Ukiyo-e

Ukiyo-e

Sol baştan: Arkaya bakan güzel, Hishikawa Moronobu, 17.yy sonları Sahne Uki-e'si, Okumura Masanobu, y. 1741–44 Toshusai Sharaku, Otani Oniji,1794 Tarak, Utamaro, 1798 Hara, Tōkaidō'nun 53 istasyonu numara 13, Hiroshige, 1833–34 Guguk Küşü ve Açelya, Hokusai, 1828 Princess Takiyasha, Mitsukuni'yi Korkutmak için İskelet Canavarı Çağırıyor, Kuniyoshi, y. 1844

Ukiyo-e (浮世絵)(Fani Dünya Resimleri), Edo Dönemi'nde ortaya çıkan bir Japon resim sanatı türüdür.^[1] Tiyatro, klasik edebiyat, şiir, yerel efsaneler, natürmort, imparatorluk ailesi ve din gibi birçok teması vardır.^[1] Ukiyo'nun kelime anlamı, içinde "modern olma"yı da barındırır. Çağdaş tarzı tasvir eden resim türüdür.

Ukiyo-e, Yamato-e(Klasik Japon resmi) akımını takip ederek kültürel arka plan ile günlük yaşamdan kesitleri, doğa manzaraları eşliğinde resmeder.^[2]

Günümüzde Ukiyo-e'nin sadece çok renkli ahşap baskı tekniği kullanılarak yapıldığı sanılır ancak başlangıçta fırçayla kâğıt rulolarına da Ukiyoe tarzı resimler yapılmaktaydı. Ukiyo-e eski Japon kitaplarının içinde ve kapaklarında kullanılmaktaydı. Nishiki-e, Doro-e, Garasu-e, Dako-e gibi resim sanatları da Ukiyo-e'nin türlerinden sayılır.

Başlangıçta Ukiyo-e'nin içinde ahşap baskı tekniği ve Nikuhitsuga (fırçayla yapılan türler) bulunmuştur. Ünlü bazı Nikuhitsuga ressamlarının eserleri çok yüksek fiyatlara satılmıştır. Diğer taraftan ahşap baskı, tahta kalıplar kullanılarak yapıldığı için çoğaltılması kolay ve ucuz olmuştur. Bu da Edo Dönemi'nin avam tabakasının bu resimlere sahip olmasını kolaylaştırmıştır. Zamanımızın ünlü koleksiyonlarının güçlü insanlar ile Daimyo'ların koleksiyonlarından alınan eserlerden oluşturulduğunu düşünen bir takım insanlar da bulunmaktadır.

Ukiyo-e ahşap baskısı ile halk arasında çok popüler olmuştur. İnsanlar bu baskıları ellerine alıp hayranlıkla incelermiş. Günümüzde ise bunun yanı sıra çerçeveletip müzelerin, evlerin duvarlarına asmak yaygındır. Kusazoshi (ahşap baskı ile yapılan resimlerin toplandığı kitap), Emakimono (resimli kâğıt rulo) ve Kawaraban'larda (Edo Dönemi'nde önemli olayları haber veren gazete) resim olarak Ukiyo-e tarzı kullanılmıştır. Egoyomi'nin (Edo Dönemi'nin takvimi) yapımında da kullanılmıştır. Resimlerin içine sayıları saklamak gibi çeşitli yöntemlerle yapılan eşyalar da vardır.

Güzelliği ve hafifliği sayesinde Edo'dan memlekete hediye olarak götürmek için popüler bir seçim olmuştur. Çocukların resimleri kesip oynadığı oyuncaklar da Ukiyo-e'nin bir türüdür. Keskin hatları, cesur kompozisyonları ve belirsiz ifadeler bulunmayışı öne çıkan özellikleridir. Perspektif çizim şeklini de kullanmıştır.

Uzaktaki insanların tersine büyükçe çizildiği Hokusai'ın ''Tsuri no Meijin'' (Ünlü Balıkçı) isimli eseri gibi, kasten perspektifi kaydıran eserler de bulunmaktadır. Ressamların amaçları ve niyetleri de önemli olmakla birlikte, bu eserlerde yer alan manzaralar, şimdilerde olmayan yerler, günlük yaşamdan kesintiler tarihsel olarak büyük önem taşımaktadır.

