Zodyak
Astronomide zodyak, ekliptiğin her iki yanında 9° uzanan, Ay'ın ve ana gezegenlerin yörüngelerini kapsayan bir kuşağı ifade eder.[1] Ekliptik üzerinde merkezlenen gökyüzü koordinat merkezinin bir özelliğidir (Dünya yörüngesinin düzlemi ve Güneş'in aşikar yolu), ekinoks noktasının doğusunda derece cinsinden ölçülen gök boylamının (ekliptik ve ekvatorun artan kesişimi) ölçülen değeridir.[2]
Ölçümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Güneş'in her yıl yaklaşık 21 Mart'ta gerçekleşen ekinoks üzerine gelmesi tarihsel açıdan birinci dereceden Aries'in ilk noktası olarak bilinen ölçümün başlangıç noktasını tanımlar. Ekliptik boyunca ilk 30°'lik devinimin etkisi görülebilir takımyıldızların arka planından ilkbahar noktasına doğru hareket ettiğinden beri sözde Aries'in zodyak sembolü olarak ifade edilir (şu anda yaklaşık olarak, MS 2. yüzyıldan beri Pisces takımyıldızının sonuna yerleşmiştir).[3] Ekliptiğin 30° sonrası ise sözde Taurus'un zodyak sembolü olarak ifade edilir ve bu zodyağın yirmi sembolü boyunca böylece sürer, böylece her biri zodyağın büyük çemberinin 1/12'sini (30°) tutar. Zodyak sembolleri, ölçüleri ve boyutları belirsiz daima olduklarından zodyak dolaylarında olan takımyıldızların sınırlarını belirlemek için hiç kullanılmadı.[1]
Gök boylamını özel simgeler içinde ölçme kuralı 19. yüzyılın ortalarına kadar hâlâ kullanılıyordu[4] ama günümüzde modern astronomi gök boylamının derecelerini her simge içinde 0°'dan 30°'ye numaralandırmak yerine 0°'dan 360°'ye numaralandırır.
Zodyağın astronomik ölçümü belirlemek için bir araç olarak kullanımı Batı astronomları tarafından Rönesans'a kadar gök konumlarını belirlemek için bir yöntem olarak meydana geldi, sonrasında yerini astronomik konumları gök boylamı ve gök enleminin ekliptik temelli tanımları yerine Sağ açıklık ve sapma ile ölçen ekvatoral koordinat sistemine bıraktı.[3]
Zodyak kuşağındaki takımyıldızlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Zodyak kuşağında 13 takımyıldız bulunmaktadır. Bunlar Capricornus, Aquarius, Pisces, Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpius, Sagittarius, Ophiuchus'tur.[5]
| Takımyıldız | Kısaltması | Türkçe | Temsili | Güneş'in geçtiği tarihler[6] | Güneş'in geçme süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| Aries | Ari | Koç | 
|
19 Nisan — 13 Mayıs | 25 gün |
| Taurus | Tau | Boğa | 
|
14 Mayıs — 19 Haziran | 37 gün |
| Gemini | Gem | İkizler | 
|
20 Haziran — 20 Temmuz | 31 gün |
| Cancer | Can | Yengeç | 
|
21 Temmuz — 9 Ağustos | 20 gün |
| Leo | Leo | Aslan | 
|
10 Ağustos — 15 Eylül | 37 gün |
| Virgo | Vir | Başak | 
|
16 Eylül — 30 Ekim | 45 gün |
| Libra | Lib | Terazi | 
|
31 Ekim — 22 Kasım | 23 gün |
| Scorpius | Sco | Akrep | 
|
23 Kasım — 29 Kasım | ~7 gün |
| Ophiuchus | Oph | Yılancı | 
|
30 Kasım — 17 Aralık | 18 gün |
| Sagittarius | Sgr | Yay | 
|
18 Aralık — 19 Ocak | 32 gün |
| Capricornus | Cap | Oğlak | 
|
20 Ocak — 15 Şubat | 28 gün |
| Aquarius | Aqr | Kova | 
|
16 Şubat — 11 Mart | 24 gün |
| Pisces | Psc | Balık | 
|
12 Mart — 18 Nisan | 38 gün |
Diğer kullanımları
[değiştir | kaynağı değiştir]Zodyak kelimesi ayrıca gezegenlerin arasında hareket eden toz tanelerinin Zodyak bulutunu ve onlardan yansıyan güneş ışığı olan Zodyak ışığını tanımlamak için kullanılır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Encyclopædia Britannica. "Zodiac". Encyclopædia Britannica Online. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
- ^ Encyclopædia Britannica. "Ecliptic". Encyclopædia Britannica Online. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
- ^ a b Encyclopædia Britannica. "Astronomical map". Encyclopædia Britannica Online. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
- ^ G. Rubie (1830). The British Celestial Atlas. Londra: Baldwin & Cradock. s. 79. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
- ^ Chris Dolan. "The 13 Constellations of the Zodiac". The Constellations and their Stars. University of Wisconsin–Madison. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. Eserin tamamı için "The Constellations and their Stars". 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. Yazarın kullandığı referanslar için "References". 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016.
- ^ Kondraşov A. P., Strenalyuk Y. V. En son gerekli bilgiler kılavuzu Rusça: Новейший справочник необходимых знаний, S. 71, RIPOL Klasikleri, 2006.
