Przejdź do zawartości

Wikipedysta:Matrek/brudnopis/Enterprise

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

USS Enterprise (CV-6)

USS Enterprise (CV-6)
Ilustracja
Klasa

lotniskowiec uderzeniowy

Typ

Yorktown

Historia
Stocznia

Newport News

Położenie stępki

16 lipca 1934

Wodowanie

3 października 1936

 US Navy
Wejście do służby

12 maja 1938

Wycofanie ze służby

2 października 1956

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 19 800 ton pełna: 27 500 ton

Długość

całkowita 252 m
pokładu lotniczego 238,9 m

Szerokość

25,3 m

Zanurzenie

8,8 m

Materiał kadłuba

stal

Napęd
9 kotłów Babcock & Wilcox
4 turbiny Parsona /125 000 shp łącznie
4 wały, 4 śruby
Prędkość

33,6 węzła

Zasięg

8220 Mm przy prędkości 20 w.

Wyposażenie lotnicze
Nominalnie 96 samolotów
Załoga

2920 ludzi





Presidential Unit Citation – baretka marynarki

USS Enterprise (CV-6)amerykański lotniskowiec typu Yorktown, „The Galloping Ghost of the Oahu Coast”, „Big E”, „Lucky E”, „The Gray Ghost”, najliczniej udekorowany okręt drugiej wojny światowej, który odegrał kluczową rolę w zwycięstwie Stanów Zjednoczonych w wojnie na Pacyfiku 1941–1945. CV-6 był chronologicznie szóstym w kolejności amerykańskim lotniskowcem.

Okręt o wyporności standardowej 19 800 ton i długości pokładu 246,74 metra początkowo, został zwodowany 3 października 1936 roku w stoczni Newport News w Wirginii, przyjęty zaś do służby w United States Navy 12 maja 1938 roku. USS „Enterprise” (CV-6) był jedynym amerykańskim lotniskowcem, który – z przerwami na niezbędne remonty – prowadził działania bojowe od pierwszego do ostatniego dnia wojny na Pacyfiku i jedynym przedwojennym okrętem tej klasy, który przetrwał wojnę na tym teatrze wojennym. Został także jedyną jednostką typu Yorktown, który przetrwał wojnę.

Operując w składzie Floty Pacyfiku, 7 grudnia 1941 roku CV-6 nie znajdował się w bazie Pearl Harbor, dzięki czemu uniknął losu amerykańskich pancerników zniszczonych podczas japońskiego ataku na tamtejsze bazy wojskowe. Trzy dni później, bombowce nurkujące Douglas SBD Dauntless z jej grupy lotniczej zatopiły I-70 – pierwszy pierwszy w tej wojnie okręt utracony przez imperium japońskie. Na początku następnego roku odegrał główną rolę w amerykańskich rajdach pierwszej połowy 1942 roku, zwieńczonych w rajdem Doolittle’a na Tokio. Z powodu wypadu na macierzyste wyspy japońskie nie wziął udziału w bitwie na Morzu Koralowym, był już jednak gotowy do największej bitwy 1942 roku, pod Midway. W starciu 4 czerwca, SBD Dauntless z eskadr VB-6 i VS-6 grupy lotniczej USS „Enterprise”, zniszczyły trzy z czterech lotniskowców Kidō Butai admirała Chūichi Nagumo.

Na początku sierpnia tego roku „Enterprise” ochraniał amerykański desant na Guadalcanal, zaś jego samoloty pokładowe zestrzeliły wówczas 17 maszyn japońskich. 24 sierpnia 1942 roku podczas bitwy u wschodnich Wysp Salomona „Enterprise” został trafiony trzema bombami, powrócił więc do Pearl Harbor gdzie przeszedł dwumiesięczny remont. Wziął następnie udział bitwie koło wysp Santa Cruz, gdzie ponownie został trafiony trzema bombami. Po tej bitwie został jednak tymczasowo jedynym czynnym amerykańskim lotniskowcem na Pacyfiku.

15 listopada 1943 roku natomiast samoloty torpedowe okrętu pod zmienionym oznaczeniem CV(N)-6, przeprowadziły pierwszy na świecie skuteczny nocny lotniczy atak torpedowy. W lutym 1944 roku „Enterprise” wziął udział w operacji Hailstone dokonując rajdu na największą japońską bazę morską poza samą Japonią w Truk. W czerwcu tego roku uczestniczył w bitwie na Morzu Filipińskim i związanym z nią „wielkim strzelaniu do indyków nad Marianami”. „Enterprise” kontynuował następnie działania aż do 14 maja 1945 roku, kiedy trzeci już kolejny atak kamikaze na okręt powiódł się, i okręt musiał udać się do Stanów Zjednoczonych na poważny remont, co zakończyło działania bojowe okrętu w wojnie.

Za swoje zasługi wojenne, „Big E” został udekorowany 20 gwiazdami Battle Star, jako pierwszy okręt w historii otrzymał także najwyższe amerykańskie odznaczenia wojenne przyznawane jednostkom wojskowym Presidential Unit Citation oraz Navy Unit Commendation. Uczyniło go to najliczniej udekorowanym amerykańskim okrętem w historii. Z uwagi na wkład „Enterprise” w pokonanie Japonii, po zakończeniu służby podjęto starania o zachowanie okrętu w charakterze pomnika. Starania w tym zakresie kierowane przez adm. Halseya okazały się jednak bezowocne i w 1958 roku „Enterprise” został sprzedany na złom. USS „Enterprise” (CV-6) powszechnie uważany jest za najbardziej zasłużony bojowo okręt w historii US Navy, co znalazło odzwierciedlenie w licznych odniesieniach w kulturze i sztuce do nazwy tej jednostki.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Lotniskowce typu Yorktown, a wśród nich USS „Enterprise”, mają swe źródła z wielkim kryzysie przełomu lat 20. i 30., gdy w szczycie depresji gospodarczej 73. Kongres autoryzował budowę „Yorktown” i „Enterprise”, jako część wielkiego programu wspierania odbudowy gospodarki określonego ustawą National Industrial Recovery Act (NIRA)[1]. „Enterprise” znalazł się wówczas na liście 34 000 projektów rządowych, obok m.in. San Francisco Bay Bridge i Washington National Airport[1]. W 1933 roku nowa administracja prezydenta Roosevelta – jako narzędzie nadzwyczajne – używała wówczas środków z utworzonego przez NIRA Funduszu Robót Publicznych, dla budowy m.in. lotniskowców, sześciu krążowników i dwudziestu pięciu mniejszych okrętów[1].

16 czerwca 1933 roku prezydent Roosevelt przeznaczył dla marynarki kwotę 238 milionów dolarów na budowę nowych okrętów, w tym dwóch lotniskowców, zaś niecałe dwa miesiące później podpisano kontrakty na budowę lotniskowców numer 5 i 6[2]. 11 sierpnia 1933 roku wiceadmirał Ernest J. King – szef Bureau of Aeronautics – zarekomendował sekretarzowi marynarki Claude'owi Swansonowi nazwę Enterprise dla lotniskwca numer 6[2]. Stępkę pod okręt położono 16 lipca 1934 roku w stoczni Newport News Shipbuilding and Dry Dock Company w Newport News, ze stoczniowym numerem kadłuba 360[3] 3 października 1936 roku okręt został zwodowany, zas jego matką chrzestną została żona sekretarza marynarki Lulie Lyons Hall Swanson[4]. Po trwającym około 20 miesięcy okresie wyposażania i testów okrętu, jednostka weszła do służby 12 maja 1938 roku[5].

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]

Okręty typu Yorktown były ostatnimi amerykańskimi jednostkami dotkniętymi limitami tonażu wynikającymi z międzywojennych traktatów ograniczających zbrojenia na morzu, mimo to USS „Enterprise” był jednym z największych w swoim czasie okrętów marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych[1][6][a]. „Enterprise” ustanowił też podstawowy standard konstrukcyjny dla następnej generacji lotniskowców[1].

Działa przeciwlotnicze Mark 12 127 mm poniżej pokładu startowego „Enterprise”, podczas rajdu na wyspę Wake w lutym 1942 roku.

W konstrukcji CV-6 zastosowano doświadczenia wynikłe z eksploatacji jego znacznie większych poprzedników, USS „Lexington” (CV-2) i „Saratoga” (CV-3) o wyporności 33 000 ton[5]. Dowództwo marynarki uważało w tym czasie, że minimalną efektywną wielkością okrętów tej klasy jest 20 000 ton wyporności, co stało się nominalną wypornością konstrukcyjną typu Yorktown, choć w praktyce zbudowany okręt miał 19 800 ton wyporności standardowej[5]. Jako przedstawiciel drugiego – po USS „Ranger” (CV-4) – typu lotniskowców od początku projektowanego jako okręt tej klasy, „Enterprise” był znacznie większy od swojego poprzednika – większa wyporność tej konstrukcji umożliwiała jej lepszy balans między maszynownią, systemami lotniczymi oraz ochronnymi[7]. „Ranger” był jednak bardzo nowoczesnym w czasie budowy okrętem, toteż przy konstrukcji „Enterprise” wykorzystano niektóre zawarte w nim rozwiązania, w tym półotwarty pokład hangarowy[8]

Kadłub i struktura

[edytuj | edytuj kod]

Kadłub okrętu miał długość 809 stóp i 6 cali (246,5 metra), zaś długość na linii wodnej wynosiła 770 stóp (234,6 metra). Zanurzenie okrętu wynosiło 26 stóp (7,9 metra)[5]. Decyzja marynarki o budowie okrętu o wyporności 20 000 ton umożliwiła ujęcie w jego konstrukcji opancerzenia elementów żywotnych z punktu widzenia przeżywalności na polu walki[8]. Celem ochrony przed ogniem artyleryjskim krążowników i niszczycieli, kadłub chroniony był wykonanym ze stali STS pasem pancernym o grubości od 4 do 2,5 cala (10,16-6,35 cm), podobnie jak nadbudówka okrętu która miała czterocalowy pancerz po bokach oraz dwucalowy na szczycie[9]. Podobnie opancerzony pochodzącą z Pensylwanii stalą, był przedział maszyny sterowej z pancerzem o takiej samej grubości[9]. Wewnątrz kadłub podzielony był pancernymi grodziami o grubości 4 cali[9].

Najsłabszym punktem konstrukcji „Enterprise” była powodowana traktatowymi limitami wyporności podatność maszynowni okrętu na atak podwodny – eksplozja podwodna pojedynczej torpedy zdolna była do przebicia relatywnie słabej ochrony przeciwtorpedowej, co mogło wyłączyć z użytku całą siłownię[10][b]. Dlatego też w 1943 roku okręt został zmodyfikowany m.in. poprzez dodanie bąbli przeciwtorpedowych po obu stronach kadłuba na około 3/4 jego długości między wręgami 36 i 150, w połowie wypełnionych wodą celem absorpcji energii eksplozji podwodnych[11][8]. Okręt został też przedłużony o 18 stóp (5,5 metra)[11]. Bąble przeciwtorpedowe miały też za zadanie kompensację wcześniejszych modyfikacji, które zwiększyły ciężar okrętu ponad linią wodną[11].

