AMD

Advanced Micro Devices, Inc.
Тып	Публічная кампанія
Лістынг на біржы	NYSE: AMD
Заснаванне	1969
Заснавальнікі	Джэры Сандэрс і Джон Кэры
Краіна	ЗША[1]
Размяшчэнне	Санівейл, Каліфорнія, ЗША
Адрас	Санівейл Санта-Клара
Ключавыя постаці	Дзірк Мэер, CEO
Галіна	Паўправадніковыя прыборы
Прадукцыя	Мікрапрацэсары Графічныя працэсары Чыпсэты Платы відэазахопу
Уласны капітал	▲7,5 млрд $ (2021)[2]
Абарот	▼22,7 млрд $ (2023)[3]
Аперацыйны прыбытак	▼401 млн $ (2023)[3]
Чысты прыбытак	▲USD 3,098 млрд (2008)
Актывы	▲12,4 млрд $ (2021)[2]
Капіталізацыя	▲185 млрд $ (18 лютага 2022)[4]
Колькасць супрацоўнікаў	▲15 500 чал. (2021)[5]
Даччыныя кампаніі	SeaMicro[d], ATI Technologies[d] і Xilinx[d]
Сайт	amd.com

Advanced Micro Devices, Inc. (AMD) — амерыканскі вытворца інтэграванай электронікі. Другі найбуйны пастаўшчык x86 і x64-сумяшчальных працэсараў і, з 2006 — відэаплат. Буйны пастаўшчык флэш-памяці.

Яе фінансавыя паказчыкі маюць стабільную тэндэнцыю да росту. Пры гэтым AMD, не павыкупляючыся, фінансуе свае навуковыя даследаванні (да 20 % ад аб’ёму продажаў) і пашырае свае вытворчыя магутнасці. У AMD адны з найбольш сучасных у галіне вытворчыя магутнасці, размешчаныя ў ЗША, Паўднёва-Усходняй Азіі, Германіі, Канадзе. Што да азіяцкіх вытворчасцей AMD, то яны створаны ў Кітаі ў рамках сумеснага з Fujitsu прадпрыемства па вытворчасці модуляў флэш-памяці на аснове 0,35-мікронных тэхналогій. Акрамя таго, AMD валодае зборачнымі і тэставымі пляцоўкамі ў Сінгапуры і Тайландзе. Стратэгічнымі партнёрамі кампаніі AMD у сферы вытворчасці персанальных камп’ютараў з’яўляюцца такія агульнавядомыя кампаніі, як Acer, Fujitsu і Fujitsu Siemens Computers, SUN і IBM. Ім спадарожнічаюць 3Com, Bay Networks, Cabletron і Cisco у сферы сеткавых прадуктаў і Alcatel, AT&T, Ericsson, NEC, Siemens AG і Sony на рынку тэлекамунікацыйных сістэм. Галоўнымі канкурэнтамі для кампаніі з’яўляюцца Intel і Nvidia.

AMD была заснавана 1 мая 1969 года Джэры Сандэрсам і 7 яго сябрамі. Стартавы капітал складаў $100 000.

У 1969 года AMD прадстаўляе чып-рэгістр Am9300 і працэсар Am2501. У 1975 годзе, падпісаўшы крос-ліцэнзійнае пагадненне з Intel, AMD прадстаўляе свой працэсар 8080, клон быў сумяшчальны з арыгіналам па наборы каманд. Затым AMD выпускае Am1902, сваю першую плату аператыўнай памяці. Працэсар уласнай распрацоўкі, Am2900 апынуўся вельмі ўдалым для свайго часу (высокая хуткасць працы, паменшанае цеплавылучэнне, праграмуемыя інструкцыі для прыкладанняў).

у 1984 годзе AMD уваходзіць у рэйтынг «Сто лепшых кампаній ЗША»,

У 1991 AMD выпускае свой аналаг i386 — Am386. У 1993 з’яўляецца працэсар Am486. У 1993, у выніку супрацоўніцтва з Fujitsu, выходзіць на рынак флэш-памяць вытворчасці AMD. Кампанія пераходзіць на тэхпрацэс меней аднаго мікрона. Пасля прадстаўлення Intel працэсара Pentium, у 1997 AMD выпускае AMD K6. Далей з’яўляецца AMD K6-2 з тэхналогіяй 3DNow!.

