Metropolis (film)
Metropolis – niemiecki ekspresjonistyczny film science fiction z 1927 roku w reżyserii Fritza Langa. Scenariusz został napisany przez Fritza Langa i Theę von Harbou, której powieść Metropolis wydana w 1926 powstała głównie na potrzeby filmu. Monumentalne dzieło prezentuje dystopijną wizję miasta przyszłości, którego społeczeństwo jest podzielone na dwie kasty: wąską i uprzywilejowaną grupę intelektualistów (rozum, mózg) oraz robotników utrzymujących miasto przy życiu (ręce) mieszkających w podziemnych osiedlach.
_Plakat_f%C3%BCr_den_Film_Metropolis,_Staatliche_Museen_zu_Berlin.jpg) Francuski plakat autorstwa Borisa Bilinskiego | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
10 stycznia 1927 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
200 min (wersja premierowa, 18 klatek na sekundę)[2] |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Fritz Lang |
| Główne role | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja |
UFA |
| Budżet | |
| Przychody brutto |
75 000 RM |
.jpg)
.jpg)
Po premierze w Niemczech film wywołał wśród krytyków mieszane uczucia. Publika doceniała stronę wizualną, zwracając jednak uwagę na naiwną historię. Film nie odniósł dużego sukcesu, co w połączeniu z ogromnym budżetem (najdroższa niemiecka produkcja tamtych czasów) doprowadziło wytwórnię UFA na skraj bankructwa[3]. Krytyka oraz wymogi cenzury wymusiły na twórcach usunięcie około pół godziny materiału filmowego, głównie scen związanych z okultyzmem, oraz losami postaci pobocznych o mniejszym wpływie na fabułę. Oryginał filmu uległ zniszczeniu, a utracony materiał został odnaleziony dopiero 80 lat później w Buenos Aires, w bardzo złym stanie[4]. Kopia została wykonana na taśmie 16 mm, mniejszej niż oryginalna, przez co zostały ucięte fragmenty obrazu po lewej i górnej stronie kadru. Wersja uzupełniona miała premierę 12 lutego 2010, w czasie trwania 60. edycji Berlinale[5].
Przesłaniem filmu, wspomnianym w planszy na początku i na końcu, są słowa: Pomiędzy rozumem a rękami musi być serce (oryg. Mittler zwischen Hirn und Händen muss das Herz sein)[6].
Obsada
edytuj- Gustav Fröhlich – Freder Fredersen
- Brigitte Helm –
- Maria,
- robot Futura / fałszywa Maria,
- Śmierć,
- Siedem Grzechów Głównych,
- Stwórca
- Alfred Abel – Joh Fredersen
- Rudolf Klein-Rogge – C.A. Rotwang
- Theodor Loos – Jozafat
- Fritz Rasp –
- Chudzielec,
- mnich
- Erwin Biswanger – Georgy, robotnik nr 11811
- Heinrich George – Grot
- Olaf Storm – Jan
Inspiracje i zapożyczenia
edytujW latach 40. XX wieku Osamu Tezuka, japoński mangaka, stworzył mangę o nazwie Metropolis. Tezuka nie oglądał dzieła Fritza Langa, ale zainspirowały go plakat i zdjęcia z filmu. Fabuła mangi jest inna, zachowano jednak roboty oraz podział na kasty. W 2001 roku na podstawie mangi powstało anime o tej samej nazwie.
W 1984 roku Giorgio Moroder przygotował skróconą wersję filmu z własną współczesną muzyką pop-rockową[7]. Zachowane fragmenty filmu zostały też wykorzystane między innymi w teledyskach do piosenek „Love Kills” solowego singla Freddie Mercury’ego[8] oraz „Radio Ga Ga” brytyjskiego zespołu muzycznego Queen[9].
W 1989 Madonna zainspirowała się filmem i odwzorowała go w swoim teledysku do singla „Express Yourself”. W klipie oprócz podobnych scen pojawia się także parafraza motto filmu – „Bez serca nie może być porozumienia pomiędzy rękami a rozumem” (org. "Without the heart, there can be no understanding between the hand and the mind"). Do inspiracji Metropolis wróciła ponownie w 1990, kiedy to podczas trasy koncertowej Blond Ambition pierwszy akt widowiska rozgrywał się w odtworzonej scenerii z filmu. Akt ten nosi ponadto tytuł Metropolis[10].
W 2017 polski zespół muzyczny Czerwie, zainspirowany filmem, wydał płytę CD z własną ścieżką muzyczną do filmu[11].
Pozostałe informacje
edytujW roku 1995, z okazji stulecia narodzin kina, film znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne[12][13]. W roku 2001 film został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[14].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Michał Dondzik, Emil i naziści. Dzieci w filmie niemieckim lat 1919-1945., „Kwartalnik Filmowy” (81), 2013, s. 70–82, ISSN 0452-9502 [dostęp 2019-02-16] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Adrian Szczypiński: FX – METROPOLIS | Wersje filmu. Klub Miłośników Filmu, 2007-01-28. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-02)]. (pol.).
- ↑ a b Fritz Lang’s Metropolis. The German Way. [dostęp 2012-07-07].
- ↑ Fritz Lang’s Lost Metropolis – Rediscovered!. film.com. [dostęp 2012-07-07].
- ↑ Kate Connolly: Metropolis, mother of sci-fi movies, reborn in Berlin. Guardian, 2010-02-11. [dostęp 2023-12-17]. (ang.).
- ↑ Pomiędzy rozumem a rękami musi być serce - projekcja filmu [online], | Narodowe Centrum Kultury [dostęp 2022-09-23] (pol.).
- ↑ Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 516. ISBN 978-83-60292-30-3.
- ↑ Robert Repino, All Hail the Defiant Science Fictional Weirdness of Queen! [online], Tor.com, 2 stycznia 2017 [dostęp 2022-09-23] (ang.).
- ↑ Shira Wolfe, Art Influences in Fritz Lang’s Metropolis [online], Artland Magazine, 11 grudnia 2020 [dostęp 2022-09-23] (ang.).
- ↑ Bart Vanmaele, Blond Ambition Tour setlist - Madonna live performances | Mad-Eyes [online] [dostęp 2017-03-28] (ang.).
- ↑ Jarek Mixer Mikołajczyk, Recenzja Czerwie Metropolis Live [online], czerwie.com.pl [dostęp 2020-08-25].
- ↑ Niektóre ważne filmy, czyli tzw. lista watykańska. kultura.wiara.pl. [dostęp 2010-04-22].
- ↑ usccb.org Film and Broadcasting –Vatican Best Films List (ang.).
- ↑ Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- The best of video – poradnik: kino, tv, sat., video. Warszawa: Oficyna Wydawnicza COMFORT, 1994.
Linki zewnętrzne
edytuj- Metropolis w bazie IMDb (ang.)
- Metropolis w bazie Filmweb
- Pokaz filmu w szczecińskiej Filharmonii, z polskimi napisami i ścieżką dźwiękową zespołu Czerwie