Andrius Kubilius
Andrius Kubilius (ur. 8 grudnia 1956 w Wilnie) – litewski fizyk i polityk, działacz opozycji w okresie ZSRR, premier Litwy w latach 1999–2000 i 2008–2012, od 2003 do 2015 przewodniczący Związku Ojczyzny, poseł do Parlamentu Europejskiego IX i X kadencji, od 2024 członek Komisji Europejskiej.
Andrius Kubilius (2024) | |
Data i miejsce urodzenia |
8 grudnia 1956 |
---|---|
Premier Litwy | |
Okres |
od 3 listopada 1999[1] |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
Irena Degutienė (p.o.) |
Następca | |
Premier Litwy | |
Okres |
od 9 grudnia 2008 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujPo ukończeniu szkoły średniej nr 22 w Wilnie został studentem wydziału fizyki Uniwersytetu Wileńskiego, który ukończył w 1979. W latach 1981–1984 był słuchaczem studiów doktoranckich. Od 1984 do 1990 pracował na Uniwersytecie Wileńskim jako laborant, inżynier i pracownik naukowy.
W 1988 rozpoczął działalność w Sąjūdisie, w którym w latach 1990–1992 pełnił funkcję sekretarza. W 1993 dołączył do Związku Ojczyzny. W latach 2000–2003 był pierwszym zastępcą przewodniczącego Vytautasa Landsbergisa, zastępując go następnie na stanowisku przewodniczącego partii.
W 1992 został wybrany do Sejmu z listy Sąjūdisu. W 1996, 2000 i 2004 uzyskiwał mandat poselski jako kandydat Związku Ojczyzny. W latach 1996–1999 pełnił funkcję pierwszego wiceprzewodniczącego parlamentu, a w latach 1997–1999 przewodniczył Komisji Spraw Europejskich. Od 3 listopada 1999 do 26 października 2000 sprawował po raz pierwszy urząd premiera Litwy.
W kadencji 2000–2004 był liderem pozostającej w opozycji frakcji konserwatystów. W kolejnej kadencji Sejmu pełnił funkcje przewodniczącego frakcji Związku Ojczyzny, przewodniczącego komisji spraw europejskich, a od 2006 wiceprzewodniczącego Sejmu. W wyborach parlamentarnych w 2008 po raz kolejny uzyskał mandat poselski, wygrywając w okręgu jednomandatowym, zaś jego ugrupowanie w tym głosowaniu zdobyło najwięcej mandatów.
27 października 2008, dzień po drugiej turze wyborów, w imieniu Związku Ojczyzny podpisał wstępne porozumienie z przedstawicielami TPP, LiCS i LRLS porozumienie o zawiązaniu centroprawicowej koalicji rządzącej (dysponującej ponad 80 głosami w Sejmie nowej kadencji)[2]. 17 listopada partie te oficjalnie podpisały porozumienie koalicyjne[3], a 20 listopada prezydent Valdas Adamkus podpisał dekret o przedstawieniu Sejmowi kandydatury Andriusa Kubiliusa na urząd premiera[4]. Tydzień później Sejm zaakceptował jego kandydaturę na ten urząd[5], a 28 listopada prezydent mianował go na stanowisko szefa rządu[6]. 9 grudnia Sejm zaakceptował program rządu, co zakończyło ostatecznie proces jego formowania.
Rząd Andriusa Kubiliusa przetrwał całą czteroletnią kadencję. W wyborach w 2012 premier po raz kolejny został wybrany do Sejmu[7], popierające go ugrupowania znalazły się jednak w opozycji. Urzędowanie zakończył ostatecznie 13 grudnia 2012, gdy parlament zaakceptował program rządowy nowego premiera Algirdasa Butkevičiusa.
W wewnątrzpartyjnych wyborach w kwietniu 2013 po raz szósty z rzędu wybrany na przewodniczącego TS-LKD[8]. Ustąpił z tej funkcji w 2015, w kwietniu tegoż roku partyjne wybory na to stanowisko wygrał Gabrielius Landsbergis. W 2016 Andrius Kubilius utrzymał mandat poselski na kolejną kadencję[9]. W 2019 został natomiast wybrany na eurodeputowanego IX kadencji[10]. W 2024 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach europejskich[11].
We wrześniu 2024 Ursula von der Leyen ogłosiła jego nominację na komisarza ds. obrony i przestrzeni kosmicznej w nowo tworzonej Komisji Europejskiej[12][13]. Został zatwierdzony na tej funkcji w listopadzie tegoż roku (z kadencją od 1 grudnia 2024)[14].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Wielki Komandorski Orderu Witolda Wielkiego (Litwa, 2015)[15]
- Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 2004)[16]
- Medal Niepodległości Litwy (Litwa, 1998)[16]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 1999)[17]
- Order Księcia Jarosława Mądrego II klasy (Ukraina, 2017)[18]
- Biały Krzyż „Honor et Gloria” (Ukraina, 2024)[19]
Życie prywatne
edytujJego żona Rasa Kubilienė została skrzypaczką w Litewskiej Narodowej Orkiestrze Symfonicznej. Mają dwóch synów.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rząd rozpoczął funkcjonowanie 11 listopada 1999.
- ↑ Rządzącą koalicję będzie tworzyła centroprawica. „Kurier Wileński”, 27 października 2008.
- ↑ Litwa:porozumienie o tworzeniu koalicji. wprost.pl, 17 listopada 2008. [dostęp 2020-11-05].
- ↑ Dėl Ministro Pirmininko kandidatūros. lrs.lt, 22 listopada 2008. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Andrius Kubilius znów premierem Litwy. interia.pl, 27 listopada 2008. [dostęp 2020-11-05].
- ↑ President Appoints Andrius Kubilius as Prime Minister. president.lt, 28 listopada 2008. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2012. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Kubilius pokonał Landsbergisa. delfi.lt, 30 kwietnia 2013. [dostęp 2020-11-05].
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2016. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2019. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Tomas Janonis: Kas važiuos į Europos Parlamentą?. delfi.lt, 10 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-10]. (lit.).
- ↑ Jacopo Barigazzi, Laura Kayali, Joshua Posaner: Lithuania’s Andrius Kubilius named defense and space commissioner. politico.eu, 17 września 2024. [dostęp 2024-09-17]. (ang.).
- ↑ Jakub Borowski: Litewski chadek unijnym komisarzem ds. obrony. defense24.pl, 17 września 2024. [dostęp 2024-09-17].
- ↑ Commissioners-designate (2024–2029). commission.europa.eu, 2024. [dostęp 2024-11-27]. (ang.).
- ↑ Valstybės ordinai – ir A. Butkevičiui, ir A. Kubiliui. delfi.lt, 16 lutego 2015. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ a b Apdovanotų asmenų duomenų bazė. lrp.lt. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 kwietnia 1999 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1999 r. nr 22, poz. 314).
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №250/2017 «Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав». president.gov.ua, 23 sierpnia 2017. [dostęp 2020-11-05]. (ukr.).
- ↑ РЕЄСТР НАГОРОДЖЕНИХ Білим хрестом „HONOR ET GLORIA��. vto-orden.com.ua. [dostęp 2024-09-12]. (ukr.).
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna na stronie Sejmu Republiki Litewskiej. [dostęp 2020-11-05]. (lit.).