Operacija Reinhard

Koncentracioni logori uspostavljeni su u Njemačkoj još 1933. godine, međutim, korišćeni su uglavnom za prisilni rad, zatvaranje i prevaspitavanje. Logori u početku nisu korišćeni za masovno ubijanje, ali su vremenom uslovi u njima postajali sve brutalniji. Prvi logori u kojima su počela masovna ubistva bili su Aušvic, Koncentracioni logor Bergen-Belzen i Koncentracioni logor Mauthauzen-Gusen.

Sledeća faza u provođenju Konačnog rešenja jevrejskog pitanja, bila je izgradnja logora koji će biti korišćeni samo za ubijanje ljudi, brzo i efikasno. U tu svrhu su izgrađeni logori Belzec, Sobibor, Helmno i Treblinka. Dakle, jedino po čemu se ovi logori razlikuju od logora smrti Majdanek i Aušvic, je to što su ovi prvi izgrađeni isključivo za ubijanje, dok su ovi drugi u početku korišćeni za prisilni rad i zatvaranje prije nego što su postali logori smrti.

Organizacioni aparat koji je korišćen u izgradnji i funkcionisanju logora smrti je razvijen ranije, tokom akcije T4, kada je ubijeno oko 70.000 hendikepiranih muškaraca, žena i djece u Njemačkoj. Glavni ljudi, koji su proveli akciju T4, imali su ključnu ulogu i u organizaciji Operacije Rajnhard.

U oktobru 1941. godine, SS komandant Odilo Globočniik, dobio je usmenu naredbu od Hajnriha Himlera da odmah započne sa izgradnjom prvog logora smrti Belzec u Generalnom gubernatorstvu, na okupiranoj teritoriji Poljske. Sledeće godine izgrađeni su i logori smrti Sobibor, Treblinka i Helmno.

Svi logori smrti imali su sličnu strukturu. Postojali su prostori za prijem žrtava, rampe, sobe za skidanje odjeće, odakle su žrtve ulazile u uski hodnik koji je vodio do gasnih komora i prostorija za kremiranje. Za razliku od logora Dahau i Aušvic, nije postojala eletkrična ograda jer je broj zatvorenika koji su se duže zadržavali bio relativno mali, odnosno postojao je jedan broj robova koji su primoravani da uklanjaju tijela i pomažu kada dođe novi transport. Međutim i ovi robovi su povremeno ubijani, i zamjenjivani drugim, kako bi bili uklonjeni svi potencijalni svjedoci masovnih ubistava.

Kako bi proces ubijanja bio što brži i lakši, za vrijeme akcije T4, žrtve su uvjeravane da se radi o standardnom medicinskom pregledu, tako da nisu ni sumnjali da će biti ubijeni. Žrtvama je često govoreno da idu na posebni tretman (nem. Sonderbehandlung).

Na sličan način su i SS oficiri koristili razne taktike kako bi doveli žrtve do mjesta za ubijanje, a da pritom ne izazovu nepoželjnu paniku. Često su bili prisutni ljudi u bijelim mantilima, i znakovi na kojima je pisalo da se radi o centrima za dezinfekciju. Kada žrtve uđu u prostoriju za uklanjanje odjeće, stražari bi od njih tražili da dobrovoljno skinu odjeću i da odlože sve vrijednosti koje imaju kod sebe, uz obrazloženje da će im posle tretmana biti vraćene. Zatim su žrtve prisiljavane da uđu u gasne komore. Vrata komora bi se potom zatvarala, i u prostorije je puštan gas (najčešće ugljen-monoksid). Nakon 30 minuta vrata su se otvarala, a specijalni timovi ili zatvorenici su ulazili i odvozili tijela u masovne grobnice.

U ranoj fazi operacije tijela ubijenih su sahranjivana u masovnim grobnicama, međutim kasnije su te grobnice otkopavane i tijela spaljivana kako bi se uklonili svi tragovi. Međutim, u telegramu koji je Herman Hefle, zamjenik Odila Globočnika poslao Adolfu Ajhmanu u Berlin, jasno se vidi da je 1.274.166 ljudi otpremljeno u logore smrti do kraja 1942. godine.

• Podaci iz Hefleovog telegrama (vidi sliku)

• Holokaust
• Logor smrti
• Belzec
• Majdanek
• Sobibor
• Treblinka

• The Operation Reinhard Extermination Camps Arhivirano 2013-10-05 na Wayback Machine-u
• “Operation Reinhard”: The Extermination Camps of Belzec, Sobibor and Treblinka