Siłownia/maszynownia

[edytuj | edytuj kod]

Siłownia okrętu umieszczona była w środkowej części jednostki, w jej skład wchodziło dziewięć kotłów Babcock & Wilcox, turbiny Parsona z przekładniami, przez cztery wały przenoszącymi energię na pędniki. Układ ten zapewniał moc 120 000 shp, zaś gazy spalinowe odprowadzane były do charakterystycznego dużego komina umieszczonego w tylnej części nadbudówki[7]. Pozwalało mu to na rozwinięcie prędkości 32,5 węzła[7]. Okręt mógł pomieścić 4360 ton paliwa okrętowego co zapewniało mu zasięg 12 000 mil morskich przy prędkości 15 węzłów[7].

Pokład lotniczy

[edytuj | edytuj kod]

Typowy dla lotniskowców z tej epoki stalowy pokład startowy w jednej osi, pokryty był belkami pochodzącej ze stanu Waszyngton tarcicy, i w chwili wejścia okrętu do służby miał długość 816 stóp (248.7 metra), przy maksymalnej szerokości jednostki wynoszącej 109 stóp (33,5 metra)[9][9]. Odmiennie od wojennych lotniskowców brytyjskich, z powodu traktatowych limitów wyporności pokład Enterprise nie był opancerzony[12].

Konstrukcja „Enterprise” przywracała w amerykańskiej marynarce hydrauliczne katapulty startowe[7]. Pierwsze testy katapulty typu H Mark II przeprowadzono na „Enterprise” w 1938 roku, jednak próby te zakończyły się eksplozją[13]. Cztery urządzenia tego rodzaju, dwie na pokładzie startowym i dwie umieszczone w poprzek okrętu na pokładzie hangarowym, zapewniały możliwość rozpędzenia samolotu o masie 7000 funtów (3,2 tony) do prędkości 70 mph (112 km/h)[10]. W trakcie wojny jednak, CV-6 został wyposażony w przewidziane początkowo dla lotniskowców eskortowych katapulty typu H 2-1. Umożliwiały one rozpędzenie samolotu o masie 11 000 funtów (4,98 tony) do prędkości 70 mph na dystansie 73 stóp (22 metrów)[13]. W rzeczywistości jednak, niemal do końca wojny katapulty były nieczęsto używane – zwłaszcza wyrzutnie na pokładzie hangarowym[10]. Toteż czerwcu 1942 roku katapulty zostały usunięte z pokładu hangarowego[14].

Pokład startowy wyposażony był w cztery aerofiniszery (liny hamujące), których zadaniem było wyhamowywanie samolotów tuż po przyziemieniu[7]. USS „Enterprise” otrzymał najnowszą odmianę rozwijanych od lat 20. aerofiniszerów oznaczoną jako Mark 4, mogącą zatrzymać samolot o masie 10 000 funtów lecący z prędkością 70 mph[15]. Na okręcie zastosowano jednak podział na aerofiniszery początkowe – z hydraulicznymi hamulcami Mod 2 zatrzymującymi samolot o masie 8500 funtów (3,85 tony) na dłuższym dystansie wyhamowania, umieszczone na początku strefy lądowania - oraz z hamulcami Mod 1, o krótszym dystansie hamowania, na końcu strefy lądowania[15]. Te ostatnie, opracowane oryginalnie dla aerofiniszerów Mark 3 zastosowanych jako unowocześnienie w lotniskowcach USS „Lexington” (CV-2) i „Saratoga” (CV-3), zostały jednak zastąpione pionową elastyczną barierą połączoną bezpośrednio do hamulca hydraulicznego Mark 4 Mod 2, celem zwiększenia efektywności absorpcji energii[15]. W miarę wzrostu osiągów i masy samolotów opracowane zostały hamulce hydrauliczne Mod 3A (16 000 funtów przy 85 mph) – zastosowane po raz pierwszy na USS „Hornet” (CV-8) – które „Enterprise” otrzymał w maju 1941 roku[15][c].

Rodzaj amunicji sztuk
Bomby 100 funtów
(ogólnego przeznaczenia)
504
Bomby 500 funtów
(ogólnego przeznaczenia)
298
Bomby 500 funtów
(pół-przeciwpancerne)
298
Bomby 1000 funtów
(ogólnego przeznaczenia)
378
Bomby 1000 funtów
(pół-przeciwpancerne)
378
Bomby 1000 funtów
(przeciwpancerne)
378
Bomby 1600 funtów
(przeciwpancerne)
18
Bomby 2000 funtów
(ogólnego przeznaczenia)
18
Bomba 325 funtów
(głębinowa)
288
Bomba 100 funtów
(zapalająca)
288
Torpedy 36

Pokład hangarowy

[edytuj | edytuj kod]

Pokład hangarowy stanowił pojedynczy hangar okrętu o długości 645 stóp (196,5 metra), szerokości 68 stóp (20,7 metra) i 17 stóp (5 metrów) wysokości[7]. Był on lekką strukturą z dużymi otwartymi ścianami bocznymi w postaci rolet, zamykanymi w wypadkach złej pogody. Ułatwiało to załadunek ekwipunku, sprzętu i uzbrojenia, i co szczególnie istotne podczas operacji bojowych, przez naturalną wentylację hangaru także swobodną pracę silników samolotów poniżej pokładu startowego w celu ich rozgrzania[7][d]. Przeznaczony do pomieszczenia całej grupy lotniczej hangar, zapewniał miejsce na 96 samolotów, wynoszonych na pokład startowy za pomocą trzech wind, umieszczonych w części dziobowej, tuż za umieszczoną w śródokręciu nadbudówką oraz w części rufowej[7]. Głębokie wnęki miedzy dźwigarami pokładu lotniczego, które łączyły ze sobą także pomosty dolnych pokładów, zapewniały jednak miejsce dla przechowania dużej liczby podwieszonych w nich zapasowych samolotów – teoretycznie wystarczającej do zastąpienia nawet połowy grupy lotniczej (nawet do 120 samolotów)[10][8].

Okręt wyposażony został w trzy hydrauliczne windy o wymiarach 48 na 44 stopy (14,6 x 13,4 metra) o udźwigu 17 000 funtów (7,7 tony), które umożliwiały transport samolotów i uzbrojenia miedzy pokładem hangarowym i startowym. Jedna umieszczona w dziobowej części okrętu, służąca przede wszystkim do transportu samolotów z pokładu startowego do hangaru, jedna na śródokręciu tuż za nadbudówką, trzecia zaś w tylnej części pokładu. Ostatnia z nich słuzyła w pierwszej kolejności do wynoszenia samolotów z hangaru na pokład startowy - ??????????????????

Uzbrojenie

[edytuj | edytuj kod]

„Enterprise” został oryginalnie wyposażony w osiem dział podwójnego przeznaczenia dział 127 mm L/38 Mark 12 z analogowym system kierowania ogniem Mark 33 na szczycie nadbudówki oraz 24 chłodzone wodą karabiny maszynowe Browning 0,5 cala (12,7 mm)[14][7]. Wszystkie okręty tego typu wyposażone miały być oryginalnie w dwa poczwórne działka 1,1 cala (28 mm) tuż przed nadbudówką, trzecie na pokładzie startowym w tylnej części okrętu za masywnym dźwigiem samolotów i łodzi, czwarte zaś dalej na rufie na pomoście poniżej pokładu na sterburcie[16]. „Enterprise” otrzymał je jednak z rocznym opóźnieniem względem jednostki wiodącej, razem z unowocześnionym radarem CXAM-1[7].

Już jednak w sierpniu 1941 roku marynarka podjęła decyzję o generalnym zastąpieniu poczwórnych działek 1,1 cala na dużych okrętach przez podwójne działka 40-milimetrowe oraz półcalowych karabinów przez działka 20-milimetrowe. Aż do następnego roku jednak, żadne z nich nie były jeszcze dostępne, toteż w lutym 1942 roku „Enterprise” wciąż jeszcze wyposażony był w karabiny Browninga[16]. Wiosną 1942 roku wszystkie karabiny 12,7 mm zostały wymienione na silniejszą niż w przypadku okrętów siostrzanych baterię 32 działek Oerlikon 20 mm[16]. Po bitwie pod Midway liczba działek Oerlikona została zwiększona do 38, zaś „Enterprise” otrzymał na dziób swój piąty poczwórny zestaw artyleryjski kalibru 40 mm[7][16]. W listopadzie 1942 roku, podczas napraw uszkodzeń odniesionych na Salomonach, cztery poczwórne działka kalibru 1,1 cala z pokładu startowego, zostały zastały zastąpione przez poczwórne działka Boforsa 40 mm Mk1/Mk2, zaś jego bateria 20 mm Oerlikona została zwiększona do 46 działek[16]. Chłodzone wodą działka 40 mm Boforsa miały szybkostrzelność 160 pocisków na minutę, podczas gdy zastąpione przez nie działka 28 mm jedynie 150/min. Same pociski działka Boforsa miały ponad dwukrotnie większą masę i niemal dwukrotnie większy zasięg. Toteż ich wymiana, stanowiła bardzo duże wzmocnienie systemu samoobrony USS „Enterprise”[17].

Magazyny amunicji CV-6 mieściły m.in. 504 bomby o wagomiarze 100 funtów (45 kg), 288 ogólnego przeznaczenia bomb 500 funtowych (227 kg) i 288 bomb pół-przeciwpancernych, po 378 1000-funtowych (453,5 kg) bomb ogólnego przeznaczenia, pół-przeciwpancernych i przeciwpancernych oraz 36 torped Mark XIII. W pełni zaopatrzony, „Enterprise” przenosił 670 ton amunicji lotniczej oraz okrętowej amunicji artyleryjskiej[14]. Szczegóły ładunku amunicji lotniczej USS „Enterprise” (CV-6) – według stanu na październik 1943 roku – przedstawia tabela[18].

Modernizacja 1943 roku

[edytuj | edytuj kod]
Układ kierowania ogniem Mark 37 wraz z anteną radaru kierowania ogniem Mark 12.

Podczas remontu w połowie 1943 roku okręt otrzymał nowe systemy kontroli ognia – przelicznik artyleryjski Mark 37 wraz z antenami radaru kierowania ogniem Mark 12, które zastąpiły oryginalne układy kontroli ognia Mark 33 w przedniej i tylnej części nadbudówki[11]. Otrzymał także radar wskazywania pułapu celu SM[16]. Radarowo kontrolowane systemy kierowania ogniem zapewniały odtąd dokładne namiary celu, ze wskazaniem koniecznego kąta podniesienia lufy, odległości i prędkości celu[11]. „Enterprise” został wówczas wyposażony w nowy radar obserwacji przestrzeni powietrznej SK. W tej konfiguracji systemu kontroli obszaru i kierowania ogniem, okręt pozostał już to końca wojny[16].

Doświadczenia działań wojennych 1942 roku, zwłaszcza bitew morskich w rejonie Gudalcanal i wysp Salomona, wykazały słabą skuteczność działek kalibru 1,1" oraz karabinów maszynowych 12,7 mm, toteż były one intensywnie zastępowane działkami Oerlikona 40 mm. W ramach przeprowadzonej wówczas modernizacji, USS „Enterprise” trzymał także sześć dodatkowych zestawów poczwórnie sprzężonych Bofors 40 mm Mk1/Mk2[11][16]. Cztery z nich zastąpiły zestawy 1,1", dwa dodatkowe zaś na poziomie pokładu hangarowego, w tylnej części okrętu na bakburcie[16]. Zainstalowanych zostało wówczas także osiem dodatkowych podwójnie sprzężonych stanowisk dział 40 mm – jedno na dziobie, po dwa po każdej stronie pomostu przed przednią parą dział 127 mm, dwa na bakburcie i sterburcie na pomoście za tylnymi działami 127 mm, oraz jedno w tylnej części nadbudówki na wysokości dźwigu samolotów[16]. Zwiększeniu do 48 uległa także bateria działek 20 mm Oerlikon[16]. „Enterprise” otrzymał jednak wówczas także dwie eksperymentalne podstawy – jedną z podwójnie sprzężonymi działkami 20 mm oraz jedną z trzema działkami sprzężonymi. Podstawy te zostały jednak wkrótce zastąpione pojedynczym działkiem[16].

