Igor Mitoraj
Mitoraj w 2014 roku | |
Data i miejsce urodzenia |
26 marca 1944 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 października 2014 |
Narodowość |
polska |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Igor Mitoraj, właściwie Jerzy Makina, następnie Jerzy Mitoraj (ur. 26 marca 1944 w Oederan (Niemcy)[1], zm. 6 października 2014 w Paryżu[2][3][4][5]) – polski rzeźbiarz, emigrant od 1968 tworzący poza granicami Polski, we Francji i Włoszech, znany z monumentalnych rzeźb w klasycystycznym stylu, przedstawiających uszkodzone ludzkie korpusy. Zdobył uznanie szczególnie w Europie zachodniej[6].
Młodość
[edytuj | edytuj kod]Syn deportowanej na teren Rzeszy Niemieckiej polskiej robotnicy przymusowej, Zofii Makiny i francuskiego jeńca wojennego[1], oficera Legii Cudzoziemskiej, polskiego pochodzenia[7]. Po zakończeniu wojny pojechał z matką do jej rodziców w Polsce. Dzieciństwo i młodość spędził w miejscowości Grojec pod Oświęcimiem[1]. Kiedy matka wyszła za mąż za Czesława Mitoraja, syn jej przyjął nazwisko ojca przybranego. Po ukończeniu Liceum Plastycznego w Bielsku-Białej[1] w 1963, przez rok pracował w Miejskim Handlu Detalicznym w Katowicach. Z tej pracy zrezygnował z niewiadomych przyczyn, po czym w październiku 1965 roku rozpoczął pracę w Zakładach Chemicznych "Oświęcim" w Oświęcimiu (ZChO) na stanowisku plastyka zakładowego[8]. W 1966 roku wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora. Nie jest pewne czy zakończył studia w Krakowie, ponieważ koniunktura polityczna umożliwiła mu wyjazd do Paryża w 1968r. gdzie miał zamiar odnaleźć ojca, lecz do spotkania nie doszło.
Początki kariery artystycznej
[edytuj | edytuj kod]W czasie studiów w krakowskiej ASP miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w krakowskich "Krzysztoforach", po czym wyjechał do Paryża, gdzie zmienił swe imię Jerzy na "Igor", i udało mu się kontynuować studia w École des Beaux Arts. W Paryżu zaczynał jako malarz i grafik. Fascynacja sztuką i kulturą Azteków, której doświadczył podczas rocznej podróży dookoła Meksyku wyzwoliła w nim zainteresowanie rzeźbiarstwem. Swoje prace wystawiał[9] w galerii "La Hune" w Dzielnicy Łacińskiej Paryża, związanej z księgarnią o tej samej nazwie (1976).
Po otrzymaniu propozycji przygotowania wystawy dla galerii "ArtCurial" w Paryżu, wyjechał na rok do centrum artystycznych odlewni w brązie oraz kamieniarzy, zajmujących się obróbką marmuru w Pietrasanta we Włoszech. Tam zapoznał się z techniką, i powstały jego pierwsze prace w brązie oraz monumentalne rzeźby z białego marmuru z pobliskich kamieniołomów koło Carrary.
Działalność
[edytuj | edytuj kod]Mitoraj dzielił swój czas pomiędzy Paryżem i Pietrasantą, gdzie od 1983 miał swoją pracownię[10]. Tematyka rzeźb jest ludzkie ciało w stanie kruchości. Artysta odwołuje się często do męskich postaci mitycznych n.p. Ikar, Tyndareus, Centaur, Eros, Mars, Gorgon i wskazuje na ich ułomność przez wyolbrzymienie, fragmentacje i umyślne spękania i uszkodzenia powierzchni posągów, lub powalenie ich na ziemię. Niekiedy pada pytanie wśród widzów czy tego rodzaju sztuka nie zalicza się do kiczu[11]. Igor Mitoraj zmarł 6 października 2014 w Paryżu[5][4][2][12]. Pochowany jest na cmentarzu w Pietrasanta[13].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- W 2003 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez krakowską Akademię Sztuk Pięknych, jako pierwszy odbiorca tego zaszczytu na tej uczelni[14].
- 5 października 2005, został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[15].
- Postanowieniem z 24 kwietnia 2012 „za wybitne zasługi dla polskiej i światowej kultury, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej” Jerzy Mitoraj został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[16]. Wręczenie odbyło się 3 maja 2012[17].
- 25 października 2023 na mocy uchwały Rady Gminy otrzymał pośmiertnie godność Honorowego Obywatela gminy Oświęcim[1], jako wyraz najwyższego szacunku i podziwu dla Jego talentu i działalności twórczej[18].