У першай палове 1999 г. AMD пачала пастаўкі працэсараўK6-III (К6-3D+) з раздымам Socket 7. Галоўная асаблівасць — убудаваная кэш-памяць другога ўзроўню 256 КБ (L1 кэш застаўся 64 КБ, што ўдвая больш, чым Pentium III), якая працуе на поўнай частаце ядра (раннія Pentium III (Katmai і Celeron на ядры Mendocino) у SECC 2 канструктыве на палове чашчыні ядра), а кэш-памяць, усталяваная на матчынай плаце, разглядаецца як кэш трэцяга ўзроўню. Тактавыя чашчыні 400—500 Мгц.

Доўга заставацца ў Socket 7 працэсары ад AMD не маглі, бо мяжа яго магчымасцей ужо была дасягнута. 23 чэрвеня 1999 г. былі прадстаўлены мадэлі AMD Athlon 500, 550, 600, вырабленыя па 0,250 мікроннай тэхналогіі ў новым корпусе Slot A (ледзь больш тонкі картрыдж у параўнанні з Slot 1).

Пасля гэтага AMD выпусціла яшчэ некалькі працэсараў з больш высокай чашчынёй. 29 лістапада 1999 г. былі выпушчаны працэсары Athlon з чашчынямі ад 550—800 Мгц, вырабленыя па тэхналогіі 0,18 мкм (каб адрозніваць, яны называліся Model 1 — 0,250 мікрон і Model 2 — 0,180 мікрон). Асноўныя характарыстыкі: унутраная архітэктура — тыпу «RISC»; мае 3 канвеера для цэлалікавых вылічэнняў і 3 для аперацый з плывучай кропкай; дададзены новыя каманды ў блок 3DNow!, зараз носіць назва Enhanced 3DNow!; L1 кэш — 128 КБ (64+64), L2 кэш — 512 КБ (у перспектыве да 8 МБ) размешчаны ў асобных мікрасхемах побач з працэсарам і працуе на чашчыні роўнай палове чашчыні ядра, падтрымлівае ECC-механізм; многопроцессорность — тэарэтычна да 14 працэсараў на адной шыне; сістэмная шына — 100 Мгц, але працуе па абодвух франтах сігналу, выніковая 200 Мгц.

У студзені 2000 года прэзідэнтам і галоўным кіраўнікам стаў Гектор Руиз.

Пераход на тэхналогію 0,180 мкм для AMD адбыўся ўлетку 2000 г. распрацоўкай ядра Thunderbird. Для сваіх новых працэсараў Athlon AMD распрацоўвае таксама новы раздым Socket A (Socket 462 у выглядзе мікрасхемы). Новы працэсар утрымлівае 37 млн транзістараў. L1 кэш — 128 КБ, L2 кэш — 256 КБ (L2 знаходзіцца на крышталі працэсара). Адзінае «вузкае» месца (ва ўсіх сэнсах гэтага слова) — 32-бітная шына паміж ядром і кэшам другога ўзроўню (шырыня аналагічнай шыны Pentium III — 512 біт). Першыя працэсары працавалі на шыне 200 Мгц (2х100), наступныя мадэлі перайшлі на 266 Мгц (2х133). Набор каманд x86, MMX, Enhanced 3DNow!

У ядры Athlon 4 з’явіўся блок апаратнай предвыборки дадзеных. Змены кранулі SIMD-інструкцыі 3DNow! Трэцяя версія гэтых інструкцый завецца «3DNow! Professional», для кіравання энергаспажываннем у працэсары Athlon 4 упершыню рэалізавана тэхналогія PowerNow! Таксама ў ядры Athlon 4 з’явіўся ўбудаваны ў крышталь працэсара дыёд для вымярэння тэмпературы.

Не спыняючыся на дасягнутым (і з пераходам Athlon-аў на новае ядро), AMD, выпускае працэсар Duron 1 і 1,1 Ггц (пазней 1,2 Ггц), на новым ядры Morgan (перапрацаванае Palomino). Акрамя змены назвы ядра, новы працэсар мае падтрымку ўдасканаленага набору інструкцый 3DNow! Professional, а таксама інструкцый SSE. Ядро Morgan мае механізм прадказання пераходаў (працэсар спрабуе прадказаць, якія дадзеныя яму могуць запатрабавацца) і буфер пераўтварэнне адрасу (кэшаванне адрасоў памяці).

