Blago Sierra Madre (1948)

Blago Sierra Madre
Originalni poster za film
Režiser	John Huston
Producent	Henry Blanke
Scenarist(i)	John Huston (prema istoimenom romanu B. Travena)
Uloge	Humphrey Bogart Walter Huston Tim Holt Bruce Bennett
Muzika	Max Steiner
Žanr	drama, avantura
Kinematografija	Ted D. McCord
Montaža	Owen Marks
Produkcija	Warner Bros.
Distributer	Warner Bros.
Premijera	1. juni 1948.
Trajanje	126 minuta
Zemlja	SAD
Jezik	engleski
Budžet	3 miliona $[1]
Zarada	4,3 miliona $

Blago Sierra Madre je američki dramski avanturistički neo-vestern film snimljen 1948. Scenarij je napisao i režirao John Huston. To je adaptacija Travenovog istoimenog romana iz 1927. To je priča koja se dešava u Meksiku tokom 1920-ih o dva finansijski očajna Amerikanca, Fredu C. Dobbsu (Humphrey Bogart) i Bobu Curtinu (Tim Holt), koji se u početku nerado pridružuju starom Howardu (Walter Huston, režiserov otac) u potrazi za zlatom.

Blago Sierra Madre bio je jedan od prvih holivudskih filmova koji su bili snimani na lokacijama izvan Sjedinjenih Američkih Država, u državi Durango a ulične scene u Tampicu, Meksiko, iako su mnoge scene snimane u studiju i na drugim mjestima u SAD-u. Film je prilično vjeran izvornom romanu. 1990, film je odabran na čuvanje u Nacionalnom filmskom registru pri Kongresnoj biblioteci kao "kulturno, historijski ili estetski značajan".^[2]

1920-ih godina nasilje usljed meksičke revolucije se uveliko stišalo, iako su raštrkane bande razbojnika nastavile da terorišu sela. Novoosnovana post-revolucionarna vlada oslanjala se na djelotvornu, ali nemilosrdnu Federalnu policiju, poznatiju pod nazivom Federales, koji patroliraju udaljena područja i uništavaju bandite.

Stranci, kao što su trojica kopača zlata iz SAD-a (Fred, Bob i Howard), bili su suočeni sa stvarnim rizikom da budu ubijeni od strane bandita ukoliko bi se slučajno sreli. Razbojnici bi doživjeli sličnu sudbinu kad bi bili zarobljeni od strane meksičkih "Federalesa" ili vojnih jedinica. Na licu mjesta, banditi bi bili prisiljeni da kopaju vlastite grobove i da ispuše "posljednju cigaretu" prije nego što bi smrtna kazna bila izvršena.

Dobbs (Humphrey Bogart) i Curtin (Tim Holt), prevareni za obećano povećanje plata i u očajnom stanju, upoznaju starog kopača Howarda (Walter Huston) u meksičkom naftnom gradu Tampicu. Oni odlučuju da se obogate potragom za zlatom u dalekim planinama Sierra Madre.

Ukrcavaju se na voz i u putu preživljavaju napad bandita. U pustinji, Howard se dokazuje kao najizdržljiviji i sa najviše znanja; upravo je on taj koji otkriva zlato koje traže. Počinju iskopavanja u rudniku, i vade mnogo zlata. Pohlepa ubrzo preovladava, i Dobbs počinje da gubi svoje povjerenje i razum, i žudi da prigrabi svo blago. Dobbs se bez razloga boji da će biti ubijen od strane svojih partnera.

Zatim se pojavljuje četvrti Amerikanac po imenu James Cody (Bruce Bennett), koji uzrokuje moralnu raspravu o tome šta da rade sa novim strancem. Oni odlučuju da ubiju Codyja, ali baš kad mu se njih trojica približavaju s pištoljima i pripremaju se da ga ubiju, banditi se ponovo pojavljuju, pretvarajući se da su oni Federalesi. Dobbs ih pita gdje su im bedževi ali banditi odgovaraju da nema potrebe da pokazuju nikakve "smrdljive bedževe." Nakon pucnjave s banditima, u kojoj je ubijen Cody, pojavljuju se prave trupe Federalesa i daju se u potjeru za banditima.

Howard je pozvan da pomogne nekim lokalnim seljacima u spašavanju jednog djeteta. Sutradan seljaci ga pitaju, bez mogućnosti da odbije, da se vrati u selo da mu se oduže. On ostavlja svoje zlato Dobbsu i Curtinu. Dobbsova paranoja se pojačava, a Curtin se stalno svađa s njim, sve do jedne noći kada Curtin zaspi, a Dobbs ga zarobljava, odvodi ga iza logora, puca u njega i grabi svo zlato za sebe ostavljajući Curtina da umre. Međutim, ranjeni Curtin preživljava i tokom noći odlazi dalje puzeći.

