Tamas (pilosopiya)
An tamas (Sanskrito: तमस्, tamas, lit. 'kadikloman') iyo an saro sa tulong Guna (tendensiya, kalidad, attributes), sarong pilosopikal asin sikolohikong konsepto na minukna kan eskwelahan nin Samkhya kan pilosopiyang Hindu.[1] An duwa pang kalidad iyo an rajas (pasyon asin aktibidad) asin sattva (kadalisayan, karahayan). An Tamas iyo an kalidad nin inertia, inaktibidad, pagiging marumarom, o kapabayaan.
Etimolohiya
[baguhon | baguhon an source]Nanonongod sa "kadikloman" an katagang Vedic na támas asin an kataga sa Indo-European na *temH-es, nangangahulugan na "diklom", an kataga sa Lithuanian na tamsa, nangangahulugan na "kadikloman", igwa man na kinaaraman diyan.[2]
Hinduismo
[baguhon | baguhon an source]Sa pilosopiyang Samkhya, an guṇa iyo an saro sa tulong mga "tendensiya, kalidad": sattva, rajas asin tamas. An kategoryang ini nagin mahiwas na inadaptar kan manlaenlaen na eskwelahan kan Hinduismo para sa pagbugtak nin kategorya sa mga gawe asin natural na ngangalasan. An tulong kalidad na ini iyo an:
- Sattva iyo an kalidad kan balanse, harmonya, karahayan, kadalisayan, universalizing, holistic, positibo, katoninongan, virtuous.[3]
- Rajas iyo an kalidad kan pasyon, aktibidad, being driven, moving, dinamiko.[4][5]
- Tamas iyo an kalidad kan pagigin marumirom o pagigin bakong aktibo, kawàran nin simpatya, inertia o lethargy.[6][4]
Sa pilosopiyang Indyano, an mga kalidad na ini dai kinokonsiderar bilang presente sa either-or fashion. Imbes, an gabos na tawo asin gabos bagay igwa kan tulong iyan, alagad sa manlaenlaen na proporsyon sana asin sa manlaenlaen na konteksto.[1] Hinihiling an nabubuhay na linalang o sustansya bilang resulta kan pinagsaralak na epekto kaining tulong kalidad.[1][5]
Segun sa eskwelahan na Samkya, mayo nin siisay man o mayo nin anuman an kapwa purong Sattvic, Rajasic o Tamasic.[5] Komplikadong sinaralak na gabos kaiyan an naturalesa asin gawe nin sarong tawo, na an lambang guna igwa nin manlainlain na grado. Sa iba, an conduct Rajasic na igwa nin signipikanteng impluwensiya kan Sattvic guna, sa iba iyo an Rajasic na igwa nin signipikanteng impluwensiya kan Tamasic guna, asin iba pa.[5]
Sikhismo
[baguhon | baguhon an source]Nanonongod an iskriturang Sikh sa Tamas sa mga bersikulo kaini:
- "An Ikakag-apat na Aldaw: An siisay man na nakalaog sa ikaapat na estado, overcomes time, asin an tulong kalidad na raajas, taamas, asin satva"(SGGS [1])
- "An siisay man na mag-embody kan mga enerhiya kan sattva-puti ilaw, raajas-pulang pasyon, asin taamas-itom kadikloman, minakuyog sa Takot sa Dios, kaiba an dakol na linalang na mga porma." (SGGS [2])
- "An Saimong Kapangyarihan is diffused sa paagi kan tulong gunas: raajas, taamas asin satva" (SGGS [3])
- "Raajas, an kalidad kan enerhiya asin aktibidad; Taamas, an kalidad kan kadikloman asin inertia; asin Satvas, an kalidad kan kadalisayan asin liwanag, gabos sinda inapod na linalang ni Maya, Saimong ilusyon. An tawo na narealisar an ikaapat na estado - siya mismo an magkakaigwa nin supremong estado" (SGGS [4])
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ 1.0 1.1 1.2 James G. Lochtefeld, Guna, in The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M, Vol. 1, Rosen Publishing, ISBN 9780823931798, p. 265. Error sa pag-cite: Invalid
<ref>tag; name "jamesg" defined multiple times with different content - ↑ Peter Schrijver (1995). Studies in British Celtic Historical Phonology. Rodopi. p. 221. ISBN 90-5183-820-4.
- ↑ Alter, Joseph S., Yoga in modern India, 2004 Princeton University Press, p 55
- ↑ 4.0 4.1 Feuerstein, Georg The Shambhala Encyclopedia of Yoga, Shambhala Publications, 1997
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Alban Widgery (1930), The principles of Hindu Ethics, International Journal of Ethics, Vol. 40, No. 2, pages 234-237
- ↑ Whicher, Ian The Integrity of the Yoga Darśana, 1998 SUNY Press, 110