У 2002 года AMD абвясціла пра пераход на тэхналогію 0,130 мкм і пра ўкараненне новай тэхналогіі SOI («крэмній на ізалятары»). У красавіку 2002 года кампанія выпускае працэсар Alchemy Au1100, які павінен быў канкураваць з Intel XScale. Напачатку 2002 года былі абвешчаны больш дасканалыя Athlon XP 2100+ і 2200+ на 0,130-мікронным ядры Thoroughbred. Адрозніваецца ад Palomino толькі тэхналогіяй 0,130 мікрон.

Напачатку 2003 года кампанія AMD складае дамова з IBM пра сумесныя тэхналагічныя распрацоўкі.

10 лютага 2003 кампанія выпусціла новыя Athlon XP 3000+, 2800+ і 2500+ на ядры Barton з павялічанай удвая кэш-памяццю другога ўзроўню (L2 — 512 КБ). Само вылічальнае ядро працэсара ніякіх істотных змен не зведала, гэта значыць, у сутнасці, мы маем той жа самы Thoroughbred рэвізіі B з дададзенай памяццю. З новым аб’ёмам кэша, AMD пералічвае рэйтынг сваіх працэсараў 3000+ на Barton — рэальна працуе на чашчыні 2167 Мгц і 2700+ Thoroughbred-B — рэальна працуе на той жа чашчыні 2167 Мгц. Чашчыня шыны 333—400 Мгц (dual-pumped).

Увесну 2003 года кампанія AMD выпускае першыя 64-бітныя працэсары, цалкам сумяшчальныя з працэсарамі x86, вядомыя пад назвай Opteron і якія прызначаліся для сервераў і працоўных станцый. А ў верасні кампанія AMD выпускае аналагічныя працэсары, вядомыя як Athlon 64, і для персанальных камп’ютараў.

2003 г. — год выпуску AMD K7 Thorton (Athlon XP). Thorton — гэта хутчэй чарговы Duron, эканамічная мадэль Athlon XP на ядры Barton (штучна адключана палова L2-кэша 256 Кбайт). Выкарыстанне слова «Athlon» дазваляе пазіцыянаваць Thorton як больш прадукцыйную мікрасхему ў параўнанні з папярэднімі Duron. Тэхналогія вытворчасці 0,130 мкм. Тактавая чашчыня 1667—2133 Мгц (2000+…2400+), чашчыня шыны 266 Мгц (dual-pumped).

Прадстаўленне працэсара Sempron, якое павінна было мець месца ў сярэдзіне жніўня, перанесена на 28 ліпеня 2004 г. (выпуск 17 жніўня). Sempron 3100+ для Socket 754 ядро Paris, Sempron 2500+ (1750 Мгц), 2600+ (1833 Мгц), 2800+ (2000 Мгц) для Socket A, ядро Barton. Мадэлі Sempron пад Socket A праіснуюць да канца 2005 года, але ў малабюджэтных сістэмах. Самым апошнім працэсарам Sempron пад Socket A будзе мадэль 2800+. Гэтыя працэсары пазіцыянуюцца, як канкурэнты Intel Celeron D. Sempron пад працэсарны раздым Socket A па тэхнічных характарыстыках — практычна Thoroughbred з напружаннем 1,6 В, адзінае адрозненне — чашчыня шыны, павялічаная да 300 Мгц.

У чэрвені 2005 года кампаніяй AMD былі выпушчаны двух’ядравыя працэсары Athlon 64 X2

24 ліпеня 2006 года генеральны дырэктар AMD пацвердзіў факт куплі кампаніяй распрацоўшчыка графічных чыпаў — кампаніі ATI. Сума ўгоды склала 5,4 мільярда долараў.

У 2007 годзе кампанія AMD пачала вытворчасць сваіх графічных чыпаў на базе распрацовак ATI.

У 2009 годзе з пераходам на новы Socket AM3 працэсары AMD абзавяліся падтрымкай памяці DDR3, што дазваляе ўсталяваць на мацплату да 16 Гб АЗП.

Дзель AMD на рынку мікрапрацэсараў на працягу ўсёй яе гісторыі была значна менш дзелі Intel. На сярэдзіну 2008 года дзель AMD складала каля 13 % ад агульнасусветнай вытворчасці. У сувязі з крызісам, за кошт ніжэйшых коштаў на сваю прадукцыю, кампаніі атрымалася павялічыць сваю дзель да 14,5 % (сярэдзіна 2009 года).