Dobbs je kasnije dočekan u zasjedu i ubijen od strane bandita. Neznajući banditi misle da su Dobbsove vreće sa neprerađenim zlatom samo pune pijeska, i oni razbacuju zlato u vjetar. Curtina pronalazi jedan seljak i odvodi ga u selo kod Howarda, gdje se on oporavlja. Banditi pokušavaju prodati magarce, ali jedno dijete prepoznaje magarce i Dobbsovu odjeću i prijavljuje ih policiji. Razbojnici su zarobljeni, osuđeni na smrt i prisiljeni da kopaju vlastite grobove prije nego što budu pogubljeni. Curtin i Howard za samo nekoliko minuta propuštaju priliku da budu svjedoci izvršenja presude nad banditima od strane Federalesa. Kad su stigli nazad u grad, saznali su da je zlato nestalo.

Dok su provjeravali područje gdje su banditi rasuli zlato, Howard shvata da su vjetrovi raznijeli zlato. Smireno prihvataju gubitak, a zatim se razilaze, Howard se vraća u selo, gdje mu seljaci nude stalni dom i položaj časti u ovom selu, a Curtin se vraća nazad kući u SAD.

• Humphrey Bogart - Fred C. Dobbs
• Walter Huston - Howard
• Tim Holt - Bob Curtin
• Bruce Bennett - James Cody
• Barton MacLane - Pat McCormick
• Alfonso Bedoya - Zlatni šešir
• Arturo Soto Rangel - El Presidente
• Manuel Dondé - El Jefe
• José Torvay - Pablo
• Margarito Luna - Pancho

Film je sniman u periodu od sredine februara do kraja jula 1947. Scene kod rudnika snimljene su za deset dana blizu Kernvillea u nacionalnom parku Sequoia National Forest u centralnoj Kaliforniji. Ostale scene su snimane u planinama San Jose de Perua zapadno od Mexico Cityja. Svoje iskustvo tokom ratnih snimanja na Aleutima i u Italiji, Huston koristi u ovom filmu kako bi dočarao neprijateljske zabačene predjele ispunjene opasnošću kao i napetostima u grupi gramzivih kopača. Tokom snimanja u planinama glumačka ekipa se žalila na lošu ishranu i teške uslove za rad.

Bogart se prisjeća:

John je htio sve da bude savršeno. Divim mu se zbog toga ali svoj ekipi je to prilično teško palo. Morali smo pregaziti nekoliko rijeka i pješačiti kroz teren prepun zmija na žestokoj vrućini. Spoticali smo se o kamenje, kaktuse, i razno rastinje. Izmicali smo se zmijama i škorpijama koje su izgledale poput čudovišta.

Međutim, Huston je uživao u živopisnom i divljem okruženju. Snimanju filma pristupio je jako ozbiljno i bio je odlučan da ga napravi što savršenijim. Našavši se u Meksiku i van kontrole Jacka Warnera, produžava planirano snimanje za 29 dana.^[3]

Nekoliko poznatih glumaca u filmu pojavljuju se u kameo ulogama. U prvoj kameo sceni, režisera Johna Hustona gnjavi lik Bogarta da mu udijeli novac. Glumac Robert Blake također se pojavljuje kao dječak koji prodaje lutriju. Međutim, najkontroverzniji kameo je imala Ann Sheridan. Sheridan se navodno pojavila kao prostituka. Nakon što Dobbs izlazi iz brijačnice u Tampicu, on prati prostitutku u prolazu koja mu uzvraća njegov pogled. Neki ljubitelji filma i kritičari misle da žena nije uopšte izgledala kao Sheridan, ali komentar DVD-a sadrži izjavu da je to upravo bila ona. Na fotografiji iz DVD dokumentarca vidi se Sheridan u odjeći prostituke, zajedno sa Bogartom i Hustonom na setu. Međutim, kadrovi filma pokazuju drugačiju ženu u drugačijoj haljini i sa drugačijom frizurom, što povećava mogućnost da je Sheridan snimila scene, ali da je presnimljena s drugom ženom zbog nepoznatih razloga.^[4] Mnogi izvori historije filma daju kredit Sheridan za tu ulogu.

Otac glumca Tima Holta, Jack Holt, zvijezda nijemih i ranih zvučnih vesterna i akcionih filmova, pojavljuje se u jednom kameu na početku filma, kao jedan od ljudi koji su prokockali svoju sreću. Značajni dijelovi dijaloga u filmu su na španskom jeziku bez prijevoda. Scene otvaranja koje su snimane na Plaza de la Libertad u Tampicu, prikazuju moderne automobile i autobuse iz 1940-ih, iako je priča iz 1925, što pokazuje plakat lutrije.