Reorganizacja 1945 roku

[edytuj | edytuj kod]

Po uszkodzeniach okrętu dokonanych przez ataki kamikaze wiosną 1945 roku, „Enterprise” został ponownie przezbrojony, kończąc swój udział w wojnie z baterią 54 działek 40 mm (11 poczwórnych i pięć na podstawie podwójnej): dwie nowe poczwórne podstawy zostały zamontowane na sponsonie w przedniej części bakburty na poziomie pokładu hangarowego, inna podstawa została zamontowana na poziomie pomostu na bakburcie, dwie podwójne zaś podstawy działek 40 mm w części dziobowej (na bakburcie i sterburcie) zostały zastąpione podstawami poczwórnymi. Celem jednak zmniejszenia wagi przeciążonego dziobu okrętu, podwójne działka Boforsa zostały usunięte, zaś bateria działek 20 mm została zredukowanado 16 działek podwójnie sprzężonych[16].

(CV-6, later CVA-6 and CVS-6)[19]

Warunki socjalne

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie ze specyfikacją okrętu, CV-6 zapewniał akomodację dla 82 oficerów i 1447 marynarzy[20]. W skład załogi wchodził 300-osobowy damage control team, podzielony na małe grupy wydłuż całej długości okrętu.

Służba

[edytuj | edytuj kod]

USS „Enterprise” (CV-6) wszedł do służby w United States Navy 12 maja 1938 roku pod dowództwem komandora Newtona White'a[5]. Pierwszy start i lądowanie na pokładzie miały miejsce 15 czerwca 1938 roku, gdy Vought O3U-2 wystartował z pokładu o godzinie 11:14, okrążył okręt i wylądował na nim po dwóch minutach lotu[2]. 18 lipca okręt wyszedł z Naval Operating Base Norfolk udając się w swój dziewiczy rejs do Ponce w Portoryko, dla uczczenia 40. rocznicy lądowania amerykańskich wojsk w Ponce, w trakcie wojny amerykańsko-hiszpańskiej[21]. Kilka dni później zakotwiczył w Zatoce Gonâve na Haiti, następnie w Zatoce Guantánamo na Kubie. 20 sierpnia „Enterprise” po raz pierwszy przekroczył równik w drodze do Rio de Janeiro w Brazylii.

„Enterprise” w kwietniu 1939 roku. Na pokładzie uwage zwraca przestarzała flota samolotów – wśród których najnowocześniejsze to TBD Devastator – z którymi za kilka miesięcy okręt uda się z San Diego na Hawaje. Wśród nich, m.in. dwupłatowe SBC Helldiver i Grumman F3F.

Od 29 października do 3 listopada przy sztormowej pogodzie w drodze powrotnej, przeprowadził swoje ostateczne testy, po czym powrócił do Norfolk, zawijając po drodze do Provincetown i Bostonu w Massachusetts[2]. Wkrótce jednak, w związku z chorobą komandora White'a, nastąpiła pierwsza zmiana na stanowisku dowódcy okrętu, które 21 grudnia 1938 roku objął kmdr Charles Pownal[2]. Sam okręt musiał natomiast przejść przez konieczne naprawy, mające na celu usunięcie stwierdzonych podczas rejsu dziewiczego usterek, które do przyszłego roku opóźniły uzyskanie przez okręt pełnego statusu operacyjnego[2].

Grupa lotnicza Enterprise

[edytuj | edytuj kod]

Przydzielone jednostce samoloty, przybyły na pokład 30 czerwca 1938 roku, w liczbie 81 maszyn. Znajdowało się wśród nich 20 Grumman F3F-2, dwa O3U-3, 21 SBC-3 Helldiver, 13 Northrop BT-1 i 20 TBD Devastator[2]. Dzień później utworzona została grupa lotnicza lotniskowca, która składała się z czterech eskadr: myśliwskiej Fighter Squadron Six (VF-6), bombowej Bombing Squadron Six (VB-6), torpedowej Torpedo Squadron Six (VT-6) oraz rozpoznania Scouting Squadron Six (VS-6)[2][e]. Okręt dysponował także jednostką samolotów dyspozycyjnych składającą się z dwóch dodatkowych O3U-3, dwóch Grumman J2F-1 oraz TBD-1[2]. Bureau of Aeronautics autoryzowało 18 maszyn dla każdej eskadry, jednak ich liczba w rzeczywistości wahała się, czy to z powodu wypadków, czy to z powodu koniecznych napraw, eskadry często używały również samolotów zastępczych[2].

W 1938 roku grupa lotnicza USS „Enterprise” składała się z – w kolejności od lewej – samolotów torpedowych TBD Devastator w eskadrze VT-6, myśliwskich Grumman F3F-2 w eskadrze VF-6 oraz bombowców nurkujących SBC-3 Helldiver w VB-6 i VS-6.
W okresie przedwojennym, samoloty grupy lotniczej „Enterprise” miały charakterystyczne malowanie z żółtymi skrzydłami. Celem takiego ubarwienia, było prawdopodobnie ułatwienie odnalezienia samolotu w razie jego przymusowego wodowania. Na zdjęciu Northrop BT-1 na pokładzie „Enterprise” (CV-6).

Wg ustalonych w 1937 roku standardów, wszystkie samoloty „Enterprise” otrzymały specyficzne dla swojej grupy lotniczej niebieskie malowanie stateczników pionowych i poziomych[23].

Trzon grypy lotniczej okrętu tworzyły wówczas samoloty torpedowo-bombowe TBD Devastator oraz dwupłatowe myśliwce F3F-2 i bombowce nurkujące SBC-3 Helldiver[24]. Te ostatnie, od 6 maja 1938 roku były już jednak częściowo zastępowane w marynarce nowocześniejszymi Northrop BT-1, przydzielonymi do eskadry VB-6 – ostatni z nich, o numerze seryjnym BuNo 0637, dotarł na „Enterprise” 15 listopada tego roku[25].

Wprawdzie eskadra VB-5 bliźniaczego USS „Yorktown” (CV-5) ucierpiała na skutek serii wypadków BT-1, a nowe maszyny eskadry VB-6 były równie skłonne do przeciągnięć, na CV-6 nie zdarzył się żaden wypadek tego samolotu aż do 23 stycznia 1939 roku, kiedy BT-1 o numerze BuNo 0619 spadł podczas lądowania z pokładu. Szczęśliwie uratowano wówczas załogę dwuosobowego bombowca[25]. W lutym 1941 roku eskadra straciła jednak aż trzy maszyny tego typu, ze śmiercią wszystkich członków ich załóg, co stanowiło koniec maszyny Northropa na pokładzie „Enterprise” – zaraz potem „Big E” zaczął otrzymywać nowe samoloty Douglas SBD-2 Dauntless. Do 1941 roku CV-6 opuściły wszystkie samoloty dwupłatowe, zaś ostatni BT-1 opuścił „Enterprise” 20 kwietnia 1941 roku[5][25].

W przededniu wojny grupa lotnicza „Enterprise” (CV-6) składała się z podzielonych na dwie eskadry 36 bombowców nurkujących Douglas SBD Dauntless, 18 Douglas TBD Devastator w jednej eskadrze torpedowej i 18 nowych Grumman F4F-3 Wildcat w jednej eskadrze myśliwskiej[5]. Składała się wówczas z 84 samolotów – licząc łącznie z samolotami dyspozycyjnymi i innego przeznaczenia, okręt przenosił jednak wówczas również 37 samolotów zapasu, większość z nich podwieszonych pod sklepieniem pokładu hangarowego[14]. Początkowo eskadry „Big E” otrzymały Dauntlessy w wersji SBD-2, te jednak niemal natychmiast zaczęły być zastępowane przez model SBD-3 – pierwszą w pełni combat ready odmianę Dauntlessa, z samouszczelniającymi się zbiornikami paliwa i opancerzeniem kokpitu[26]. W rezultacie, w grudniu 1941 roku VB-6 była wyposażona w 18 SBD-2, natomiast VS-6 miała 18 SBD-2 i SBD-3[27]. Każda z eskadr okrętu miała po dwie lub trzy dodatkowe maszyny w rezerwie, w razie konieczności natychmiastowego – z powodu awarii lub uszkodzenia – zastąpienia któregoś z samolotów wyznaczonych do lotu[28].

Tuż przed rozpoczęciem wojny z Japonią, grupa lotnicza „Enterprise” dowodzona była przez Commander, Enterprise Air Group (CEAG) Cmdr. Howarda Younga, który kierował wszystkimi eskadrami ze specjalnego SBD-3[28]. W lotach operacyjnych, dowódcy grupy towarzyszyło zwykle dwóch młodszych pilotów z eskadr VS-6 bądź VB-6, którzy pilotując swoje SBD mieli za zadanie fotografować przebieg operacji[28]. Eskadra torpedowa VT-6 dowodzona była przez Lt. Cmdr. Eugene Lindseya, eskadra myśliwska VF-6 przez Lt. Cmdr. Wade'a McClusky'ego[28] VS-6 przez Hallsteda Hoppinga[29], zaś VB-6 dowodził Lt. Cmdr. William Hollingsworth[30].

Każda z eskadr miała obok pilotów dodatkową grupę osób – mechaników, zaś eskadry torpedowe i bombowe także strzelców pokładowych[28]. Mechanicy podzieleni byli na dwie osobne grupy - osób zajmujących się silnikami oraz mechaników odpowiedzialnych za pozostałe sprawy techniczne samolotów. Inną grupę żołnierzy wchodzących w skład eskadry stanowili strzelcy pokładowi, którzy wybierani byli spośród grona marynarzy okrętu. Marynarze „Enterprise” chcący uczestniczyć lotach w charakterze członków załóg i otrzymywać związane z tym wyższe wynagrodzenie, musieli posiąść dodatkowe umiejętności, w tym uruchomienia samolotu na pokładzie startowym, posługiwania się karabinem maszynowym tylnego strzelca, odczytywania sygnałów okrętowych, posługiwania się radiem, a także – w przypadku SBD Dauntless – podstawowe umiejętności pilotażu, niezbędne do doprowadzenia samolotu na własny okręt w razie niesprawności pilota, za pomocą prostych urządzeń kontrolnych znajdujących się w kabinie strzelca SBD[28].

