Apollo-program

Die Apollo-program was 'n reeks sendings wat tussen 1961 en 1975 deur die Amerikaanse Ruimte-administrasie (NASA) met die gebruik van die Apollo-ruimtetuig en die Saturn-V-vuurpyl onderneem is. Die bevelmodule en tweede fase van die Saturn-V is deur North American Aviation ontwikkel en het die landing van 'n mens op die Maan, en ook sy veilige terugkeer na die Aarde, ten doel gehad. Hierdie doel is uiteindelik met die Apollo 11 missie op 20 Julie 1969 bereik. Die woorde van een van die ruimtevaarders toe Apollo 13 later nie dié sukses kon herhaal nie, "Houston, we have a problem", word vandag soms op humoristiese wyse gebruik wanneer iets skeefloop.^[1]

Die Apollo-program kan beskou word as 'n voortsetting van die Mercury- en die Gemini-ruimtepro­gramme. Die doel was om bemande reise na die maan te onderneem sodat navorsing op die hemelliggaam gedoen kon word. Die eerste maan­landing is op 21 Junie 1969 deur Neil Armstrong en Buzz Aldrin uitgevoer. Die derde ruimtereisiger, Michael Collins, het in die Apollo-beheer-en-diensmodule in 'n wentelbaan om die maan gewentel.

Die maan is aanvanklik te voet verken, maar later kon groot afstande met 'n spesiaal ontwerpte maankar afgelê word. Gedurende die Apollo-program is ongeveer 400 kilogram maanrots na die aarde gebring, waar daar stelselmatig met die ontleding daarvan begin is. Dit het nie alleen die mens se kennis van die maan as hemelliggaam baie verbreed nie, maar het ook 'n beter begrip gegee van die ontstaan en samestelling van die sonnestelsel.

Die geskiedenis van die Apollo-program het reeds in 1957 begin. In daardie jaar het 'n span ruimtevaartdeskundiges onder leiding van Wernher von Braun met die ontwerp van 'n “super-vuurpyl" vir die Amerikaanse leer begin. Die vuurpyl, Juno, was bedoel om 'n stukrag van 700 ton te ontwikkel en 'n massa van 2,5 tot 5 ton in 'n wentelbaan om die aarde te plaas. Aangevuur deur die sukses wat die Russe in die ruimte behaal het, en die feit dat hulle reeds die agterkant van die maan gefotografeer het, is die program in aller haas aangepak.

Die aanvanklike projek is opgevolg met die ontwerp van Juno-V later tot Saturn-V herdoop wat 'n stukrag van 3 400 ton sou kon lewer en selfs meer as een ruimtevaarder na die maan sou kon vervoer. Aan Amerikaanse kant is daar toe egter nog nie met die werk aan die bemande maanvlugte begin nie.

NASA (National Aeronautics and Space Administration) het hom intussen besig gehou met die vraag oor wat na die Mercury-projek moet gebeur die proefstadium van die eenman-ruimtetuie was feitlik afgehandel. In 1960 is 'n program van bemande maanvlugte voorgestel, wat die naam Apollo gekry het.

John F. Kennedy het in dieselfde jaar president van die VSA geword en hy was onmiddellik 'n vurige ondersteuner van die program. Op 25 Mei 1961 het hy die plan aan die Amerikaanse Kongres voorgelê en dit is goedgekeur. Voor die einde van die sestigerjare sou die VSA 'n man na die maan stuur.

Gedagtig aan die Russe se voor­sprong, is daar haastig met voorbereidings begin. Verskillende moontlikhede vir die vlug na die maan is oorweeg, maar uiteindelik is besluit dat twee verskillende ruimtetuie gebruik moet word. Twee ruimtevaarders sou in 'n landingstuig op die maan land terwyl 'n derde in die Apollo-beheer en diensmodule in 'n wentelbaan om die maan sou wentel.

Die vuurpyl wat vir die maanreis ontwerp is, was die driefase-Saturn-V, wat 'n totale lengte van 111 m gehad het. Vir die eerste fase is vyf motore gebruik, met keroseen en vloeibare suurstof as brandstof. Hierdeur kon die vuurpyl ʼn snelheid van bykans 10 000 km/h haal en die ruimtetuig tot 65 km die ruimte indra. Na 160 sekondes is hierdie fase afgehandel en is die vyf motore vir die tweede fase ontsteek. As brandstof is vloeibare waterstof en suurstof gebruik en is die snelheid nou tot 12 500 km/h verhoog. Vir die derde fase is slegs een motor gebruik, maar dit is twee keer in werking gestel; die eerste keer om die tuig in 'n wentelbaan om die aarde te plaas en daarna om in 'n wentelbaan om die maan te kom. Gedurende elke fase is die aanjaer­vuurpyle trapsgewys ontkoppel. Die Apollo-ruimtetuig is, na die ontkoppeling van die derde trap, op sy alleenreis voort gestuur.

