Ikea

IKEA
Tipe	Privaat maatskappy met beperkte aanspreeklikheid
Gestig	1943
Hoofkantoor	Leiden, Nederland
Sleutelpersone	Jesper Brodin (voorsitter en hoof uitvoerende beampte van INGKA Holding), Torbjörn Lööf (voorsitter en hoof uitvoerende beampte van Inter IKEA Group)
Gebied bedien	Europa, Asië, Noord-Amerika, Oseanië
Industrie	Kleinhandel
Produkte	Slaan-dit-self-aan-mekaar-meubels
Inkomste	€28,506 miljard[1] (2013)
Bedryfsinkomste	€4,011 miljard[1] (2013)
Netto inkomste	€3,302 miljard[1] (2013)
Werknemers	149 000[2]
Moedermaatskappy	Stichting INGKA Foundation
Webwerf	ikea.com

Ikea ([i'ke.a], handelsmerk: IKEA) is 'n internasionale maatskappy wat die meubelbedryf met sy bekostigbare en slaan-dit-self-aan-mekaar-meubels gerewolusioneer het. Die winkelketting, wat in Swede gestig is, is tans ook die grootste vervaardiger van meubels wêreldwyd met 118 000 medewerkers en 'n omset van 19,8 miljard € in 2007.

IKEA is in 1943 deur die 17-jarige Ingvar Kamprad gestig en tans in besit van 'n Nederlands-gebaseerde stigting wat deur die Kamprad-gesin oorheers word. IKEA is 'n akroniem wat uit die hoofletters van die stigter (Ingvar Kamprad), die plaas waar hy grootgeword het (Elmtaryd) en die nabygeleë dorpie Agunnaryd in Småland bestaan.

Die stigting INGKA Holding B.V. is die moedermaatskappy van alle ondernemings in die IKEA-groep, waaronder die nywerheidsgroep Swedwood (die vervaardiger van IKEA-meubels), die handelmaatskappye wat die IKEA-meubelwinkels beheer, die afdelings wat aankoopfunksies uitoefen, en IKEA of Sweden wat verantwoordelik is vir die ontwerp en ontwikkeling van produkte in die IKEA-reeks. INGKA Holding B.V. is in besit van die Stichting IKEA Foundation, 'n nie-winsbejagmaatskappy wat in die Nederlandse stad Leiden geregistreer is.

Inter IKEA Systems B.V. in Delft (Nederland) is die eienaar van die IKEA-konsep en -handelsmerk waarmee alle IKEA-meubelwinkels hul konsessieooreenkoms gesluit het. Die IKEA-groep is die grootste maatskappy onder konsessie van Inter IKEA Systems B.V.

Die eerste Ikea-winkel is in 1958 in Älmhult (Swede) geopen; die sewentiende Sweedse winkel is op 29 Augustus 2007 in Karlstad geopen. In Desember 2008 het Ikea altesaam oor 315 meubelwinkels in 36 lande beskik.

Die maatskappy se katalogus, wat afbeeldings en pryse van IKEA-meubels, breekware, dekorartikels en ander ware bevat, is die grootste drukwerk ter wêreld.^[3] Die katalogus word in 17 tale en 38 uitgawes vir 28 lande met 'n totale oplaag van 191 miljoen eksemplare gepubliseer.^[4] Nuwe katalogusse verskyn jaarliks in Augustus of September.

Die meubelbedryf is oor 'n lang tydperk as 'n bedryf beskou wat deur 'n baie groot aantal plaaslike verskaffers en aanbieders oorheers word. Daar was gewoonlik 'n groter aantal meubelwinkels in stedelike sakekerne wat 'n groot verskeidenheid dienste aan verbruikers verskaf het. Meubels is meestal op bestelling en in klein hoeveelhede plaaslik vervaardig sodat verbruikers aan hoë prysvlakke en lang wagtye gewoond geraak het.

