Paciorkowce

Paciorkowce
	; Paciorkowce (Streptococcus) w barwieniu metodą Grama
	Systematyka
Domena	bakterie
Typ	Firmicutes
Klasa	Bacilli
Rząd	Lactobacillales
Rodzina	Streptococcaceae
Rodzaj	Streptococcus
	Nazwa systematyczna
	Streptococcus

Paciorkowce, streptokoki (łac. Streptococcus – nazwa pochodząca od greckiego "streptos" oznaczającego coś łatwo wyginającego się) – rodzaj kulistych bakterii Gram dodatnich^[1], tlenowych lub względnie beztlenowych. Ich podziały zachodzą wzdłuż jednej osi i dlatego rosną one w łańcuchu lub parach.

Paciorkowce wywołują zapalenie gardła, a także zapalenia: opon mózgowo-rdzeniowych, płuc, wsierdzia, różę i martwicze zapalenie powięzi. Godne uwagi jest to, że wiele gatunków paciorkowców jest nieszkodliwa – stanowią one również część flory komensalnej jamy ustnej, skóry, jelit i górnych dróg oddechowych u człowieka.

Dla człowieka znaczącym patogenem jest dwoinka zapalenia płuc, po raz pierwszy rozpoznana jako czynnik wywołujący zapalenie płuc w 1880. Od tego czasu powstało wiele opracowań dotyczących wpływu dwoinki zapalenia płuc na humoralny układ odporności. Ze względu na rolę tego patogenu w wywoływaniu zapaleń płuc, znany jest on pod nazwą pneumokoków.

Niezależnie od nazwy, patogen ten wywołuje wiele różnych infekcji w organizmie, nie tylko dotyczących tkanki płucnej, takich jak zapalenie zatok przynosowych, zapalenie ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie septyczne stawów, wsierdzia, opłucnej, osierdzia, tkanki łącznej i ropni tkanki mózgowej.

Streptococcus pneumoniae u dorosłych najczęściej powoduje bakteryjne zapalenie opon mózgowych i jest jednym z dwóch patogenów izolowanych w przypadkach zapaleń ucha. Pneumokokowe zapalenie płuc dotyczy najczęściej dzieci i osób starszych.

Systematyka paciorkowców

Poszczególne gatunki paciorkowców są klasyfikowane głównie na podstawie ich właściwości hemolitycznych^[2]. Hemoliza alfa jest wywołana przez redukcję żelaza w hemoglobinie, dająca zielony kolor na agarze krwawym. Paciorkowce alfa hemolizujące (Streptococcus pneumoniae i viridans) powodują pospolite choroby u człowieka. Hemoliza beta jest związana z całkowitym rozerwaniem erytrocytów, co daje wyróżniające się jasne obszary wokół kolonii bakteryjnych. Serotypowanie Lancefield – oparte na specyficznych grupach cukrowych w ścianach komórkowych jest używane dla dokładniejszego rozróżnienia gatunków beta hemolizujących^[3]. Noszą one oznaczenia od A do O. W medycynie beta hemolizujące paciorkowce grupy Lancefield A i B mają największe znaczenie.

Alfa-hemolizujące (α-hemolizujące)

Streptococcus pneumoniae

Dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae (pot. pneumokoki) – zwykle występuje w jamie nosowej i gardle dzieci oraz zdrowych dorosłych. Szczególnie u małych dzieci bardzo łatwo dochodzi do zasiedlenia (nosicielstwa) śluzówki nosa i gardła pneumokokami, ponieważ dzieci mają niedojrzały układ odpornościowy i nie produkują wystarczającej ilości przeciwciał odpornościowych przeciw temu typowi bakterii. Wywołują choroby takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych i in.

Streptococcus viridans

Streptococcus viridans (paciorkowiec zieleniący) powoduje zapalenie wsierdzia i ropień zęba.

Beta-hemolizujące (β-hemolizujące)

Grupa A

Streptococcus pyogenes (paciorkowiec ropny) jest czynnikiem sprawczym paciorkowcowego zapalenia gardła, prowadzącego czasami do ostrej gorączki reumatycznej, płonicy (szkarlatyny), róży i ostrego zapalenia kłębuszków nerkowych. Enzymy i toksyny: hemolizyna, leukocydyna, streptokineaza, DNA-azy.

Grupa B

Streptococcus agalactiae (paciorkowiec bezmleczności^[4]) powoduje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków oraz starszych dzieci, czasami z bakteriemią. Potrafią skolonizować drogi rodne kobiety, podnosząc ryzyko przedwczesnego rozerwania błon płodowych.

Grupa C

Należy do niej Streptococcus equi, który powoduje zołzy u koni, a także Streptococcus zooepidemicus, który powoduje zakażenia u kilku gatunków ssaków, w tym koni.

Grupa D

Wiele paciorkowców grupy D zostało ponownie sklasyfikowanych i umieszczonych w rodzaju Enterococcus (w tym Streptococcus faecalis, Streptococcus faecium, Streptococcus durans i Streptococcus avium). Przykładowo Streptococcus faecalis (paciorkowiec kałowy) nosi teraz nazwę Enterococcus faecalis.

Grupa G

Należą do niej: Streptococcus canis, Streptococcus dysgalactiae^[5]

Przypisy

↑ Ryan KJ; Ray CG, Sherris Medical Microbiology, 4th ed. McGraw Hill 2004 ISBN 0-8385-8529-9
↑ Patterson MJ, Streptococcus. Baron's Medical Microbiology (Barron S et al, eds.) 4th ed., Univ of Texas Medical Branch 1996 (via NCBI Bookshelf) ISBN 0-9631172-1-1
↑ Facklam R, What happened to the streptococci: overview of taxonomic and nomenclature changes, Clin Microbiol Rev, 2002, strony 613-30
↑ Szewczyk Eligia M., Diagnostyka bakteriologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, strona 32
↑ Ruoff KL, Recent taxonomic changes in the genus Enterococcus, Eur J Clin Microbiol Infect Dis, 1990 strony 75-9

Linki zewnętrzne

Klasyfikacja Streptococcus. bacterio.cict.fr. [dostęp 2008-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-06)]. (ang.).

[Ryan_KJ_Ray_CG_Sherris_Medical-1] Ryan KJ; Ray CG, Sherris Medical Microbiology, 4th ed. McGraw Hill 2004 ISBN 0-8385-8529-9

[ncbi.nlm.nih-mmed-section-2] Patterson MJ, Streptococcus. Baron's Medical Microbiology (Barron S et al, eds.) 4th ed., Univ of Texas Medical Branch 1996 (via NCBI Bookshelf) ISBN 0-9631172-1-1

[Facklam_R_What_happened_to-3] Facklam R, What happened to the streptococci: overview of taxonomic and nomenclature changes, Clin Microbiol Rev, 2002, strony 613-30

[Szewczyk_Eligia_M_Diagnostyka-4] Szewczyk Eligia M., Diagnostyka bakteriologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, strona 32

[Ruoff_KL_Recent_taxonomic-5] Ruoff KL, Recent taxonomic changes in the genus Enterococcus, Eur J Clin Microbiol Infect Dis, 1990 strony 75-9

[1]