• A – Onbemande Saturn-V en Apollo bevel- en diensmodule (CSM) ontwikkeling (Apollo 4, Apollo 6)
• B – Onbemande maanmodule (LM) ontwikkeling (Apollo 5)
• C – Eerste bemande Apollo-evaluasie in 'n lae aardwentelbaan (Apollo 7)
• D – Bemande CSM en LM ontwikkeling in 'n lae aardwentelbaan (aanvanklik beplan vir Apollo 8; gevlieg as Apollo 9)
• E – Bemande CSM en LM oefenoperasies vir maanreis in 'n medium aardwentelbaan op 'n apside van (7 400 km), maar nie onderneem nie
• F – Bemande CSM en LM operasies in maanwentelbaan, die "kleedrepetisie" vir 'n maanlanding (Apollo 10)
• G – Eerste bemande Apollo-vlug wat 'n maanlanding uitvoer (Apollo 11)

Die eerste bemande maanmodule (LM-3) was nie gereed in Desember 1968 vir die lanseerdatum van Apollo 8 nie. Dit is as 'n maanwentelbaanmissie gevlieg met slegs die CSM, waarna die E-missie toe gekanselleer is.

Datums hier gelys is die datums van die lansering.

• SA-1 – 27 Oktober 1961. Toets van die S-1-vuurpyl
• SA-2 – 25 April 1962. Toets van die S-1-vuurpyl
• SA-3 – 16 November 1962. Herhaling van die SA-2 missie.
• SA-4 – 28 Maart 1963.
• SA-5 – 29 Januarie 1964.
• A-101 – 28 Mei 1964.
• A-102 – 18 September 1964.
• A-103 – 16 Februarie 1965. Vervoer van die mikrometeoriet-satelliet Pegasus A
• A-104 – 25 Mei 1965. Vervoer van die mikrometeoriet-satelliet Pegasus B
• A-105 – 30 Julie 1965. Vervoer van die mikrometeoriet-satelliet Pegasus C

• QTV – 28 Augustus 1963. Toets van Little Joe II.
• A-001 – 13 Mei 1964.
• A-002 – 8 Desember 1964.
• A-003 – 19 Mei 1965.
• A-004 – 20 Januarie 1966.

• AS-201 – 26 Februarie 1966.
• AS-203 – 5 Julie 1966.
• AS-202 – 25 Augustus 1966.
• Apollo 4 – 9 November 1967.
• Apollo 5 – 22 Januarie 1968.
• Apollo 6 – 4 April 1968.