Grupy lotnicze USS Enterprise podczas wojny na Pacyfiku[31]
Grudzień 1941 – 29 września 1942
Enterprise Air Group Cmdr Howard Young
Lt. Cmdr Wade McClusky
Lt. Cmdr Maxwell Leslie
10 października 1942 – 21 lipca 1943
Air Group Ten Cmdr Richard Gaines
Lt. Cmdr James Thomas
9 listopada 1943 – 9 grudnia 1943
Air Group Six Lt. Cmdr Edward O’Hare
Lt. Cmdr John Phillips
24 grudnia 1943 – 16 lipca 1944
Air Group Ten Cmdr Roscoe Newman
Cmdr William Kane
4 sierpnia 1944 – 23 listopada 1944
Air Group Twenty Cmdr Daniel Smith Jr
24 grudnia 1944 – 7 czerwca 1945
Night Air Group Ninety Cmdr William Martin

Grupy lotnicze CV-6 zmieniały się kilkakrotnie w takcie służby operacyjnej okrętu. 10 października 1942 roku oryginalna Enterprise Air Group, została zamieniona na Air Group Ten pod dowództwem Cmdr Richarda Gainesa. 9 listopada 1943 roku Lt. Cmdr Edward O’Hare objął dowództwo nowo utworzonej Air Group Six, której nazwa już 24 grudnia 1943 roku została ponownie zmieniona przywróceniem nazwy Air Group Ten, którą dowodził od tego dnia Cmdr Roscoe Newman. 4 sierpnia 1944 grupa lotnicza USS Enterprise została ponownie przeklasyfikowana jako Air Group Twenty, i ostatecznie 24 grudnia 1944 roku skrzydło powietrzne CV-6 otrzymało nazwę Night Air Group Ninety, gdy dowództwo nad nim objął Cmdr William Martin[31].

Okres przedwojenny

[edytuj | edytuj kod]
W 1941 roku „Enterprise” otrzymał działka 28 mm. W pierwszej połowie 1942 roku karabiny 12,7 mm zostały wymienione na widoczne na dolnym zdjęciu działka Oerlikon 20 mm. Na zdjęciu widoczny rozkład stanowisk przeciwlotniczych względem pokładu startowego. Stal pokładu pokryta była widocznymi tu drewnianymi klepkami

W okresie przedwojennym operował przez większość czasu z Zachodniego Wybrzeża na Pacyfiku – przede wszystkim z San Diego, prowadząc szkolenia i biorąc udział w ćwiczeniach floty[5]. Zanim jednak CV-6 udał się na Ocean Spokojny, od 9 stycznia do 12 kwietnia uczestniczył m.in. we wspólnych ćwiczeniach z USS „Yorktown” (CV-5)[32]. Oba bliźniacze okręty uczestniczyły wówczas także w dorocznych ćwiczeniach Fleet Problem XX, których zadaniem było przeprowadzenie zakrojonych na szeroką skalę manewrów w możliwie najbardziej realistycznych warunkach[32]. Manewry z licznym udziałem lotniskowców, pancerników i wielu innych okrętów niemal wszystkich klas oceanicznych, obserwowane były m.in. przez prezydenta Roosevelta z pokładu ciężkiego krążownika USS „Houston” (CA-30), a następnie pancernika USS „Pennsylvania” (BB-38)[32].

Operując z na Zachodnim Wybrzeżu z San Diego, „Enterprise” prowadził testy wystrzeliwania samolotów ze swoich katapult hydraulicznych, a także oceniał wystrzeliwanie samolotów myśliwskich i rozpoznawczych z katapult w hangarze, w sytuacji zapełnienia pokładu startowego innymi samolotami[32].

Wiceadmirał William Halsey, w 1941 roku dowódca 2. Dywizjonu Lotniskowców.

Po niemieckim ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku, 5 października, jako okręt flagowy nowego „Hawaiian Detachment” (Oddziału Hawajskiego) CV-6 udał się z San Diego do Pearl Harbor w towarzystwie dwóch dywizjonów ciężkich krążowników, dwóch eskadr niszczycieli, lekkiego krążownika i jednostek pomocniczych, gdzie pozostawał przez następne miesiące[5][33]. W 1940 roku USS „Yorktown” był jednym z sześciu okrętów które zostały zaopatrzone w pierwszą wersję nowych radarów CXAM, „Enterprise” otrzymał radar dopiero rok później, jednak w ulepszonej wersji[5]. Mimo że w zawiązku ze wzrostem zagrożenia ze strony niemieckich okrętów podwodnych, w kwietniu 1941 roku jego bliźniaczy „Yorktown” – wraz z trzema pancernikami – udał się na Atlantyk, „Big E” wciąż operował z Oʻahu. Jego grupa powietrzna pracowała wówczas nad opracowywaniem i szlifowaniem różnorodnych taktyk powietrznych i zasad działania załóg samolotów[5]. Wkrótce otrzymał nickname: The Galloping Ghost of the Oahu Coast[34].

9 lutego 1940 roku powrócił na Zachodnie Wybrzeże, aby w stoczni Puget Sound Navy Yard przejść planowy remont. Po zakończonym remoncie, 16 i 17 lipca „Enterprise” wziął udział w produkcji filmu Dive Bomber wytwórni Warner Bros z Errole Flynnem i Fredym MacMurrayem w rolach głównych, po czym 26 lipca zacumował ponownie w Pearl Harbor. Pod koniec roku CV-6 udał się na Zachodnie Wybrzeże, aby w dniach grudniu poddać się w Puget Sound instalacji nowych systemów przeciwlotniczych[32].

9 kwietnia 1941 roku dowódcą Enterprise Air Group został Cmdr. Howard Young, okręt kilkakrotnie w następnych miesiącach przemierzał trasę między San Diego i Pearl Harbor, zaś w listopadzie wziął udział w manewrach na wodach hawajskich[32]. W tym czasie – od czerwca 1940 roku – dowódcą Carrier Division 2 oraz Aircraft Battle Force był wiceadmirał William Halsey, który słynął z bardzo bezpośredniego stosunku do członków załogi swojego okrętu flagowego[35]. Tymczasem eskadry okrętu poddane były bardzo intensywnym ćwiczeniom, przeprowadzanym zarówno w dzień jak i w nocy, ze szczególnym uwzględnieniem szybkich startów i lądowań. Halsey żądał bowiem, aby każda eskadra (18 samolotów) była w stanie wystartować w ciągu dziewięciu minut, z przerwami miedzy samolotami nie przekraczającymi 30 sekund, natomiast lądowania grupy lotniczej „Enterprise” miały odbywać się w ciągu czterech minut na eskadrę[35]. W bezksiężycowe noce, eskadry CV-6 ćwiczyły także nocne starty i formowania w powietrzu bez włączonych świateł, co było bardzo niebezpieczne, lecz konieczne na wypadek konieczności operowania w przyszłości na wodach kontrolowanych przez przeciwnika[35].

Bombowce nurkujące ćwiczyły także współdziałanie z samolotami torpedowymi. Podczas ataku torpedowego, jeden lub dwa SBD Dauntless miały w locie nurkowym zrzucać pojemniki dymne, które tworzyć miały chmury dymu, za którymi kryć miały się TBD Devastatory, które po wyjściu z zadymionego obszaru zrzucać miały przenoszone przez siebie torpedy Mark XIII, po czym ponownie kryć się w kłębach dymu. Taktyka taka powodować miała, iż powolne Devastatory były narażone na ogień przeciwlotniczy przeciwnika jedynie przez kilka sekund[36]. Podczas tego typu ćwiczeń, na jaw wychodziły wady wczesnych wczesnych wersji torped Mk. XIII, które na skalę masową bądź tonęły po drodze, bądź też zbaczały z kursu.

Służba wojenna

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy okrętu
Captain Newton White Jr. 12 maja 1938 21 grudnia 1938
Captain Charles Pownall 21 grudnia 1938 21 marca 1941
Captain George Murray 21 marca 1941 30 czerwca 1942
Captain Arthur Davis 30 czerwca 1942 21 października 1942
Captain Osborne Hardison 21 października 1942 7 kwietnia 1943
Captain Carlos Wieber 7 kwietnia 1943 16 kwietnia 1943
Captain Samuel Ginder 16 kwietnia 1943 7 listopada 1943
Captain Mathias Gardner 7 listopada 1943 10 lipca 1944
Captain Thomas Hamilton 10 lipca 1944 29 lipca 1944
Captain Cato Glover 29 lipca 1944 14 grudnia 1944
Captain Grover Hall 14 grudnia 1944 25 września 1945
Captain William Rees 25 września 1945 20 lutego 1946
Captain Francis Bardwell 20 lutego 1946 10 czerwca 1946
Captain Conrad Craven 10 czerwca 1946 31 stycznia 1947
Captain Lewis Davis 31 stycznia 1947 17 lutego 1947

Wzrost napięcia wojennego w relacjach miedzy Japonią i Stanami Zjednoczonymi spowodował, że w listopadzie 1941 roku okręt zaczął przygotowywać się do działań wojennych. Z lotniskowca usunięto wszelkie drewniane meble i inne łatwopalne przedmioty, w mesie oficerskiej pozostawiono jednak pianino. Przemalowano również samoloty. Górne powierzchnie były odtąd niebiesko-szare w celu wtopienia się w kolor morza, dolne zaś jasnoszare, celem upodobnienia do koloru nieba[37]. 28 listopada 1941 roku w eskorcie trzech krążowników i dziewięciu niszczycieli okręt wyszedł z Pearl Harbor, celem dostarczenia na Wake dwóch eskadr myśliwców F4F[38]. Tego samego dnia, komandor George Murray ogłosił zaakceptowany przez Halseya Battle Order Number One – rozkaz bojowy nr 1, o postawieniu okrętu w stan gotowości bojowej oraz początku funkcjonowania okrętu w warunkach wojennych, łącznie z rozkazem zwalczania wrogich okrętów podwodnych[37][38]. Decyzja miała wprawdzie swe uzasadnienie we wzroście napięcia wojennego w ostatnich dniach listopada, wywołała jednak kontrowersje w sztabie admirała Halseya[37]. W trakcie rejsu na Wake rozpoczęto także przygotowania bojowej amunicji okrętowej i lotniczej, między innymi wypełnione wodą ćwiczebne głowice torped zamieniono na głowice bojowe[37]. Rozpoczęto także wydawanie ostrej amunicji okrętowych systemów przeciwlotniczych[37]. Piloci eskadry myśliwskiej VF-6 prowadzili w tym czasie szkolenia dla niedoświadczonych pilotów VMF211, którzy mieli wkrótce wystartować z pokładu udając się na wyspę Wake[39].

Począwszy od 5 grudnia bombowce torpedowe oraz nurkujące rozpoczęły regularne patrole, celem odnalezienia jakichkolwiek śladów aktywności okrętów japońskich[38]. Okręt miał planowo zawinąć do Pearl Harbor 6 grudnia, pogarszająca się pogoda spowodowała, że towarzyszące ciężkiemu zespołowi niszczyciele miały trudności z utrzymaniem prędkości, toteż zespół okrętów zwolnił, a admirał Halsey postanowił zawinąć do portu następnego dnia rano[39][38].