У 2000 года AMD падала антыманапольны пазоў супраць Intel, вінавацячы яго ў злоўжыванні сваім якое лідыруе становішчам. Intel была прызнана вінаватай у двух разглядах у Японіі. У маі 2009 гады і Еўрапейская камісія вынесла абвінаваўчы прысуд і наклала на кампанію рэкордны штраф у $1,45 млрд. Еўракамісіяй было выяўлена, што Intel у перыяд з 2002 па 2007 год прымушала вытворцаў камп’ютараў адмаўляцца ад прадукцыі AMD, рабіла зніжкі такім кампаніям як Acer, Dell, HP, Lenovo, NEC. У дакладзе было сказана, што «Intel наносіла шкоду еўрапейскім спажыўцам». AMD і GlobalFoundries падтрымалі дадзенае рашэнне^[6][7]. Неўзабаве Intel падала апеляцыю, адначасова выплюхнуўшы ў СМІ інфармацыю, быццам вытворцы ПК аддавалі перавагу вырабам Intel з-за іх больш высокай якасці^[8]. Бо справа атрымалася публічным, Еўрапейская камісія расчыніла доказы. З’явіўся прэс-рэліз, у якім былі прадстаўлены фрагменты перапіскі кіраўніцтва Intel і вышэйназваных кампаній. У гэтай перапісцы зусім ясна гаварылася, што дзель AMD на рынку працэсараў трэба скараціць да 5 і нават 0 %, за што Intel падавала гэтым кампаніям розныя бонусы.

У выніку ў кастрычніку 2009 гады большасць рознагалоссяў атрымалася ўладзіць. Intel абавязалася выплаціць AMD $1,25 млрд і надалей не марнатравіць сваім манапольным становішчам. AMD жа абавязалася згарнуць усе судовыя справы супраць Intel па ўсім свеце. Зараз кампаніі змогуць цалкам засяродзіцца на паляпшэнні якасці сваіх прадуктаў^[9].

У дадзенай частцы нестае спасылак на крыніцы. Змест артыкулаў мусіць быць правяральным або іх могуць выдаліць. Вы можаце адрэдагаваць артыкул і дадаць спасылкі на аўтарытэтныя крыніцы.

AMD па праве вядомая сваім стаўленнем да свайго персанала, і фраза Джэры Сандэрса: «Спачатку людзі, а потым і прадукты з прыбыткамі пойдуць», не з’яўляецца толькі тыповым узорам бацькоўскай рыторыкі кіраўнікоў кампаній. У тым жа 1974 годзе, адзначаючы пяцігоддзе са свайго нараджэння, AMD арганізоўвае для сваіх супрацоўнікаў фэст, з раздачай тэлевізараў, матацыклаў, і барбекю. Крыху пазней, калі пачалася рэцэсія 74-75 гадоў, фірма была змушана ўвесці 44-гадзінны тыдзень для таго, каб не скарачаць персанал. У 1976 фірма арганізуе ў гатэлі ў Апала-Альта сваю першую калядную вечарынку для супрацоўнікаў. А ў 1980, на вечарынцы «Каляды ў траўні», супрацоўніца кампаніі, Джози Уено, выйграе права на атрыманне $1000 у месяц на працягу 20 гадоў.

Натуральна, не абыходзілася без звальненняў і ў AMD, без гэтага абыйсціся гэтак жа нерэальна, як жыць вечна, але, прынамсі, кампанія ішла на ўсё, каб змякчыць дзеянне падобных мер. 4 кастрычніка 2001, неўзабаве пасля тэракту 11 верасня, Джэры Сандэрс, каментуючы нядаўняя аб’ява AMD пра скарачэнне 1000 чалавек у Тэхасе (у сувязі з зачыненнем старых Fab14 і Fab15, а таксама пераарыентаваннем Fab25 з працэсараў на меней працаёмкі ��лэш), абрынуўся з крытыкай на кампаніі, у сувязі са зменай эканамічнага становішча, якія выкінулі сваіх супрацоўнікаў на вуліцу без сур’ёзных выплат, традыцыйна належных скарачанаму персаналу. AMD выплаціла сваім скарачаным усё, да апошняга цэнта. «Мы будзем ставіцца да ўсіх супрацоўнікаў, закранутым гэтымі крокамі, з сумленнасцю і павагай, у адпаведнасці з нашымі каштоўнасцямі і нашым стаўленнем да нашых людзей». Кампанія гэта даказала.

• Спіс мікрапрацэсараў AMD

	AMD на Вікісховішчы

• AMD: 30 гадоў гонкі за лідарам