Missie	Lanserings Voertuig	LV Reeksnommer	Bevelvoerder	Sr Vlieënier/ Bevelmodule Vlieënier	Vlieënier/ Maanmodule Vlieënier	Bevelmodule Naam	Maanmodule Naam	Lanseerdatum	Lanseertyd	Tydsduur
Apollo 1 (AS-204)	Saturn IB	AS-204	Grissom	White	Chaffee	n.v.t.	Geen MM	Beplande Datum: 21 Februarie 1967	n.v.t.	n.v.t.
	Die missie het nooit begin nie. Op 27 Januarie 1967 het 'n brand in die Apollo bevelmodule tydens 'n toets op die lanseerplatform uitgebreek wat die module verwoes het. Al die bemanning naamlik Grissom, White en Chaffee het gesterf. Die Saturn 1B Lanseringsvoertuig (LV), reeksnommer AS-204 was nie beskadig nie en is later gebruik vir die Apollo 5 missie.
Apollo 7	Saturn IB	AS-205	Schirra	Eisele	Cunningham	n.v.t.	Geen MM	11 Oktober 1968	15:02 GMT	10d 20h 09m 03s
	Dit was die eerste sending in die Apollo program om bemanning na die ruimte te neem. Die missie was om die nuwe "Block II Apollo Command/Service Module"(CSM) module te toets. Dit sluit in die eerste regstreekse TV-uitsending van 'n Amerikaanse ruimtetuig.
Apollo 8	Saturn-V	AS-503	Borman	Lovell	Anders	n.v.t.	Geen MM	21 Desember 1968	12:51 GMT	06d 03h 00m 42s
	Apollo 8 was die eerste bemande vlug wat in 'n wentelbaan om die maan gelanseer is en ook die eerste bemande Saturn-V vuurpyl. Regstreekse televisiebeeld is uitgesaai na die Aarde van die donkerkant van die maan.
Apollo 9	Saturn-V	AS-504	McDivitt	Scott	Schweickart	Gumdrop	Spider	3 March 1969	16:00 GMT	10d 01h 00m 54s
	Apollo 9 het vir 10 dae in 'n lae aardwentelbaan die maanmodule getoets. Dit het die vermoë van die module om met die bevelmodule te rendezvous en te koppel gedemonstreer. 'n Ruimtewandeling het die draagbare lewensondersteuningstelsel getoets.
Apollo 10	Saturn-V	AS-505	Stafford	Young	Cernan	Charlie Brown	Snoopy	18 Mei 1969	16:49 GMT	08d 00h 03m 23s
	Apollo 10 word dikwels na verwys as 'n kleedrepetisie vir die maanlanding, die maanmodule is tot 8,4 seemyl bo die oppervlak van die maan laat wentel (15,6 km) sonder om te land. Daar is opsetlik nie brandstof in die maanmodule gelaai nie.
Apollo 11	Saturn-V	AS-506	Armstrong	Collins	Aldrin	Columbia	Eagle	16 Julie 1969	13:32 GMT	08d 03h 18m 35s
	Op 20 Julie 1969 het Apollo 11 se maanmodule die eerste maanlanding uitgevoer in die "Bedaarde See" (Mare Tranquillitatis). Armstrong en Aldrin het elk een ruimtewandeling naby die maanmodule uitgevoer terwyl Collins in die bevelmodule om die maan bly wentel het. Weens komplikasies het die maanmodule nie presies op die beplande plek geland nie.
Apollo 12	Saturn-V	AS-507	Conrad	Gordon	Bean	Yankee Clipper	Intrepid	14 November 1969	16:22 GMT	10d 04h 36m 24s
	Apollo 12 het die eerste akkurate bemande maanlanding uitgevoer in die Stormsee (Oceanus Procellarum) en het naby Surveyor 3 geland. In twee ruimtewandelings het hul dele van die Surveyor tuig geneem en terug gebring aarde toe.
Apollo 13	Saturn-V	AS-508	Lovell	Swigert	Haise	Odyssey	Aquarius	11 April 1970	19:13 GMT	05d 22h 54m 41s
	Die sending was veronderstel om te land by die Fra Mauro formasie, Apollo 13 se missie is gekanselleer na 'n suurstoftenk ontplof het op pad na die maan, die landing is totaal gekanselleer. Na een omwenteling om die maan het die bemanning die maanmodule as 'n reddingsboot gebruik om terug na die aarde te keer omdat die bevelmodule beskadig was.
Apollo 14	Saturn-V	AS-509	Shepard	Roosa	Mitchell	Kitty Hawk	Antares	31 Januarie 1971	21:03 GMT	09d 00h 01m 58s
	Apollo 14 het suksesvol geland by die Fra Mauro formasie (Waar Apollo 13 veronderstel was om te land). Die eerste kleurvideobeeld van die maan is op die sending geneem, die eerste materiaalkunde eksperimente is op die maan uitgevoer en twee ruimtewandelings is onderneem.
Apollo 15	Saturn-V	AS-510	Scott	Worden	Irwin	Endeavour	Falcon	26 Julie 1971	13:34 GMT	12d 07h 11m 53s
	Apollo 15 het geland by die Hadley–Apennine streek en het vir 3 dae op die maan gebly om omvattende geologiese ondersoeke uit te voer. Dit was ook die eerste keer wat die maankarretjie gebruik is.
Apollo 16	Saturn-V	AS-511	Young	Mattingly	Duke	Casper	Orion	16 April 1972	17:54 GMT	11d 01h 51m 05s
	Apollo 16 se maanmodule het in die Descartes Hoogland geland. Daar is drie maan- en een diepruimte ruimtewandelings uitgevoer.
Apollo 17	Saturn-V	AS-512	Cernan	Evans	Schmitt	America	Challenger	7 Desember 1972	05:33 GMT	12d 13h 51m 59s
	Die finale Apollo maansending land in die Taurus–Littrowvallei. Schmitt, 'n geoloog, was die eerste professionele wetenskaplike om op 'n NASA-sending te gaan. Apollo 17 was die eerste nag lansering en die laaste bemande ruimtevlug buite 'n lae aardwentelbaan.

• Wêreldspektrum, Volume 2, bl.39, ISBN 0908409419