Japoński atak na Pearl Harbor

[edytuj | edytuj kod]

7 grudnia 1941 roku o godzinie 6:15 rano, „Enterprise” znajdował się około 215 mil od Hawajów, gdy z pokładu „Enterprise” wystartował w swoim SBD dowódca grupy lotniczej okrętu , Cmdr Howard Young, w ślad zaś za nim część bombowców nurkujących SBD Dauntless eskadr VS-6 i VB-6[40][41][f]. Grupa samolotów miała samodzielnie udać się na patrol na zachód od Hawajów, a następnie wylądować na lotniskach hawajskich baz. Dowodzący grupą lotniczą Cmdr Young osobiście dostarczyć miał na wyspę Ford w sercu Oʻahu, tajny raport z dostawy samolotów na Wake[40]. Dwie godziny po starcie, o 8:10 rano, w pomieszczeniu radiowym USS „Enterprise” odebrano przekaz radiowy z Dauntlessa o numerze taktycznym S-B-3 (Six-Baker-Three) pilotowanego przez Manny Gonzaleza o ataku na jego samolot[40][g]. Grupa amerykańskich samolotów z lotniskowca Enterprise, przypadkowo wleciała bowiem w sam środek japońskiego ataku na Perl Harbor. Wg świadków Marines z lotniska Ewa, inny SBD – pilotowany prawdopodobnie przez Johna H. L Vogta – został na niskiej wysokości zaatakowany przez dwa bądź trzy japońskie myśliwce Mitsubishi A6M „Zero”, i gwałtownie manewrował próbując uniknąć zestrzelenia, co doprowadziło do zderzenia z jednym z Zero[40][h]. Zaatakowane zostały również samoloty Clarence's Dickinsona oraz jego skrzydłowego Maca McCarthy'ego, którzy zostali zaatakowani przez pięć Zero. Zginął wówczas tylni strzelec Dickinsona, który sam ratował się skokiem na spadochronie z płonącego samolotu[41]. Podobnie skok na spadochronie uratował Maca McCarthy'ego, jednak jego tylni strzelec także poniósł śmierć[41]. Ogółem, Japończycy zestrzelili pięć z osiemnastu zaskoczonych atakiem samolotów „Enterprise”[41].

Gdy pierwsze wiadomości zaczęły docierać na „Enterprise”, adm. Halsey był przekonany że to artyleria przeciwlotnicza Hawajów omyłkowo ostrzeliwuje jego samoloty[40]. Gdy jednak doświadczony pilot, zastępca dowódcy eskadry Scouting Six, Lt. Earl Gallaher zameldował przez radio że trwa atak japońskich samolotów na Pearl Harbor, na okręcie ogłoszono natychmiast alarm bojowy, a z rozkazu Halseya, na maszt USS „Enterprise” po raz pierwszy podczas tej wojny wciągnięto proporzec bojowy US Navy[40][41]. Wkrótce informacje pilotów CV-6 zostały potwierdzone dwoma oficjalnymi ostrzeżeniami dowództwa w Pearl Harbor o japońskim rajdzie, z których ostatni został odebrany na „Enterprise” o godzinie 8:23[40]. Wkrótce tez po raz pierwszy w tej wojnie, z pokładu wystartowały pierwsze maszyny CAP (Combat Air Patrol) – cztery samoloty myśliwskie F4F Wildcat, których zadaniem było zapewnienie zespołowi okrętów, w tym przede wszystkim „Enterprise”, obrony bezpośredniej przed atakiem[40].

Halsey przekazał swoim samolotom torpedowym i bombowym rozkaz przygotowania do ataku na japoński zespół uderzeniowy, a samoloty rozpoznawcze z wyspy Ford rozpoczęły przeszukiwania sektorów położonych między kierunkami północno-wschodnim i północno-zachodnim, nie znalazły jednak japońskich okrętów. Bez rezultatów pozostały także podjęte na własną rękę poszukiwania prowadzone przez Earla Gallahera, który skierował się na północny zachód, w kierunku w jakim odlatywały japońskie samoloty. Tymczasem obsługa stacji radionamiernika na Hawajach, późnym popołudniem zameldowała o japońskiej formacji na południe od Oahu. Formacja uderzeniowa eskadry torpedowej VT-6 i sześciu SBD eskadry VB-6 odnalazła tam jednak jedynie kilka amerykańskich krążowników i niszczycieli, którym udało się ujść z Pearl Harbor i próbowały dołączyć do zespołu Halseya[42]. Następnego dnia zespół uderzeniowy USS „Enterprise” – około 32 godzin po japońskim ataku – wpłynął do wciąż zadymionej bazy Pearl Harbor, a po dokonanym w rekordowo krótkim czasie uzupełnieniu zapasów, 9 grudnia rano wypłynął z powrotem w morze[42][i][j].

W następnych kilku dniach samoloty CV-6 prowadziły rozpoznanie na północny zachód od Hawajów, 9 grudnia SBD eskadry VS-6 wykrył i zbombardował japoński okręt podwodny I-70, uszkadzając go w stopniu uniemożliwiającym zanurzenie[44]. Następnego dnia SBD wykryły trzy japońskie okręty podwodne – dwie jednostki uniknęły amerykańskiego ataku przez awaryjne zanurzenie, trzecia jednak uszkodzona poprzedniego dnia, podjęła walkę na powierzchni z Dauntlessem pilotowanym przez Dickinsona z VS-6, i została zatopiona zrzuconą przez niego bombą. I-70 został w ten sposób pierwszym japońskim okrętem zatopionym podczas właśnie rozpoczętej wojny przez amerykańską marynarkę wojenną[44][42].

Rajd na wyspy Marshala

[edytuj | edytuj kod]

Po 7 grudnia, Enterprise przeprowadził cztery patrole – 9 grudnia, 19 grudnia, 3 stycznia i 11 stycznia[44]. Ostatni z nich był operacją powietrzno-morską na dużą skalę – jej celem był bombardowanie Wysp Marshalla. Po szoku związanym z atakiem na Pearl Harbor, United States Navy znalazła się w sytuacji rażącej dysproporcji sił. Marynarka amerykańska miała do dyspozycji na Pacyfiku trzy lotniskowce, podczas gdy marynarka japońska 10, żadnego sprawnego pancernika, podczas gdy flota japońska 10. Japończycy mieli do dyspozycji też więcej krążowników, niszczycieli i samolotów, w większości też nowocześniejszych od swoich amerykańskich odpowiedników. Po zastąpieniu adm. Husbanda Kimmela przez adm. Chestera Nimitza na stanowisku dowódcy Floty Pacyfiku, nowy dowódca floty adm. Ernest King, skierował z Atlantyku na Pacyfik dwa dodatkowe lotniskowce USS „Yorktown” (CV-5) i „Hornet” (CV-8), które przybyły na Hawaje odpowiednio w styczniu i w marcu. Już jednak 11 stycznia skierowana na Hawaje z San Diego na Zachodnim Wybrzeżu USS „Saratoga” (CV-3) została storpedowana przez japoński okręt podwodny, i wyłączona ze słuzby operacyjnej na kolejne sześć miesięcy[44]. Na początku więc 1942 roku, Enterprise był jedynym obok „Yorktowna” i „Lexingtona” czynnym lotniskowcem na Pacyfiku. W tej sytuacji adm. Nimitz mógł sobie pozwolić wówczas jedynie na szybkie uderzenia lotnicze, nie będąc w stanie przeprowadzać większych operacji uderzeniowych, przeciwko znacznie silniejszej flocie japońskiej.

SBD-2 z eskadry VB-6 bądź VS-6 podczas startu do ataku na wyspę Roi
Ciężki krążownik USS „Northampton” (CA-26), wchodzący w skład eskorty USS „Enterprise” we wszystkich rajdach pierwszej połowy 1942 roku

Pierwszym takim uderzeniem, był rajd na wyspy Marshala i Gilberta, przeprowadzony przez Task zespół Task Force 8 z lotniskowcem „Enterprise” i Task Force 17 skupiony wokół „Yorktowna”. Mimo że w sztabie Floty Pacyfiku istniały wątpliwości co do celowości tego rajdu, miał on gorące wsparcie admirała Halseya, który upatrywał w nim sposobu na zwolnienie tempa japońskiej ofensywy na południowym Pacyfiku[45]. W skład dowodzonego przez adm. Halseya zespołu, obok CV-6, wchodziły krążowniki USS „Chester” (CA-27), „Salt Lake City” (CA-25) i „Northampton” (CA-26) oraz siedem niszczycieli[46]. TF8 opuścił Pearl Harbor 11 stycznia, 23 stycznia zaś na zachód od Samoa „Enterprise” spotkał się z zespołem „Yorktowna” po czym oba zespoły podążyły razem w kierunku Wysp Marshala[47]. W drodze, adm. Halsey otrzymał kodowaną wiadomość od adm. Nimitza, zezwalającą mu na rozciągnięcie ataków w czasie, gdyż z przechwyconych przez HYPO na Hawajach japońskich wiadomości radiowych wynikało, że nie istnieje bezpośrednie zagrożenie ze strony japońskich lotniskowców[47]. Atak samolotów torpedowych i bombowców nurkujących miał jednak zostać przeprowadzony bez eskorty samolotów myśliwskich, na tym etapie wojny bowiem, marynarka nie miała wystarczającej liczby myśliwców zarówno do przeprowadzania bezpośredniej osłony zespołu floty (CAP), jak i eskorty samolotów[47]. 37 bombowców nurkujących SBD Dauntless zaatakować miało wyspę Roi na atolu Kwajalein, podczas gdy dziewięć torpedowych Devastatorów zaatakować miało statki i okręty w nieodległej lagunie[47]. Pierwsza zaatakowała swoje cele na Roi eskadra VS-6, która spotkała się z intensywnym ogniem przeciwlotniczym i została zaatakowana przez japońskie myśliwce Nakajima Ki-27 „Nate”, skutkiem czego zestrzelony został SBD pilotowany przez Lt. Cmdr. Halsteada Hoppinga[48].

Przecięty skrzydłem bombowca G3M kadłub SBD Dauntless, z którego Bruno Gaido ostrzeliwał japoński samolot.

W tym czasie samoloty torpedowe zaatakowały statki na kotwicowisku. Po meldunku dowodzącego eskadrą torpedową VT-6 Lt. Cmdr. Eugene Lindseya o dużej liczbie odpowiednich celów, admirał Halsey wysłał z „Enterprise” kolejne dziewięć Devastorów, które trzymane były dotąd w rezerwie[48]. Samoloty Lindseya trafiły torpedami kilka statków, do ataku na nie dołączyła się także grupa Dauntlessów, a po chwili także TBD wysłane dodatkowo przez adm. Halseya. Atakujące samoloty zatopiły transportowiec o pojemności 6500 ton i ścigacz okrętów podwodnych, uszkodziły także dziewięć innych jednostek w tym lekki krążownikKatori”. Zniszczonych bądź uszkodzonych zostało także 18 samolotów bombowych i myśliwskich[48]. Śmierć poniosło około 90 Japończyków, w tym dowódca garnizonu na wyspach Marshala wiceadmirał Yokichi Yashiro[48]. Gdy samoloty bombowe powróciły z nad Roi, ich piloci mogli słuchać w swoich Ready Rooms transmitowane „na żywo” przez radiowęzeł okrętowy rozmowy radiowe prowadzone przez pilotów eskadry myśliwskiej VF-6 atakującej w tym czasie cele na wyspach Wotje i Taroa[48]

Ataki na Wotje i Taroa nie zniszczyły jednak wielu celów, w tym przede wszystkim bombowców, toteż SBD eskadr VB-6 i VS-6 przeprowadziły jeszcze trzy kolejne naloty. Zamiast wiec szybkiego uderzenia, atak przerodził się w dziewięciogodzinne rotacyjne bombardowanie japońskich baz na Marshalach[49]. We wczesnych godzinach popołudniowych, TF8 został zaatakowany przez pięć ocalałych dwusilnikowych bombowców Mitsubishi G3M, które zrzuciły na „Enterprise” swoje 100-kilogramowe bomby. Szczęściem, radykalne manewry dowodzącego okrętem kmdr. Muraya pozwoliły wymanewrować precyzyjnie zrzucone japońskie bomby[49] Jeden z uszkodzonych ogniem przeciwlotniczym japońskich bombowców zawrócił jednak, w zamiarze rozbicia się o pokład „Enterprise”. Reagując na to, strzelec pokładowy jednego z bombowców eskadry VS-6. Bruno Gaido, wskoczył do kabiny strzelca jednego z zaparkowanych SBD i ostrzeliwał nurkujący japoński samolot, który przestał w rezultacie manewrować i wpadł do wody, zahaczając jedynie skrzydłem o krawędź pokładu lotniskowca oraz przecinając nim na pół kadłub SBD z którego ostrzeliwał go Gaido[49]. Japońskie bombardowanie zakończyło operację CV-6 na Marshallach, i okręt wycofał się w kierunku Hawajów[49].