IKEA se sakemodel het 'n algehele vernuwing aan die meubelbedryf gegee. Sy relatief groot meubelwinkels word gewoonlik in voorstede opgerig en beskik naas hul uitstalruimte steeds ook oor geriewe soos restourante en speelplekke vir kinders. IKEA verskaf minder dienste aan klante en probeer hulle self in die verkoopproses te integreer. IKEA se produkte - wat deur hul eenvoudige Sweedse ontwerp van ander meubels en huishoudelike goedere verskil - word veral in katalogusse en op die internet beskryf. Klante moet hulle meubels, wat in plat kartonne verpak is, self van die rakke in stoorhuis-afdelings (wat deel van elke IKEA-meubelwinkel uitmaak) afhaal en ook self huis toe vervoer en aanmekaar sit. Hierdie dienste kan egter ook teen ekstra betaling gekoop word.

Vir die vervaardiging van sy meubels en ander items maak IKEA gebruik van 'n internasionale netwerk van vervaardigers. IKEA beperk homself nie tot die aankoop van klaar vervaardigde produkte nie, maar koop liewer produksiekapasiteite in verskillende fabrieke. Vooraf getekende sketse van nuut ontwerpte produkte word gebruik om verskaffers op te spoor wat 'n artikel kan vervaardig. Gewoonlik word ontwerpe by die spesifieke vaardighede van verskaffers aangepas. IKEA koop in teenstelling met tradisionele meubelaanbieders steeds groot hoeveelhede meubels en ander goedere aan - soms beloop IKEA se produksie tot by 90 persent van die totale kapasiteite van 'n enkele vervaardiger. Leweransiers moet aan IKEA se spesifieke kwaliteitsvereistes en ander standaarde voldoen. Alhoewel IKEA ook oor sy eie meubelfabrieke beskik (die dogtermaatskappy Swedwood vervaardig meubels in sowat 35 fabrieke wat oor nege lande versprei is), word die meeste items deur ande produsente vervaardig sodat IKEA steeds fleksibel by die vraag op die verskillende markte kan aanpas.

In teenstelling met sy mededingers in die meubelbedryf het IKEA 'n hoë vlak van vertikale integrasie bereik en stel nuwe standaarde ten opsigte van sy verskaffersnetwerk, sy logistiek en sy verkoopsaktiwiteite. IKEA het homself in die internasionale meubelbedryf veral as prysleier geposisioneer en oefen sodoende groot druk op sy mededingers en nabootsers uit. Die maatskappy bring kostebesparings teweeg wat dit in staat stel om baie produkte tussen 25 en 50 persent goedkoper as sy mededingers aan te bied. IKEA skenk hierby sowel aandag aan verbruikers se behoeftes aan bekostigbare meubilering asook verskaffers se belangstelling in groot produksiehoeveelhede.

Aanvanklik het Kamprad huishoudelike goedere en meubels per katalogus aan Sweedse klante verkoop. Reeds vanaf 1951 het IKEA hom uitsluitlik op meubels gekonsentreer - in 'n tydperk toe steeds minder Swede as gevolg van stygende pryse nog in staat was om meubels te kan bekostig. Kamprad het destyds begin om funksionele en goed ontwerpte meubels teen lae pryse te verkoop, en vanaf 1953 kon IKEA-meubels nie net in katalogusse nie, maar ook in 'n uitstalruimte in Älmhult besigtig word. Tegelykertyd het IKEA begin om sy meubels self te ontwerp. In 1958 is IKEA se winkel in Älmhult vergroot vir meer gerief en tot sy eerste groot meubelwinkel omgeskep. Dit was die hoeksteen vir 'n vinnig groeiende sakeonderneming.

Kamprad se Sweedse mededingers het nie gras onder hul voete laat groei nie en druk op verskaffers uitgeoefen. Baie meubelprodusente was nie langer bereid om met Kamprad saam te werk nie, en hy was genoodsaak om na die buiteland uit te wyk. Moeilike onderhandelinge het gevolg, maar uiteindelik is 'n ooreenkoms met Poolse staatsondernemings bereik. Om vervoerkoste na Swede so laag moontlik te hou, is die Pools-vervaardigde meubels nog nie aanmekaar gesit nie, maar as onderdele in plat kartonne afgelewer.^[5]