Film se često opisuje kao priča o lošem utjecaju pohlepe.^[5] Filmski kritičar Roger Ebert proširuje ovu ideju, rekavši da "film nikad nije bio o zlatu, nego o karakteru."^[6] Osim toga, kritičari su primijetili značaj ne samo pohlepe i zlata, nego i prirode i njene pustoši koja također utiče na postupke ljudi.^[7] Međutim, sposobnost filma da općenito tumači ljudsku prirodu dovedena je pod znak pitanja, s obzirom na činjenicu da je Dobbsov lik očito manjkav od samog početka.^[7]

Film je izvor slavnog dijaloga, često pogrešno citiranog kao "Ne trebaju nam smrdljivi bedževi!" kojeg se prisjetio Mel Brooks u filmu Blazing Saddles.

Ispravan dijalog slijedi:

Zlatni šešir (Alfonso Bedoya): "Mi smo Federalesi ... znate, konjička policija"

Dobbs (Bogart): "Ako si policija, gdje su ti bedževi?"

Zlatni šešir (Bedoya): "Bedževi? Mi nemamo bedževe. Ne trebaju nama bedževi! Mi ne moramo da ti pokazujemo nikakve smrdljive bedževe!"

Dijalog je 2005. bio izabran kao 36. od 100 najboljih filmskih citata na listi Američkog filmskog instituta.

Hustonov scenarij se svidio Travenu zato što je ostao vjeran romanu. Hustonov agent Paul Kohner bio je oženjen sa tada poznatom meksičkom glumicom Lupitom Tovar, koja mu je pomogla da stupi u kontakt sa nedostupnim Travenom. Pisac je bio oduševljen što će Bogart imati glavnu ulogu. Aplaudirajući scenariju Traven je pisao Hustonu:

Na prvi pogled, shvatio sam da je to djelo stručnjaka. Jednostavno osjećam da vam kažem da ne mogu zamisliti nikoga ko bi mogao to bolje uraditi od vas. Vaš scenarij je tako dobar da bi mogao ostati kakav jeste, bez promjena.

Međutim, on je predložio nekoliko izmjena koje je Huston prihvatio: cijena i broj Bogartove lutrije, kao i cijena i lokacija njegovog berbera.

Iako Traven nije želio publicitet i odbijao je da bude sniman ili intervjuisan, nije odolio da dođe na set kao plaćeni konsultant predstavljajući se kao njegov lični sekretar, Hal Croves. Huston je primijetio: "mislim da bi Hal mogao biti Traven, ali zbog osjetljivosti teme nisam ga pitao". Croves je bilo djevojačko prezime Travenove majke. Evelyn Keyes, tadašnja Hustonova supruga je izjavila: "naravno da je to bio sam Traven. Mnogo puta se odao kada je pričao o autoru i spominjao ga kao "ja" umjesto "on". Njegova meksička žena je 1976. u jednom uvodu u Travenov roman Most u džungli priznala da su Traven i Croves ista osoba. Traven je bio plaćen samo 5,000 dolara za prava na scenarij.^[3]

Film je bio nominiran za 4 nagrade Oscara osvojivši nagradu u tri kategorije: za najbolju režiju i scenarij za Johna Hustona, i najbolju sporednu mušku ulogu za njegovog oca Waltera Hustona. Oscar za najbolji film izgubio je od Hamleta kojeg je režirao Laurence Olivier. Na ceremoniji dodjele Oscara Walter Huston je izjavio:

Prije mnogo godina kada sam podizao svog sina rekao sam mu: "ako postaneš scenarist ili režiser, molim te nađi kakvu dobru ulogu za svog starog".

^[3]

Film je imao tri nominacije i osvojio je Zlatni globus u sve tri kategorije: za najbolji film - drama, za najboljeg režisera za Johna Hustona, i najboljeg sporednog glumca za Waltera Hustona.

Film je imao samo jednu nominaciju za nagradu BAFTA u kategoriji najbolji ali nije uspio osvojiti nagradu.

Na Međunarodnom filmskom festivalu u Veneciji Max Steiner je osvojio nagradu za najbolju filmsku muziku, dok je John Huston imao samo nominaciju za Veliku međunarodnu nagradu. Udruženje američkih pisaca mu dodjeljuje nagradu za najbolje napisani vestern, dok je u kategoriji za dramu imao samo nominaciju. Udruženje filmskih kritičara New Yorka dodjeljuje Johnu Hustonu nagrade za najbolji film i najbolju režiju, dok je njegov otac Walter Huston bio na drugom mjestu za nagradu za najboljeg glumca.^[8]

• Blago Sierra Madre na IMDb-ju