Douglas SBD Dauntless z VB-6 tuz przed startem na Wake 24 lutego 1942 roku rano.

Wake i Marcus

[edytuj | edytuj kod]

Trzy tygodnie po rajdzie na Kwajalein, 24 lutego 1942 roku, „Enterprise” ponownie zaatakował japońskie pozycje, wykonując uderzenia na zajętą przez Japończyków wyspę Wake, zaś 4 marca na wyspę Marcus[50]. W wyniku rajdu na wyspę Wake, Japończycy utracili kilkaset tysięcy litrów paliwa i kilka samolotów, zniwelowało to jednak na kilka miesięcy wojskową użyteczność atolu[51].

 Osobny artykuł: Rajd na Marcus.

Zanim „Enterprise” zdołał po wrócić z Wake do Pearl Harbor, okręt otrzymał rozkaz wykonania uderzenia na najdalej na wschód wysuniętą japońską wyspę Marcus. Wadm. Halsey oddelegował jednak do portu niszczyciele eskorty, postanawiając przeprowadzić kolejny rajd w osłonie jedynie krążowników „Salt Lake City” i „Northampton”, z którymi mógł poruszać się z maksymalną prędkością[52]. Znajdująca się 650 mil od Wake wyspa Marcus, była bowiem odległa o 1000 mil od Tokio i 600 mil od dużej japońskiej bazy na wyspach Bonin, na wodach znajdujących się pod całkowitą kontrolą japońską[52]. Uderzenie lotnicze zostało przeprowadzone o świcie 4 marca przez 32 bombowce nurkujące SBD Dauntless eskadr VB-6 i VS-6, w eskorcie sześciu samolotów myśliwskich F4F Wildcat. Atak zakończył się zbombardowaniem japońskiego magazynu paliw, stacji radiowej, warsztatów oraz pasa startowego. Grupa lotnicza „Enterprise” utraciła w trakcie ataku jeden bombowiec SBD, który uszkodzony ogniem przeciwlotniczym został zmuszony do wodowania, a jego załoga wzięta do niewoli[53]. Przeprowadzona w większości w ciemnościach operacja, była pierwszym amerykańskim atakiem lotniczym przeprowadzonym przy użyciu okrętowego radaru CXAM do naprowadzania samolotów na cel lądowy[53].

Podobnie jak o kilka dni wcześniejsze rajdy na wyspy Marshalla oraz na Atol Wake, atak na Marcus nie miał większego znaczenia militarnego – nie mógł spowolnić japońskich postępów w Azji południowo-zachodniej. Przez bliskość jednak do rdzennych wysp japońskich uświadomił japońskiemu dowództwu zagrożenie ze strony amerykańskich lotniskowców, przyczyniając się w ten sposób, do podjęcia próby ich zniszczenia pod Midway. Rajd na Marcus był bowiem kolejnym po rajdzie na wyspy Marshalla ostrzeżeniem dla japońskich dowództw, że stolica imperium jest w zasięgu amerykańskiego lotnictwa[50].

Rajd Doolittle’a

[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie z Marcus, „Enterprise” otrzymał w Pearl Harbor 20-milimetrowe działka Oerlikon, które zastąpiły stare i nieefektywne chłodzone wodą karabiny maszynowe Browning M2 kalibru 12,5 mm[54]. Dużą nowością była wyprodukowana przez Grummana nowa odmiana Wildcatów, F4F-4 ze składanymi skrzydłami, które zastąpiły używane dotąd przez eskadrę VF-6 maszyny F4F-3. Co prawda piloci z rezerwą podchodzili do składanych skrzydeł, nowa maszyna wyposażona była jednak w poprawiające przeżywalność samouszczelniające się zbiorniki paliwa i opancerzenie kokpitu[54].

Niebezpieczna gra Nimitza

[edytuj | edytuj kod]
Admirał Chester Nimitz w 1942 roku.

Dopiero po 9 maja stacja wywiadu elektronicznego HYPO na Hawajach zaczęła podejrzewać iż Japończycy przygotowują wielką operację na centralnym Pacyfiku[55]. Komórka wywiadu radioelektronicznego w Waszyngtonie natomiast, uważała że japońskie dowództwo będzie kontynuowało operacje na południowym Pacyfiku, toteż admirał Ernest King – najwyższy wojskowy dowódca US Navy – jeszcze przed bitwą na Morzu Koralowym rozkazał admirałowi Nimitzowi wysłać „Enterprise” i „Horneta” w tamten rejon. Tym bardziej po zatopieniu „Lexingtona” i uszkodzeniu „Yorktowna”, King żądał utrzymywania tam „Enterprise”[55]. Nimitz ufał jednak swojej własnej komórce rozpoznania – HYPO, toteż nie mogąc wprost złamać rozkazu Kinga, wysłał do admirała Halseya na pokładzie „Enterprise” tajną wiadomość „tylko do rąk własnych”, nakazującą mu celowe ujawnienie obecności swoich sił Japończykom[55]. 17 maja Task Force 16 został wykryty przez japońską łódź latającą operującą z Tulagi, a HYPO niemal natychmiast przechwyciło japońską depeszę alarmującą o obecności amerykańskich lotniskowców. Przechwycona wiadomość umożliwiła Nimitzowi wykorzystanie celowo sprokurowanego przez Halseya wykrycia, jako pretekstu do powrotu „Enterprise” na Hawaje[55]. Nimitz znając bowiem dzięki HYPO ogólne zarysy japońskich planów, przy pomocy m.in. „Enterprise”, przygotowywał pod Midway zasadzkę na siły Kido Butai admirała Isoroku Yamamoto[55].

Midway

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Bitwa pod Midway.

29 maja 1942 roku, Task Force 16 w składzie USS „Enterprise” i „Hornet” opuściły wraz z przydzielonymi im krążownikami i niszczycielami eskorty Pearl Harbor, udając się do akwenu na północny wschód od atolu Midway. W tym „Point Luck” (32°N 173°W/32,000000 -173,000000) w zamierzały urządzić zasadzkę na lotniskowce admirała Nagumo, które według danych Hypo, 4 czerwca rano uderzyć miały na Midway z pozycji na północny zachód od Midway[56]. Plan Nimitza i jego sztabu, polegał na jednoczesnym uderzeniu na Kido Butai lotnictwa z Midway oraz uderzeniu z flanki przez lotnictwo pokładowe nad, po tym gdy admirał Nagumo wyśle swoje grupy lotnicze do uderzenia na Midway[56]. W zastępstwie chorego adm. Halseya, dowództwo nad Task Force 16 objął adm. Raymond Spruance[56]. Dzień później, w tym samym celu z Perl Harbor wyszedł prowizorycznie naprawiony po uszkodzeniach z Morza Koralowego „Yorktown” – jako osobna grupa Task Force 17 pod dowództwem adm. Marc Mitschera – z adm. Fletcherem na pokładzie, który sprawować miał ogólne dowództwo taktyczne nad oboma amerykańskimi zespołami[56]. Do tego czasu Nimitz wzmocnił także obronę samego atolu Midway, wysyłając tam dodatkowych żołnierzy, oraz eskadry lotnicze Marines i bombowce USAAF[56]. W zamierzeniu Nimitza, bitwa nie miała być jednak bitwą „na śmierć i życie”, nakazał Spruance'owi i Fletcherowi ostrożność, i nie ryzykowanie lotniskowcami bez wyraźnych szans na zwycięstwo – nakazał admirałom wycofanie się w razie znacznego pogorszenia sytuacji, i pozwolenie Japończykom na opanowanie atolu[56][k].

4 czerwca rano, po bezskutecznych i krwawo odpartych przez Japończyków atakach lotnictwa z Midway[58].


O godzinie 10:20 Dauntlessy eskadr VS-6 i VB-6 lotniskowca USS „Enterprise” (CV-6) odnalazły japoński zespół Kidō Butai z czterema wielkimi lotniskowcami admirała Chūichi Nagumo[59]. Niemal w tym samym czasie, z przeciwnego kierunku, nadleciało 17 Dauntlessów eskadry VB-3 lotniskowca USS „Yorktown” (CV-5), prowadzonych przez Lt. Cmdr Maxwella Lesliego[60]. W ciągu trwającego łącznie pięć minut ataku, zniszczone zostały kolejno lotniskowce „Kaga”, „Sōryū” i „Akagi”, udało się natomiast uniknąć ataku czwartemu japońskiemu okrętowi lotniczemu – „Hiryū[61][62][63]. Już jednak kilka godzin później SBD z połączonych eskadr VB-6, VS-6 i VB-3 skutecznie zaatakowały i zniszczyły ostatni japoński lotniskowiec[64].

Ogółem w trakcie bitwy pod Midway, szósta eskadra bombowo-rozpoznawcza straciła 14 ludzi, z których większość skutkiem wyczerpania paliwa po długich bezowocnych poszukiwaniach Kido Butai[65][l].

Gdy 13 czerwca 1942 roku Enterprise powrócił do Pearl Harbor, piloci i pozostali żołnierze mogli odpocząć po nieprzerwanych sześciomiesięcznych walkach, jednak 21 czerwca adm. Nimitz wydał rozkaz o wysłaniu wszystkich doświadczonych pilotów eskadry na kontynentalne Stany Zjednoczone, uznając że półroczne doświadczenie bojowe stanowi wystarczającą rekomendację do objęcia przez nich funkcji instruktorskich celem szkolenia nowych pilotów bombowców nurkujących[65]. Oznaczało to faktyczne rozwiązanie eskadry VS-6, która przed zbliżającą się kampanią na Salomonach została na pokładzie „Enterprise” zastąpiona eskadrą VS-5[65].

Powrót do Pearl Harbor
[edytuj | edytuj kod]
Adm. Thomas Kinkaid na pokładzie „Enterprise” tuż po objęciu dowództwa TF16 w lipcu 1942 roku. Na pierwszym planie widoczna antena okrętowego radionamiernika.
Po bitwie pod Midway, nowo zbudowane tzw. szybkie pancerniki typów North Carolina i South Dakota dołączyły do lotniskowców przed planowaną kampanią na Salomonach. Na zdjęciu USS „North Carolina” (BB-55), który wszedł w skład grupy skupionej wokół USS „Enterprise”, jako pancerny trzon jego – przede wszystkim przeciwlotniczej – eskorty.