Wybrane wystawy
[edytuj | edytuj kod]- 1976: pierwsza indywidualna wystawa malarstwa i grafiki w Galerie La Hune w Paryżu
- 1977: indywidualna wystawa rzeźb i biżuterii z brązu w ArtCurial w Paryżu przy Av. Matignon
- 1986: zaproszenie na 42. Biennale w Wenecji
- 1989: wystawa w New York Academy of Art
- 1999: wystawa w Museo Archeologico oraz w Ogrodach Boboli we Florencji
- 2001: wystawa w Muzeum Olimpijskim w Lozannie
- 2003: wystawa na placach miast Polski – Rzeźby i rysunki Igora Mitoraja: Poznań (16 października 2003 – 25 stycznia 2004)
- 2003: otwarcie przez Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wystawy 60 dzieł Mitoraja, w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie
- 2004: 56 klasycznych rzeźb Mitoraja, wykonanych z brązu, żeliwa, białego i czarnego marmuru oraz terakoty, 36 rysunków artysty z lat 1976–2001 oraz 14 rzeźb z brązu wystawionych na Rynku Głównym, Kraków (17 października 2003 – 25 stycznia 2004); Warszawa (11 lutego – 25 kwietnia 2004)
Rzeźby w plenerze
[edytuj | edytuj kod]- Santa Cruz de Tenerife – „Per Adriane”
- Paryska dzielnica La Défense (wejście do Uniwersytetu) – Ikaria, Wielki Toskańczyk, Tyndareos
- Park Olimpijski w Lozannie – Corazza
- Piazza Monte Grappa w Rzymie – Bogini Rzymu
- Abuta na Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Światło księżyca); repliki dzieła stoją też w Londynie (przed British Museum), w Scheveningen (na wydmach, w pobliżu muzeum Beelden aan Zeee) i w Poznaniu.
- Mediolan – Fontanny Centaura
- Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri w Rzymie – wrota do świątyni
- Eros spętany (Eros Bendato) na Rynku Głównym w Krakowie oraz w St Louis Citygarden, USA.
- 1994: Centaur (Centauro) na placu w Muzeum Pompejów, Forum of Pompeii. Odlew z brązu
Wybrane prace
[edytuj | edytuj kod]-
Luci di Nara on the Beeld boulevard, Scheveningen, Holandia
-
Eros spętany (Eros Bendato), brąz, 1999 wystawa w Krakowie w 2003
-
Bazylika Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie
-
Gambe Alate, brąz, 2002, wystawa w Krakowie w 2003
-
Ikaro Alato, Centrum Olimpijskie w Warszawie, 2004
-
Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
-
Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
-
Héros de Lumière, Carrara marble (1986) at the Yorkshire Sculpture Park
-
Rzeźba Chrystusa na drzwiach bazyliki Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Rzeźbiarz Igor Mitoraj został pośmiertnie honorowym obywatelem gminy Oświęcim. 2023-10-26. [dostęp 2023-10-28].
- ↑ a b Nie żyje Igor Mitoraj. Słynny polski rzeźbiarz zmarł w Paryżu [online], www.gazetaprawna.pl, 6 października 2014 [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ Igor Mitoraj - Igor Mitoraj - Atelier Mitoraj [online], www.igormitoraj.com [dostęp 2023-11-22] (ang.).
- ↑ a b Śmierć Igora Mitoraja [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ a b Zmarł Igor Mitoraj [online], Culture.pl [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ Christopher Masters , Igor Mitoraj obituary [online], The Guardian, 17 października 2014 [dostęp 2024-10-18] (ang.).
- ↑ Kees Zoeteman , What is Igor Mitoraj hiding in his sculpture [online], www.project-apocalypse, 4 grudnia 2021 [dostęp 2024-10-18] (ang.).
- ↑ Stabro A., Igor Mitoraj. Polak o włoskim sercu, Poznań 2022, s. 56-57
- ↑ Igor Mitoraj, Yorkshire Sculpture Park, katalog wystawy 1992-1993, s. 96.
- ↑ Igor Mitoraj, Raadselachtige Schoonheid, Museum Beelden Aan Zee, Scheveningen, 1977, katalog wystawy w językach holenderskim i angielskim; s. 68: Biografie.
- ↑ Magdalena Howorus-Czajka , Broken heroes...Kitsch or art? Reception of Igor Mitoraj's works [online], Roczniki Humanistyczne, 2018 [dostęp 2024-10-18] (ang.).
- ↑ 5 lat temu w Paryżu zmarł Igor Mitoraj, polski rzeźbiarz, tworzący we Francji i Włoszech [online], www.radiokrakow.pl [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ Agnieszka Stabro: "Igor Mitoraj. Polak o włoskim sercu", Rebis, Poznań 2022
- ↑ Igor Mitoraj [online], gminaoswiecim.pl [dostęp 2024-07-30] (pol.).
- ↑ Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2011-07-02].
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 773Tu z imieniem Jerzy.
- ↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. [w:] 2012-05-03 [on-line]. Prezydent.pl. [dostęp 2012-05-03].
- ↑ Igor Mitoraj – Honorowy Obywatel Gminy Oświęcim [online], gminaoswiecim.pl [dostęp 2023-10-26] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Agnieszka Żuber: Igor Mitoraj. Nostalgia za utraconym rajem. [w:] Niezła sztuka [on-line]. 2018-07-12. [dostęp 2018-07-23].
- Archiwa TVP: Wernisaż w MCK Kraków, z udziałem Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, Relacja z otwarcia w serwisie YouTube
- Absolwenci i studenci École nationale supérieure des beaux-arts de Paris
- Polscy rzeźbiarze
- Urodzeni w 1944
- Absolwenci Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
- Plastycy polskiego pochodzenia
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Zmarli w 2014
- Doktorzy honoris causa uczelni w Krakowie