In 1963 het die eerste IKEA-meubel buite Swede in die buurland Noorweë geopen, en ses jaar later het IKEA ook na die Deense mark uitgebrei. Nadat die Sweedse meubelmark in die vroeë 1970's versadig geraak het, het Kamprad geprobeer om nuwe afsetmarkte buite Skandinawië te vind. In 1973 is 'n meubelwinkel op die Switserse mark geopen wat destyds as baie moeilik vir nuwe mededingers beskou en sodoende opsetlik as toetsmark gekies is. IKEA se onkonvensionele styl was onmiddellik suksesvol, en die maatskappy het in die volgende jaar ook tot die Duitse meubelmark toegetree wat destyds in volume die grootste in Europa was - en uiteindelik tot IKEA se belangrikste buitelandse mark sou ontwikkel.

Teen die middel van die 1970's het IKEA begin om meubelwinkels in oorsese lande te open; die eerste hiervan is in 1975 in Australië ingewy. In die volgende jaar het IKEA as konsessiegewer tot die Kanadese mark toegetree en die nodige plaaslike logistiek ontwikkel. Kamprad het aanvanklik geskroom om ook na die Amerikaanse mark uit te brei, en eers na baie oorweging is in 1985 vyf meubelwinkels in voorstede van metropole langs die ooskus geopen.

Die Amerikaanse klante was egter nie tevrede met IKEA se tradisionele meubelsortiment nie, en dit was duidelik dat meubels vir die plaaslike mark aangepas moes word. Dit was onversoenbaar met IKEA se strategie, en verkoopsyfers was te laag vir grootskaalse produksie teen lae pryse. Eers toe 'n Amerikaanse mededinger - Stor - in die laat tagtigerjare begin het om dieselfde strategie soos IKEA te volg en meubelhuise langs die weskus geopen het, het IKEA sy kans geneem om self na die Amerikaanse weste uit te brei. IKEA kon in teenstelling met Stor prys-en logistieke voordele benut, en 'n kort tyd later was Stor byna bankrot. IKEA het Stor oorgeneem en sodoende op een slag oor 'n groot aantal meubelwinkels in die Verenigde State beskik. IKEA se Amerikaanse meubels en winkels is volgens die Amerikaanse smaak herontwerp, en ondanks strawwe mededinging het IKEA se jaarlikse omset in die 1990's met sowat tien persent gegroei. Later het IKEA ook by etniese besonderhede in die VSA aangepas - katalogusse vir Kalifornië en ander deelstate met 'n beduidende Spaansprekende minderheid het naas Engels ook in Spaans verskyn, terwyl ook advertensieveldtogte die spesifieke behoeftes van etniese minderhede ontmoet.

IKEA se uitbreiding na Asiatiese en Arabiese lande is in die laat 1970's deur middel van konsessiewinkels deurgevoer - daar is dus nie regstreeks in meubelwinkels belê nie. In Singapoer (1978), Saoedi-Arabië (1983), Koeweit (1984), Hong Kong (1988), die Verenigde Arabiese Emirate (1991), die Republiek China (Taiwan, 1994), Maleisië (1996), Israel (2001) en Turkye (2005) is IKEA-winkels deur plaaslike ondernemers bestuur wat ook die nodige kapitaal verskaf het. In hierdie markte is IKEA se verantwoordelikhede beperk tot bemarkingsaktiwiteite, die beskikbaarstelling van administrasiestelsels en steun vir opleidingsprogramme vir plaaslike medewerkers.

In die Volksrepubliek China het IKEA in 1998 'n gemeenskaplike onderneming met plaaslike maatskappye gestig. Ook vir die Sjinese mark het IKEA-produkte die behoeftes van plaaslike verbruikers ontmoet - meubelwinkels is uitsluitlik in gebiede geopen waar openbare vervoerstelsels beskikbaar was sodat die winkels ook vir klante sonder hul eie motors maklik toeganklik was. Vanweë die lae plaaslike loonvlakke verkies baie Sjinese IKEA-klante om hul meubels nie self aanmekaar te sit nie, maar betaal liewer vir hierdie soort dienste.