Po powrocie do Pearl Harbor 13 czerwca, eskadra torpedowa VT-6 otrzymała nowe bombowce torpedowe Grumman TBF Avenger, zaś wszystkie trzy ocalałe po bitwie samoloty torpedowe TBD Devastator okrętu, zostały zdemobilizowane i zaparkowane na uboczu lotniska na Ford Island[67]. Wymieniona została jednak także większość pilotów z największym doświadczeniem bojowym, dowódca Floty Pacyfiku admirał Nimitz uznał bowiem że ich półroczne doświadczenie bojowe będzie bardzo przydatne przy szkoleniu nowych pilotów[65][67]. Toteż z pokładu CV-6 zeszli wówczas weterani wiosennych rajdów i bitwy pod Midway, w tym Norman Kleiss, Richard Best, Clarence Dickinson, Wade McClusky, Ralph Rich i wielu innych[67][65]. 30 czerwca dowódcą lotniskowca został Captain Arthur Davis, który zastąpił sprawującego dotąd tę funkcję Captaina George Murraya[67].

Przede wszystkim jednak, zorganizowana została nowa grupa bojowa skupiona wokół „Enterprise” – z funkcji tymczasowego dowódcy Task Force 16 zszedł adm. Spruance, zaś nowym dowódcą mianowany został adm. Thomas Kinkaid[67]. Do składu grupy dołączył nowy pancernik USS „North Carolina” (BB-55), który został przyjęty do służby w kwietniu tego roku i dopiero co ukończył swój rejs dziewiczy. Obok niego grupę tworzyć miały ciężki krążownik USS „Portland” (CA-33), nowy krążownik przeciwlotniczy USS „Atlanta” (CL-51), oraz biorące udział w zimowych i wiosennych rajdach „Enterprise” niszczyciele USS „Maury” (DD-401), „Balch” (DD-363), „Gwin” (DD-433), „Benham” (DD-397) i „Grayson” (DD-435)[67].

Sam CV-6 trafił do lokalnej stoczni na pierwszy podczas tej wojny krótki dwutygodniowy remont, podczas którego została między innym zwiększona do 38 bateria działek Oerlikona 20 mm, na dziób zaś „Enterprise” otrzymał swój piąty poczwórny zestaw artyleryjski kalibru 40 mm[67][7][16]. 15 lipca „Enterprise” wraz ze swoją nową grupą okrętów opuścił Pearl Harbor udając się na południowy zachód[67].

Operacje wokół Guadalcanal

[edytuj | edytuj kod]
Wschodnie Wyspy Salomona
[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Santa Cruz
[edytuj | edytuj kod]
Enterprise przeciw Japonii
[edytuj | edytuj kod]

Po utracie „Horneta” w bitwie koło Santa Cruz, „Enterprise” został jedynym amerykańskim lotniskowcem na Pacyfiku[68][m]. Z uwagi jednak na ciężkie uszkodzenia jakie odniósł w tej bitwie, okręt musiał udać się do Numea w Nowej Kaledonii celem przywrócenia mu zdolności operacyjnej. W trakcie prowizorycznych napraw jednostki, załoga CV-6 wywiesiła na jego pokładzie hangarowym baner z napisem „Enterprise vs. Japan” (Enterprise przeciw Japonii)[68]

Modernizacja 1943 roku

[edytuj | edytuj kod]

Jedną z najważniejszych modernizacji jakie otrzymał Enterprise w 1943 roku, było wzmocnienie ochrony przeciwtorpedowej dolnej części kadłuba, zwłaszcza przez dodanie bąbli przeciwtoroedowych, a także wprowadzenie na pokład przeciwlotniczych działek 40 mm Boforsa[69].

Kamikaze atak (temporary section)

[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobny Zeke Tomiyasu'ego w ostatnim momencie przed uderzeniem

Pilot Shunsuke Tomiyasu[70] 15 tonowa platforma przedniej windy została wyrzucona 120 metrów w górę

W nowym jorku orkiestra Enterprise prowadziła defilade zwyciestwa, okret zwiedziło ponad 2000 gości,

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]
„Enterprise” w Nowym Jorku w 1946 roku, holowany do New York Navy Yard celem deaktywacji.

„Enterprise” zakończył ostatnią modernizację dopiero w chwili zakończenia wojny, toteż zamiast powrócić do prowadzenia operacji bojowych, został zaangażowany do transportu amerykańskich żołnierzy z zagranicy[71]. Okręt który uczestniczył w niemal każdej bitwie, uważany był za symbol amerykańskiego zwycięstwa na Pacyfiku[71]. Jako hołd dla wszystkich amerykańskich lotniskowców, Biuro Okrętów sporządziło zbiorczy raport o wszystkich uszkodzeniach bojowych odniesionych przez „Enterprise” w latach 1942 do 1945, zaś w roku 1946 podjęto decyzję o przekazaniu jednostki stanowi Nowy Jork w charakterze pomnika wojennego[71]. Mimo że 17 lutego 1947 roku oficjalnie zakończył służbę w United States Navy, w 1949 roku plan przekazania okrętu Nowemu Jorkowi uległ zawieszeniu, a 1 października 1952 roku jednostka została przeklasyfikowana na lotniskowiec wsparcia ZOP pod oznaczeniem CVA-6[72][71]. Decyzję taką podjęto mimo nie przeprowadzenia na okręcie żadnych zmian przystosowujących go do tej roli. Okręt nie prowadził też żadnych działań w tym okresie. 8 sierpnia 1953 desygnacja jednostki została po raz ostatni zmieniona na CVS-6[72]. W październiku 1956 roku uznano go za niezdatny do dalszej służby, zaś w styczniu następnego roku skreślono z listy okrętów floty[71].

Przekazanie okrętu na złom opóźniło się jednak, w związku z faktem że Enterprise Asociacion wraz z admirałem Halseyem prowadziło starania o uczynienie okrętu muzeum[71]. Starania te okazały się jednak bezowocne, i do końca następnego roku okręt został pocięty na złom w Kearny w stanie New Jersey[71].

Podsumowanie

[edytuj | edytuj kod]
Presidential Unit Citation
Za niezmiennie wysoką sprawność bojową i wybitne osiągnięcia, podczas ustawicznych działań przeciwko wrogim siłom japońskim na pacyficznym teatrze wojennym od 7 grudnia 1941 do 15 listopada 1942 roku. Uczestnicząc w prawie każdym z największych starć z lotniskowcami przeciwnika w pierwszym roku wojny, Enterprise i jego grupa powietrzna - nie licząc rozległych zniszczeń wrogich instalacji przybrzeżnych na całym obszarze działań - zatopiła lub uszkodziła 35 japońskich jednostek i zestrzeliła łącznie 185 samolotów wroga. Jej duch wojenny i znakomita skuteczność bojowa są hołdem dla oficerów i ludzi, którzy tak mężnie uczynili go przednim bastionem obrony narodu amerykańskiego[73]
Battle Stars
Pearl Harbor 7 grudnia 1941
Rajdy na Pacyfiku luty–marzec 1942
Wyspy Marshalla i Gilberta 1 lutego 1942
Rajd na Wake 24 lutego 1942
Rajd na Marcus 4 marca 1942
Bitwa pod Midway 4-6 czerwca 1942
Lądowanie na Guadalcanal i Tulagi 7-9 sierpnia 1942
Zajęcie i obrona Guadalcanal 10-25 sierpnia 1942
Bitwa u wschodnich Wysp Salomona 23-25 sierpnia 1942
Bitwa koło wysp Santa Cruz 26 października 1942
Bitwa pod Guadalcanal (3. Savo) 12-15 listopada 1942
Bitwa koło wyspy Rennell 29-30 stycznia 1943
Walki o Wyspy Gilberta 19 listopada–4 grudnia 1943
Operacje u wysp Marshalla 1944
Okupacja Kwajalein i Madura 29 stycznia–8 lutego 1944
Rajd na Taroa 20 lutego 1944
Rajdy azjatycko-pacyficzne 1944
Rajd na Truk 16-17 lutego 1944
Rajdy na Palau, Yap, Ulithi i Woleai 30 marca–1 kwietnia 1944
Truk, Satawan i Ponapo 29 kwietnia–1 maja 1944
Operacje na Marianach 1944
Zdobycie i okupacja Saipanu 11–24 czerwca 1944
Bitwa na Morzu Filipińskim 19–20 czerwca 1944
Operacje w zachodnich Karolinach 1944
Rajdy na wyspy Kazan i Bonin 31 sierpnia–8 września 1944
Zdobycie i okupacja południowego Palau 6 września–14 października 1944
Atak na Filipiny 6–24 września 1944
Operacje pod Leyte 1944
Rajd na Okinawę 10 października 1944
Ataki na Luzon 15, 17–19 października 1944
Bitwa w zatoce Leyte 24–26 października 1944
Operacje wokół Luzonu 1944–1945
Atak na Luzon 6–7 stycznia 1945
Ataki na Formozę 3–4, 9, 15 stycznia 1945
Ataki na wybrzeże Chin 12, 16 stycznia 1945
Wsparcie operacji pod Iwo Jimą 1945
Rajd na Honsiu 15–16 lutego 1945
Rajd na Riukiu 25 lutego–1 marca 1945
Atak i okupacja Iwo Jimy 23 lutego–12 marca 1945
Operacja Okinawa Gunto 1945
Operacje lotnicze wokół Okinawy 17 marca–15 maja 1945

W trakcie prowadzonych przez okręt działań wojennych do 7 grudnia 1941 roku do 14 maja 1945 roku, USS „Enterprise” (CV-6) uczestniczył w głównych rolach w większości bitew i innych operacji powietrzno-morskich oraz desantowych prowadzonych przez United States Navy i United States Marine Corps, w tym wszystkich najważniejszych. Rezultatem działań załogi okrętu oraz jego grup lotniczych było 911 zniszczonych samolotów wroga oraz 71 okrętów i statków, wielokrotnie przyczyniając się do przechylenia szali zwycięstwa w toczonych bitwach na amerykańską stronę. W samej bitwie pod Midway, samoloty „Enterprise” zniszczyły trzy z czterech japońskich lotniskowców, i przez zadanie w ten sposób japońskiej flocie strat których nigdy już nie była w stanie wyrównać, złamał jej kręgosłup. Podczas prowadzonych przez siebie kampanii morskich – od rajdów i bitwy pod Midway kampanii obronnej 1942 roku, przez kampanię wokół wysp Salomona, po kampanie ofensywne lat 1943-1945 – „Enterprise” był wielokrotnie atakowany przez siły japońskie, kilkakrotnie też atakowany skutecznie, jednak dzięki wysiłkom załogi okrętu, aż do maja 1945 roku nigdy nie został skutecznie wyłączony z walki. Jak powiedział sekretarz marynarki, ten okręt najlepiej symbolizuje marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych podczas wojny.

The one vessel that best symbolizes the Navy in the war.

Sekretarz marynarki, skąd

USS „Enterprise” (CV-6) został wyróżniony Presidential Unit Citation – najwyższym odznaczeniem bojowym przyznawanym jednostkom wojskowym – za wybitna sprawność i skuteczność bojową w okresie od 7 grudnia 1941 do 15 listopada 1942 roku[73] 20 gwizdami Battle Stars do Asiatic–Pacific Campaign Medal za wybitne osiągnięcia podczas 20 kampanii i bitew na obszarze Pacyfiku oraz Navy Unit Commendation – drugim najwyższym odznaczeniem dla jednostek wojskowych – odznaczeniem marynarki za działania bojowe w okresie od 19 listopada 1943 do 14 maja 1945 roku[74][75]. „Enterprise” był pierwszym, który otrzymał prezydenckie wyróżnienie dla jednostek wojskowych i jedynym lotniskowcem, który otrzymał zarówno Presidential Unit Citation, jak i Navy Unit Commendation[76].

