1490
Izgled
(Preusmjereno sa stranice 1490.)
- Ovo je članak o godini 1490.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek |
Decenija: | 1460-e 1470-e 1480-e – 1490-e – 1500-e 1510-e 1520-e |
Godine: | 1487 1488 1489 – 1490 – 1491 1492 1493 |
Gregorijanski | 1490. (MCDXC) |
Ab urbe condita | 2243. |
Islamski | 895–896. |
Iranski | 868–869. |
Hebrejski | 5250–5251. |
Bizantski | 6998–6999. |
Koptski | 1206–1207. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1545–1546. |
• Shaka Samvat | 1412–1413. |
• Kali Yuga | 4591–4592. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4126–4127. |
• 60 godina | Yang Metal Pas (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11490. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1490 (MCDXC) bila je redovna godina koja počinje u subotu (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
- siječanj, početkom - Kralj Matija Korvin odlazi u Beč, kraljevski dvor u Budimu sa riznicom ostavlja na čuvanje vanbračnom sinu Ivanišu, kao i gradove Višegrad, Požun/Bratislavu i Komoran/Komarno i neke posjede u Hrvatskoj i Austriji.
- januar? - U Veneciju stigao sultanov izaslanik za posredovanje u sukobu sa Ivanom Crnojevićem.
- 11. 2. - Venčanje Francesca Gonzage i Isabelle d'Este.
- mart/april - Ch'ing-yangski događaj: pretpostavlja se da je eksplozija meteora u atmosferi izazvala smrtonosnu meteorsku kišu. Iste godine, u Aziji osmotrena kometa C/1490 Y1, verovatno izvor meteorskog pljuska kvadrantida.
- 6. 4. - Kralj Matija Korvin umire u Beču bez zakonitog naslednika.
- travanj - Frankapani pokušavaju povratiti Senj od Ugarske[1].
- 8. 5. - Stjepan Zapolja, ugarski kapetan u Austriji, sklopio u Pragu tajni ugovor sa kraljem Vladislavom.
- 7. 6. - Deo ugarskog sabora prvog dana izvikao poljskog princa Jana Olbrahta za kralja (bez efekta).
- 17. 6. - U očekivanju izbora kralja, Ivaniš Korvin sklapa ugovor sa Vladislavljevim pristalicama (da postane kralj Bosne, herceg Slavonije, ban Hrvatske itd.)[2] - delimično ispunjen.
- lipanj, krajem - Stjepan Zapolja se izjasnio za Vladislava, a velikovaradinski biskup Ivan Filipec potkupio Crnu vojsku u Moravskoj za istog vladara[3] - Ivaniš sa pristalicama beži prema jugu.
- jun/jul - Umro gospodar Zete Ivan Crnojević[4], nasljeđuje ga sin Đurađ (1490-96).
- 4. 7. - Na Polju kostiju u južnoj Mađarskoj poražene pristalice Ivaniša Korvina, on se sklonio u Pečuh (ubrzo će biti amnestirani).
- 12. 7. - Mletački Senat dao svoj pristanak da se Đurađ Crnojević oženi Jelisavetom Erico, rođakom mletačkog kotorskog kneza (Đ. C. takođe dobio i dozvolu Porte).
- 7. 6. - 15. 7. - Ugarski sabor u Pešti bira[5] češkog kralja Vladislava, unuka Alberta II., za vladara (1490-1516); protivkandidati bili Ivaniš Korvin, Maksimilijan I Habsburg i češki princ Jan I Olbracht).
- Ivaniš će postati slavonski herceg.
- Srpski despot Đorđe Branković bio za Ivaniša, kao i slavonski velikaši.
- 31. 7. - Izabrani kralj Vladislav na ugarskoj granici potpisuje inauguralnu diplomu, potvrđuje sporazum sa Ivanišem.
- 8. 8. - Poljski kraljević Jan Olbraht, brat kralja Vladislava, dopro do Rakoškog polja kod Pešte.
- 9. 8. - Kralj Vladislav svečano ulazi u Budim.