In Japan het IKEA in 2006 twee meubelwinkels geopen. Oorspronklik het IKEA reeds in 1974 via konsessiewinkels tot die Japannese mark toegetree, tog was die verkoopsyfers aanvanklik so laag dat die Swede hul aktiwiteite hier in 1986 heeltemal gestaak het. Die tweede poging om na Japan uit te brei is deur IKEA self bestuur, en ook op hierdie moeilike mark is die behoeftes van plaaslike verbruikers ontmoet: 'n groot verskeidenheid bykomende dienste word aangebied, terwyl die meubels aan die kenmerkende klein Japannese woonstelle aangepas word.

Ná die Duitse en Switserse markte het IKEA in die laat 1970's ook na ander Europese lande uitgebrei, waaronder Oostenryk (1977), Nederland (1978), Frankryk en Ysland (1981) en België (1984). Ná die opening van sy eerste winkel naby Londen in die Verenigde Koninkryk (1987) het IKEA in 1992 in 'n verrassende stap die Britse meubelwinkelketting Habitat oorgeneem wat hom in sy relatief klein winkels net soos IKEA op moderne meubels gespesialiseer het, maar daarnaas ook uitgebreide dienste aan sy klante verskaf het. Habitat is as 'n selfstandige handelsmerk bewaar en tans in besit van die IKANO Group wat deur die Kamprad-gesin oorheers word.

Net soos prysbewuste klante in ander lande was ook Italiaanse verbruikers geesdriftig oor die opening van die eerste IKEA-winkel in hul land, en daar is ná 'n kort tyd altesaam dertien winkels dwarsoor die land ingewy. In Spanje, waar die eerste konsessiewinkels in 1980 gestig is, het IKEA in 1996 die eerste meubelwinkel onder sy eie bestuur geopen. In dieselfde jaar het IKEA tot die Finse mark toegetree.

Die Sentraal- en Oos-Europese markte was ná die val van die Ystergordyn belangrik genoeg vir IKEA, tog het die Swede vanweë die aanvanlike politieke instabiliteit besluit om eers konsessiewinkels te open. In Hongarye is die eerste meubelwinkel naby Boedapest in 1990 in samewerking met 'n plaaslike winkelketting geopen. 'n Kort tyd later het IKEA ook die aandele van sy vennote oorgeneem. Die winkels wat in 1991 in Pole en die destydse Tsjeggoslowakye geopen is, is deur IKEA self bestuur. Later het winkels in Rusland (2000) en Portugal (2004) gevolg. In Roemenië het IKEA weer die voorkeur aan 'n konsessiesaak gegee wat in 2007 in samewerking met 'n Roemeense ondernemer gestig is.

IKEA het ook sy netwerk van internasionale verskaffers steeds verder uitgebrei - in 2006 was daar reeds sowat 1 300 leweransiers in 53 lande wat almal met die oog op lae koste gekies is. 'n Groot persentasie van IKEA se artikels word in lande met lae loonvlakke vervaardig, waarby die meeste komponente uit die Volksrepubliek China (18 persent), Pole (14 persent), Italië (8 persent), Swede (7 persent) en Duitsland (6 persent) ingevoer word. Die benodigde onderdele vir 'n meubelstuk of ander artikel word dikwels deur 'n groot verskeidenheid verskaffers in verskillende lande vervaardig. Daar is dikwels ook ongewone vorme van samewerking - 'n ski-vervaardiger het reeds tafels vir IKEA vervaardig, terwyl 'n hempprodusent kussingoortrekke aan IKEA verskaf het.^[6]

Klaar vervaardigde en verpakte produkte word na 28 verspreidingssentra gestuur en van daar na IKEA se meubelwinkels vervoer. Op onstabiele markte soos Bulgarye, Pole, Rusland, Roemenië en Slowakye verskaf IKEA kapitaal en kennis aan plaaslike meubelvervaardigers, terwyl masjiene ook by IKEA geleen mag word. IKEA waarborg dat alle produkte wat deur konsessiesake vervaardig is, ook afgelewer word. Sodoende verseker IKEA 'n lae kostestruktuur vir sy netwerk van verskaffers.

Wikimedia Commons bevat media in verband met IKEA.