  1. Traktaty: waszyngtoński (1922), londyński (1930) i londyński (1936).
  2. Zdarzenie tego typu miało znaczący wpływ na utratę siostrzanego „Horneta[10].
  3. Tej modyfikacji nigdy nie otrzymał „Yorktown”[15].
  4. Ówczesne samoloty z silnikami tłokowymi wymagały przynajmniej 10-15 minutowego rozgrzewania silników przed startem. W przypadku braku możliwości rozgrzewania ich już na pokładzie hangarowym, silniki samolotów musiały być rozgrzewane po podniesieniu samolotów na pokład startowy, co uniemożliwiało korzystanie z tego pokładu do prowadzenia operacji lotniczych. Okoliczność ta miała bardzo duże znaczenie na przykład podczas bitwy pod Midway, gdy pozbawione wentylowanych pokładów hangarowych samoloty admirała Chūichi Nagumo, pod ciągłymi amerykańskimi atakami nie mogły rozgrzać silników z uwagi na ciągłe rotacje samolotów myśliwskich prowadzących z pokładu startowego intensywne operacje CAP.
  5. W nomenklaturze United States Navy alfanumeryczne oznaczenia eskadr oznaczały kolejno: „V” – „heavier-than-air-aircraft” (statek powietrzny cięższy od powietrza); „S” – „Scout-Bombing” (rozpoznawczo-bombowy); „B” – „Bombing” (bombowy); „6” – liczba sześć oznaczała szóstą kolejną eskadrę – odpowiednio – rozpoznawczo-bombową lub bombową, włączoną do służby przez U.S. Navy i odpowiednio przydzieloną do „Carrier Air Group Six” (szóstej grupy pokładowej) bazującej na lotniskowcu „Enterprise”, odpowiednio również szóstego okrętu tej klasy[22].
  6. Oprócz SBD Younga i jego skrzydłowego, w locie uczestniczyło 12 SBD z eskadry VS-6 i cztery eskadry VB-6, razem 18 Dauntlessów[41]
  7. Ostatnie przetransmitowane słowa Gonzaleza brzmiały „Please don't shoot! Don't shoot! This is an American plane”. Wkrótce zaś potem słowa prawdopodobnie jego tylnego strzelca „We're on fire! Bail out!”[40]. (Nie strzelać! Nie strzelać! To amerykański samolot! / Palimy się! Skacz!)
  8. Według innej relacji, Vogt wdał się w walkę manewrową z japońskimi bombowcami nurkującymi, którą zakończyła dopiero interwencja myśliwca Zero i zderzenie z nim[41].
  9. Gdy „Enterprise” wpływał do zadymionej bazy z wciąż płonącymi okrętami, zszokowani członkowie załogi CV-6 słyszeli wypowiedziane przez admirała Halseya słowa „Before we're through with them, the Japanese language will be spoken only in hell.”[43] (Gdy z nimi skończymy, język japoński będzie używany tylko w piekle.)
  10. Uzupełnianie zapasów lotniskowca typu Yorktown, trwało zwykle cztery dni. Po japońskim ataku, uzupełnienie zapasów USS „Enterprise” zajęło jedynie siedem godzin.
  11. Część rozkazu admirała Nimitza brzmiała w oryginale: In carrying out the task assigned... you will be governed by the principle of calculated risk, which you shall interpret to mean the avoidance of exposure to attack by superior enemy forces without good prospect of inflicting, as a result of such exposure, greater damage to the enemy[57]
  12. W wydanych po wojnie publikacjach, pilot VS-6 Norman Klaiss, jeden z najbardziej zasłużonych pilotów bitwy pod Midway, wprost obciążył odpowiedzialnością za śmierć 14 członków eskadry, admirałów Raymonda Spruance'a i Franka Fletchera, twierdząc że wyczerpanie paliwa większości samolotów eskadry, było rezultatem nieuzasadnionego wstrzymywania przez nich odlotu SBD eskadry, bezcelowo krążących przez 50 minut nad „Enterprise” w oczekiwaniu na inne eskadry, co nigdy w końcu nie nastąpiło, na domiar złego poskutkowało wysłaniem 6. eskadry w złym kierunku, co kosztowało eskadrę dodatkowe niepotrzebne zużycie paliwa[66].
  13. Aż do 5 grudnia, gdy do służby mogła powrócić po remoncie po raz drugi storpedowana „Saratoga”[68].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Edward Stafford: The Big E, s. 10
  2. a b c d e f g h i j Enterprise VII (CV-6), [on line]
  3. NavSource: USS Enterprise (CV-6) [on line].
  4. Edward Stafford: The Big E, s. 14
  5. a b c d e f g h i j k Edward Stafford: The Big E, s. 12
  6. Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 77
  7. a b c d e f g h i j k l m Paul Fontenoy: Aircraft Carriers, s. 238-239
  8. a b c d Green Michael: Aircraft Carriers, s. 15-16
  9. a b c d e David Doyle: USS Enterprise (CV-6), s. 14
  10. a b c d e Paul Fontenoy: Aircraft Carriers, s. 42
  11. a b c d e f David Doyle: USS Enterprise (CV-6), s. 86-95
  12. Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 83
  13. a b Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 379-380
  14. a b c d Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 93-94
  15. a b c d e Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 381-382
  16. a b c d e f g h i j k l m n Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 97-101
  17. John Campbell: Naval Weapons, s. 148-149
  18. Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 384
  19. Sformatować
  20. Scot MacDonald: Evolution, s. 26
  21. Edward Stafford: The Big E, s. 17
  22. ��� Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 73
  23. US Navy Air Group markings of the 30's. [dostęp 2021-03-06].
  24. Edward Stafford: The Big E, s. 18
  25. a b c Phil Listemann: Northrop BT-1, s. 6-7
  26. David Doyle: SBD Dauntless, s. 46
  27. Janowicz, K., Zbiegniewski, A.,: Douglas SBD Dauntless, s. 23-27
  28. a b c d e f Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 81-82
  29. Hopping (DE-155). history.navy.mil. [dostęp 2021-03-05]. (ang.).
  30. Al Hands - Air Groups. cv6.org. [dostęp 2021-03-05]. (ang.).
  31. a b Edward Stafford: The Big E, s. 519
  32. a b c d e f Enterprise VII (CV-6), [on line]
  33. Edward Stafford: The Big E, s. 24
  34. Kleiss Norman: Never Call Me a Hero, s. 121
  35. a b c Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 96-100
  36. Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 101-102
  37. a b c d e Edward Stafford: The Big E, s. 21-22
  38. a b c d Kleiss Norman: Never Call Me a Hero, s. 111-113
  39. a b Edward Stafford: The Big E, s. 30-31
  40. a b c d e f g h i Edward Stafford: The Big E, s. 33-35
  41. a b c d e f g Kleiss Norman: Never Call Me a Hero, s. 113-115
  42. a b c Edward Stafford: The Big E, s. 36-41
  43. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 41.
  44. a b c d Kleiss Norman: Never Call Me a Hero, s. 121-127
  45. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 199-201
  46. Edward Stafford: The Big E, s. 47-50
  47. a b c d Ian Toll: Pacific Crucible, s. 203-210
  48. a b c d e Ian Toll: Pacific Crucible, s. 212-215
  49. a b c d Ian Toll: Pacific Crucible, s. 218-225
  50. a b Ian Toll: Pacific Crucible, s. 232
  51. Edward Stafford: The Big E, s. 69-70.
  52. a b Edward Stafford: The Big E, s. 70-71.
  53. a b Edward Stafford: The Big E, s. 72-73.
  54. a b Edward Stafford: The Big E, s. 75-78
  55. a b c d e Parshall, J., Tully, A.: Shattered Sword, s. 92-95
  56. a b c d e f Parshall, J., Tully, A.: Shattered Sword, s. 95-97
  57. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 401
  58. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 414
  59. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 426-427
  60. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 429-434
  61. Parshall, J., Tully, A.: Shattered Sword, s. 235-236
  62. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 431
  63. Ian Toll: Pacific Crucible, s. 433-434
  64. Parshall, J., Tully, A.: Shattered Sword, s. 323-326
  65. a b c d e Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 238-240
  66. Norman Kleiss: Never Call Me a Hero, s. 280
  67. a b c d e f g h Edward Stafford: The Big E, s. 117-121
  68. a b c CV-6.org: The Most Decorated Ship, [online]
  69. Green Michael: Aircraft Carriers, s. ?????????
  70. Edward Stafford: The Big E, s. 487-500
  71. a b c d e f g Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers, s. 100
  72. a b Carrier Designations and Names. NHHC. [dostęp 2021-09-15]. (ang.).
  73. a b Presidential Unit Citation.
  74. Battle Stars.
  75. Navy Unit Commendation.
  76. Decorations.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Chris Bishop: The Ilustrated Encyclopedia of Weapons Of World War II. London: Amber Books, 2014. ISBN 978-1-78274-167-1.
  • David Doyle: USS Enterprise (CV-6). The "Big E" from the Dollitle Raid, Midway & Santa Cruz to Gudalcanal & Leyte. Atglen, PA: Schiffer Publishing, 2020. ISBN 0-7643-6075-2.
  • David Doyle: SBD Dauntless, Douglas's US Navy and Marine Corps Dive-Bomber in World War II. Schiffer Publishing, 2019. ISBN 0-7643-5846-4.
  • Paul Fontenoy: Aircraft Carriers An Illustrated History of Their Impact. ABC Clio, 2006. ISBN 1-85109-573-X.
  • Norman Friedman: U.S. Aircraft Carriers. An Illustrated Design History. Annapolis: U.S. Naval Institute. ISBN 0-87021-739-9.
  • Green Michael: Aircraft Carriers of the United States Navy. Barnsley: Pen & Sword Maritime, 2015. ISBN 1-78337-610-4.
  • Krzysztof Janowicz, Andre Zbiegniewski: Douglas SBD Dauntless. Lublin: Kagero, 2007. ISBN 978-83-60445-69-3.
  • Phil Listemann: Northrop BT-1. Seria: Allied Wings. ISBN 978-2952638-17-3.
  • Kleiss Norman, Timothy Orr, Laura Orr: Never Call Me a Hero: A Legendary American Dive-Bomber Pilot Remembers the Battle of Midway. William Morrow, 2017. ISBN 0-06-269205-4.
  • Jonathan Parshall, Anthony Tully: Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway. Potomac Books, 2005. ISBN 1-57488-923-0.
  • Ian W. Toll: Pacific Crucible:. T. War at Sea in the Pacific, 1941-1942. Nowy Jork: Norton & Company, November 14, 2011, seria: Pacific War Trilogy. ISBN 978-0393068139.
  • Edward P. Stafford: The Big E: The Story of the USS Enterprise, Illustrated Edition. Annapolis: Naval Institute Press, 15 stycznia 2016. ISBN 1-59114-802-2.
  • Paul Fontenoy: Aircraft Carriers An Illustrated History of Their Impact. ABC Clio, 2006. ISBN 1-85109-573-X.
  • Scot MacDonald. Evolution of Aircraft Carriers; Carriers From The Keel. „Naval Aviation News”, Lipiec 1962. ISSN 0028-1417. 
  • Alan D. Zimm: Attack on Pearl Harbor; Strategy, Combat, Myths, Deceptions. Oksford: Casemate, 2011. ISBN 978-1-61200-010-7.

On line