Dahomej
Dahomej, Królestwo Dahomeju (Dahomey) a. Królestwo Fon – historyczne państwo w Afryce Zachodniej, istniejące ok. 1600–1904 na obszarze dzisiejszego Beninu. Stolicą państwa był Abomey.
| ok. 1600–1892/1904[a] | |||||
| |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania |
ok. 1600 | ||||
| Data likwidacji |
1904 | ||||
| Władca | |||||
| Język urzędowy | |||||
| |||||
Położenie na mapie świata  | |||||
| 7°11′08″N 1°59′17″E/7,185556 1,988056 | |||||
Dahomej został założony na początku XVII w. przez autochtonicznych Fonów, zamieszkujących Płaskowyż Abomey. Państwo stało się centrum handlu niewolników na tzw. „Wybrzeżu Niewolniczym”. W 1728 podbił Królestwo Ajudy, dysponując armią 12 tys. kobiet[1]. W 1823 król Gezo odmówił trybutu dla Oyo, znosząc zależność lenną. W 1892 Francja ustanowiła protektorat dla królestwa. W tym samym roku wybuchła wojna o niepodległość Dahomeju, zakończona klęską Francji. W 1899 ponownie utracił suwerenność. W 1904–1958 jako jeden z krajów Francuskiej Afryki Zachodniej, później republika autonomiczna Wspólnoty Francuskiej (1958–1959). W 1960 ponownie niepodległe państwo republikańskie, przemianowane w 1975 na Benin.
Królowie Dahomeju
edytuj- ok. 1600–1620: Gangnihessou (zm.1620)
- 1620–1645: Dakodonou (zm.1645)
- 1645–1685: Houegbadja (zm.1685)
- 1685–1716: Akaba (zm.1716)
- 1716–1740: Agadża (zm.1740)
- 1740–1774: Tegbessou (zm.1774)
- 1774–1789: Kplinga (zm.1789)
- 1789–1797: Agonglo (zm.1797)
- 1797–1818: Adandozan (zm.1861)
- 1818–1859: Gezo (zm.1859)
- 1859–1889: Glele (zm.1889)
- 1889–1894: Behanzin (ok. 1845–1906)
- 1894–1904: Agoliagbo (zm.1940)
Film
edytujW 2024 premierę miał film pt. Dahomej[2] laureat Złotego Niedźwiedzia na Berlinale 2024[3][4].
Uwagi
edytuj- ↑ W zależności czy za upadek uznaje się ustanowienie francuskiego protektoratu w 1892 czy utratę suwerenności w 1904 roku, jako kraj Francuskiej Afryki Zachodniej
Przypisy
edytuj- ↑ Richard Wrangham, Dale Peterson: Demoniczne Samce. Warszawa: PIW, 1999. ISBN 83-06-02746-9.
- ↑ Dahomej | Film | 2024. 2024-09-18. [dostęp 2024-10-28].
- ↑ Krzysztof Kwiatkowski: Berlinale 2024. Złoty Niedźwiedź dla filmu o tym, jak odradza się duma, jak ludzie wstają z kolan. [w:] "Gazeta Wyborcza" [on-line]. 24.02.2024. [dostęp 2024-11-08].
- ↑ Barbara Hollender: Berlinale. Złoty Niedźwiedź dla dokumentu „Dahomey” Mati Diop. [w:] "Rzeczpospolita" [on-line]. 24.02.2024. [dostęp 2024-11-08].
Bibliografia
edytuj- Curtin, Philipp i in.: Historia Afryki. Tł. [z ang.] Jannasz, Marek. Oprac. Jagielski, Wojciech. Gdańsk: Wyd. „Marabut”, 2003. ISBN 83-89261-00-6.