas de Lengadòc (Agde, Los Banhs de Balaruc, Besièrs, Frontinhan, Lo Grau dau Rei, Massilhan, Mesa, Palavàs, Seta). Lo biais lengadocian es una das cincs biais d'ajustar reconegut per la federacion francesa^[1].

Règlas

Principis

Doas barcas pesugas, una roja, l'autra blava, son propulsadas per uòch a dètz vogaires e menadas per dos « timonièrs patrons ».

Los competitors se plaçan sus una, tintaina, plataforma s'enauçant a prèp de tres mètres de l'aiga, au cap de cada barca. Sus la partida bassa de la tintaina, se tenon los competitors seguents, a mai d'esperar son torn son aqui per "far lo pes" es a dire equilibrar per tau que las tintainas de las doas embarcacions sián a la meteissa nautor.

Las doas barcas se fan fàcia, se propulsant una cap a l'autra, fins a l'impacte finau. Au moment de l'assaut, las naus se fregan par la drecha per permetre als ajustaires de realizar "la passa". Provesit de la lor lança e dau pavés, l'objectiu de l'ajustaire es de far caire son adversari dins l'aiga. Lo venceire es aquel que demòra sus la tintaina aprèp la passa.

Un ajustaire en posicion es en fenta abans. I a pas de posicion de grand escart dins las ajustas lengadocianas. Es una ajusta en fòrça, en mai que l'ajustaire pòrta una (fòrça) pesuca targa de 70 cm de naut per 40 cm de largor e una lança de 2,80 m de l'autra man. Abans 1920, las lanças èran encara mai grands (20 cm de naut en mai) e mai pesugas.

Un vestit tot blanc es obligatòri per totes los ajustaires, e tanben de cauceta (blancas).

La musica es presenta de contunh pendent las ajustas languedocianas. Una banda es totjorn encargada de marcar los explèches dels justaires, alara que los remaires en dos musicians embarcats, un aubòi e un tambornet, plaçat a la proa de cada barca. Marcan la cadéncia als remaires.

Desqualificacions

Lo justaire es disqualificat quand:

Tomba a l'aiga
Pièja la tintaina sul pont, tocar lo postam de la man, du genolh o mai autra partida del còrs
Met lo pè sul pòst dicha « de dabans »
Tusta fòrça de la miègsuperfícia centrala autrejada
Daissa caire son pavés o sa lança
Abandona la tintaina sens autorizacion de la jurada
Provòca volontàriament la casuda de son adversari « cap abans »
Ten pas la basa de sa lança jol braç (lança corta)
Passa la segonda garda; la color de la lança (blava o roja) deu èsser visible darrièr la man
Practica una targa dangierosa
Recep un segon avertiment
Lo justaire que ferá doble tust (exercir doas butadas sus la targa en despegant sa lança)
lo justaire que torna trapar sa targa per la còrda. Se son adversari fa una fauta disqualificativa o tomba a l'aiga, aquel darrièr pòt pas tornar justar
lo justaire que butat entre los dos retenents del naut o del bas
lo justaires que butat suls retenents extèrnes del naut o del bas

Competicions e societats d'ajustas

L'espròva majora es lo famós torneg d'ajustas de la Sant Loís a Seta a l'entorn del 25 d'agost (dempuèi 1743), mas un campionat de França (dempuèi 1941) e una Copa de França (dempuèi 1962) existisson tanben dins quatre categorias de pes e d'edat: pesucs, mejans, seniors e juniors. Autra espròva importanta: lo Campionat de Liga. De punts son attribuits als justaires en foncions de sos resultats, a l'ocasion dels tornegs organizats per las 17 societats lengadocianas. Los justaires lengadocians representon un quart dels licenciats en França.

Pendent longtemps, al contrari de las autras formas de targas, i aviá pas de classament per equipas en ajustas lengadocianas. Sol lo justaire individual èra couronat. A l'ora d'ara cada fin de sason, son donats amb de prèmis individuals, lo prèmi de la melhora societat en nombre de punts, per categoria(4) e totas categorias confondudas(1). La Liga du Lengadoc es afiliada a la FFSJN dempuèi 1974. Seta a una plaça centrala amb set societats en mai d'una societat escòla d'ajustas per aquela sola vila. Mesa e Agde an doas societats caduna e son, amb Sant Rafèu, las autras solas comunas que comptant mai d'una societat.

Sant Loís

Article detalhat: Grand Prèmi de la Sant Loís.

Las 17 Societats de Targa Lengadocianas

Dau Grau dau Rei fins a Besièrs, dètz e set societats d'ajustas participèron al campionat de Liga de 2008^[2].

Existís tanben doas societats d'escòla, reservadas als mainats que justant sud carris, find a l'edat de dètz e uèit ans:

l'escòla d'ajustas de Palavàs
l'escòla d'ajustas de la Marina de Seta.

Tres societats desapareguèron:

lo Pavés esportiu Lapeiradesa (1990),
l'Amicala dels justaires de Frontinhan (1994) et
la Lança esportiva bèucairièra (1996).

Istòria

Cronologia

1270 : a Aigas Mòrtas, los crosats, soldats e marins, qu'esparavan d'embarcar per la Tèrra Santa amb lo rei Loís IX de França, s'afrontèron en combats singulars, montats sus de naus leugièras.
1544 : lo reglament del conselh de la Vila d'Agde elaborat en 1544 e malaurosament non trobablat, feriá l'estat de l'organizacion de targas per las fèstas de la Pentacòsta.
1629 : Torneg de ajusta organizat en julhet a Frontinhan per la visita del Cardinal de Richelieu.
1637 : la vila de Frontinhan convida lo duc d'Halluin, governador de Lengadoc a d'ajustas sus l'estanh.
1666 : Premièras ajustas a Seta per festejar la fondacion del pòrt, lo dijòs 29 de julhet de 1666.
1667 o 1668 : ajustas a Mesa per las fèstas de la Pentacostas.
1701 : targajustas as a Mesa lo dimenge de la fèsta de la vila al mes d'agost.
1745 : Loís XV de França assistís a un torneg de ajustas a Seta per la fèsta patronala de la Saint Loís.
1749 : Amb pas mai d'adversaris digne d'el, Barthélémy-Louis Aubenque dich lo Terrible ajusta contra lo pont e arrèsta la barca.

Musica

Las ajustas son acompanhadas per l'auboi e lo tamborn lengadocian. Que sia pels defilats d'abans torneg o pel quite torneg, lo repertòri es plan codificat. I a tanben de cançons :