Başlangıçta Ukiyo-e, Ukiyo(Fani dünya)'yu temsil eden, günlük yaşamdan kesitler sunan resimler olarak ortaya çıkmıştır. Ukiyo-e ressamları çoğunlukla Kano ve Tosa okullarında(Ünlü ressam okulları) yetişmiştir. Bu yüzden Muramachi Dönemi'nden itibaren Momoyama Dönemi'ne kadar olan günlük yaşam kesitlerini çizme akımı Ukiyo-e'yi etkilemiştir.

Tenbun Dönemi'nin sonundan Büyük Meireki Yangınına kadar olan dönemdir. Ahşap baskı tekniğinin bulunmasından önceki dönemdir. Ukiyo-e olarak kabul edilmeyebilir, fakat Nikuhitsuga sanatçısı Iwasa Matabee (ünlü Ukiyo-e sanatçışı) günlük hayattan kesitler çizmiştir. Kyōto'da ise Kitamura Chubee, Tsujimura Mohei isimli ressamlar Kiyomizudera'ya Emalar(üstünde resim olan tapınaklara asılan küçük tahta) hediye etmiştir.

Büyük Meireki Yangını'ndan Horeki Dönemi zamanlarına kadardır. İlk zamanların Ukiyo-e'sinde Nikuhitsuga ile ahşap baskı teknikli eserler çoğunluktadır. Daha sonra Tan-e, Beni-e, Urushi-e, Benizuri-e, Mizu-e gibi türleri de ortaya çıkmıştır. Bunların hepsi fırça ile yapılan türlerdir.

1765'ten 1806'ya kadar olan dönemdir. Canlı renkler kullanan Azumanishiki-e'nin çıkmasıyla Ukiyo-e gelişmeye başlamıştır.

1807'den 1858'e kadar olan dönemdir. Bijinga (güzel kadın resimleri), Yakusha-e (aktör resimleri), Musha-e'nin (Samuray resimleri) yanı sıra seyahatin popülerleşmesiyle Meisho-e (ünlü manzaralar) de ilerleme gösterir.

1859'dan 1912'ye kadar olan dönemdir. Edo'dan Meiji'ye; Yokohama-e, Kaika-e, Nishiki-e Gazetesi,Emperyal ailenin resimleri gibi Ukiyo-e eserleri yeni dönemin tanıtımını yapması dolayısıyla önemli bir yer tutmuştur. Savaştan manzaralar da Ukiyo-e ile aktarılmıştır, fakat gazete ve fotoğrafların gelmesiyle popülerliği azalmıştır. Ukiyo-e sanatçılarının başka resim sanatlarına yönelmesi sayesinde bu gelenek başka resim türlerine de aktarılmaya başlanmıştır.

1865 yılında Fransız ressam Blackmon Japonya'dan çömlek ithal etmiştir. Bu çömleğin ambalaj kağıdında bulunan Hokusai Manga isimli Ukiyo-e'yi gören Blackmon'un, arkadaşlarına bu resmi göstermesiyle Batılı ressamlar Ukiyo-e'yi keşfetmiştir. Ucuz bir ambalaj kağıdı olarak kullanılacak kadar eski ya da yanlış basılmış bir Ukiyo-e'nin, Avrupa'da o zamanın Japonları'nın hayal bile edemeyecekleri bir fiyata satılmıştır.

Sonrasında çeşitli eserler resmi yollarla Japonya'dan getirtilmiş, Fransa'da İzlenimcilik akımının üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur.

Van Gogh Père Tanguy'un Portresi isimli eserinin arka planında Ukiyo-e çizmiş, Hiroshige'nin eserini yağlı boya ile taklit etmiştir. Édouard Manet'nin Genç Flütçü isimli eseri de Ukiyo-e'nin Batıya olan etkisinin ünlü bir örneğidir.

Ayrıca Japon güzel sanatlarını işleyen Bing'e göre, Japonizm'in etkisi ile Art Nouveau akımında da Ukiyo-e'ye benzeyen düzlemsel tasarımlar görülmektedir.

Claude Debussy, La mer isimli eserini Hokusai'ın Kanagawa Oki Nami Ura isimli resminden ilham alarak bestelemiştir (1905 yılında yayımlanan nota kağıdının kapağı olarak kullanıldığını gösteren fotoğraf bulunmuştur). Böylece Ukiyo-e Klasik müziği de etkilemiştir.