- 15. 8. - Herceg Ivaniš Korvin u Budimu sklapa savez sa Vladislavljevim pristalicama.
- 16. 8. - Nemački kralj Maksimilijan i ruski veliki knez Ivan III sklopili savez - Ivan će napasti Poljsku ako kralj Kazimir bude podržavao nekog od svojih sinova u Ugarskoj[6].
- 19. 8. - Maksimilijan I povratio varoš Beč od Mađara; posle deset dana će topovima biti primorani na predaju i u tvrđavi.
- 18. 9. - Češki kralj Vladislav II. je krunisan za ugarsko-hrvatskog kralja u Stolnom Biogradu od zagrebačkog biskupa Osvalda Tuza. Hrvatski sabor ga neće priznati za kralja do 1492. godine.
- 8. 10. - Maksimilijan I Habsburški ulazi s vojskom u Ugarsku.
- ca. listopad - Jan Olbraht opsjeda Košice.
- 1. 11. - Deo ugarskog plemstva, među kojima i despot Đorđe, priznaje Maksimilijana za kralja (Jakšići i Miloš Belmužević ostali uz Vladislava).
- 17. 11. - Maksimilijan osvojio Stolni Biograd, njegova vojska poharala grad, pa i crkve i kraljevske grobnice (mnogi hrvatski plemići nakon osvojenja grada prilaze Maksimilijanu).
- 4. 12. - Maksimilijan se vraća u Austriju (ne može napredovati prema Budimu jer su mu njemački plaćenici zbog nestanka novca otkazali posluh).
- 19. 12. - Ana Bretonska se preko posrednika udala za rimsko-nemačkog kralja Maksimilijana I što će dovesti do rata sa Francuskom.
- kraj godine - Okončano ugarsko-tursko primirje.
- Ivan iz Kastva dovršio freske u Hrastovlju.
- Emerik Derenčin je novi jajački ban.
- Turci zauzeli Drijevu/Gabelu (Posrednicu, Koš?).
- Turski poreski popis u Rumeliji.
- Ashikaga Yoshitane postaje šogun prvi put.
- Portugalac Pêro da Covilhã došao u Etiopiju.
- U Valenciji objavljen roman Tirant lo Blanch koji će preko Servantesa imati uticaja na razvoj ove forme na zapadu.
- Hua Sui prvi u Kini štampa metalnim pokretnim slogom.
- Čuveni štampar Aldus Manutius se doselio u Veneciju.
- približno - Izvesni Svaipold Feol u Krakovu osnovao prvu ćirilsku štampariju (i Đurađ Crnojević verovatno priprema štampariju).
- Na Jadranu gusare Nikola i Pavao Pričevići[7].
- 21. 2. - Hans Dürer, nemački slikar, Albrechtov brat († 1534)
- april - Vittoria Colonna, italijanska pesnikinja († 1547)
- Albert I., pruski vojvoda († 1568)
- 12. 10. - Bernardo Pisano, italijanski kompozitor († 1548)
- oktobar - Olaus Magnus, švedski pisac, sveštenik, geograf († 1557)
- Luca Ghini, italijanski botaničar († 1556)
- Jean Salmon Macrin, francuski pesnik (�� 1557)
- Fran Trankvil Andreis, hrvatski latinski pjesnik († 1571)
- ca. Juraj Bizanti, pjesnik iz Kotora († 1560)
- ca. Nikola Jurišić, hrvatski zapovjednik († 1545)
- 27. 1. - Ashikaga Yoshimasa, japanski šogun (* 1435)
- 6. 3. - Ivan Mladi, najstariji sin Ivana III (* 1458)
- 13. 3. - Karlo I, savojski vojvoda (* 1468)
- 6. 4. - Matija Korvin, ugarsko-hrvatski i češki kralj, austrijski vojvoda (* 1443)
- 12. 5. - Joana Portugalska, princeza i blaženica (* 1452)
- jun/jul - Ivan Crnojević, vladar Crne Gore
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Grupa autora, Istorija Crne Gore