Thomas Cranmer

Wykształcenie zdobył w Jesus College na Uniwersytecie w Cambridge, gdzie rozpoczął naukę w 1503 roku^[1] i gdzie później został profesorem. Cranmer zyskał życzliwość Henryka VIII, doradzając, jak doprowadzić do stwierdzenia nieważności małżeństwa z Katarzyną Aragońską^[2] wbrew orzeczeniu papieża. Cranmer został mianowany arcybiskupem Canterbury w 1533 roku, a w 1535 wypowiedział posłuszeństwo papieżowi. Otwarcie opowiedział się za zwierzchnictwem króla nad kościołem w Anglii. Podczas pobytu w Niemczech ożenił się z Margaret Osiander^[3].

Kiedy Maria I Tudor została królową Anglii w 1553 roku, w ramach akcji obrony katolicyzmu został on uwięziony pod zarzutem zdrady. W 1556 roku skazano go na śmierć przez spalenie na stosie^[4]. Przed śmiercią pisemnie odwołał swoje antykatolickie poglądy. Jednak w ostatnich słowach przed egzekucją zaprzeczył temu, co wcześniej napisał, mówiąc: Co do papieża, odrzucam go, jako nieprzyjaciela Chrystusa i Antychrysta, z całym jego błędnym nauczaniem. Gdy był już w płomieniach, miał zawołać: Panie Jezu, przyjmij mojego ducha... Widzę niebiosa otwarte i Jezusa stojącego po prawicy Bożej (por. Dz 7,56)^[5][6].

Oprócz dzieł literackich na temat Pisma Świętego pozostawił po sobie „Modlitewnik powszechny” (ang. Book of Common Prayer)^[3]. Częścią tego modlitewnika było jego tłumaczenie „Księgi Psalmów”, które stało się psałterzem Kościoła anglikańskiego. Napisał przedmowę do zrewidowanego wydania Wielkiej Biblii, które ukazało się w roku 1540 i zostało nazwane „Biblią Cranmera”. Druk Wielkiej Biblii autoryzował Henryk VIII przez co została przyjęta za wersję oficjalną.

• Arthur Gray: Jesus College. Londyn: F.E. Robinson, 1902, seria: University of Cambridge college histories. (ang.).
• Heinze R. W., "I pray God to grant that I may endure to the end": A New Look at the Martyrdom of Thomas Cranmer, w: Ayris P, Selwyn D., Thomas Cranmer: Churchman and Scholar, Woodbridge, Suffolk, UK: The Boydell Press, 1993, ISBN 0-85115-549-9.
• MacCulloch D., Thomas Cranmer: A Life, London: Yale University Press, 1996, ISBN 0-300-06688-0.
• Wilkinson R. Thomas Cranmer: The Yes-Man Who Said No: Richard Wilkinson Elucidates the Paradoxical Career of One of the Key Figures of English Protestantism, "History Review" 2010 wersja on-line