C.P.D. Tref Caernarfon

C.P.D. Tref Caernarfon

Enw llawn	Clwb Pêl-droed Tref Caernarfon
Llysenw(au)	Y Caneris, Cofis
Sefydlwyd	1937
Maes	Yr Ofal (Dal 600 sedd)
Cadeirydd	Paul Evans
Rheolwr	Richard Davies (ei llysenw yw "Fish")
Cynghrair	Uwch Gynghrair Cymru
2023/24	5.

Clwb pêl-droed o dref Caernarfon, Gwynedd ydy Clwb Pêl-droed Tref Caernarfon (Saesneg: Caernarfon Town Football Club) sy'n chwarae yn Uwch Gynghrair Cymru, sef prif adran bêl-droed Cymru.

Roedd clwb pêl-droed yn bodoli yng Nghaernarfon yn nyddiau cynnar y gamp yng Nghymru a chwaraeodd clwb o dref Caernarfon yn rownd gyntaf cystadleuaeth cyntaf Cwpan Cymru ym 1877 gan golli yn erbyn clwb o Fangor ac ym 1888, clwb o Gaernarfon oedd y clwb Cymreig cyntaf i gystadlu yng Nghwpan FA Lloegr pan gollodd Caernarvon Wanderers 1-10 yn erbyn Dinas Stoke^[1].

Llwyddodd clwb Carnarvon Ironopolis, oedd yn chwarae yng Cynghrair Arfordir Gogledd Cymru^[2] i gyrraedd rownd gynderfynol Cwpan Cymru ym 1900^[3] ac ym 1902^[4].

Yn dilyn ffrae gyda'r gynghrair, aeth Ironoplois i'r wal ym 1903 gyda rhai o'r chwaraewyr yn sefydlu clwb Carnarvon Colts gydag eraill yn ymuno â Carnarvon RWF (Royal Welsh Fusiliers)^[5]. Roedd y ddau glwb yn chwarae yng Cynghrair Sir Caernarfon a'r Cylch|Nghynghrair Sir Caernarfon a'r Cylch ac yn chwarae eu gemau cartref ar yr Oval^[6].

Ym 1906 unodd y clybiau er mwyn ffurfio Carnarvon United.

Wedi'r Rhyfel Byd Cyntaf ffurfiwyd Carnarvon Athletic fel tîm proffesiynol a llwyddodd y clwb i ennill Cynghrair Cymru (Y Gogledd) ym 1926-27 a 1929-30^[5] a chyrraedd Ail Rownd Cwpan FA Lloegr ym 1929-30 cyn colli ar ôl gêm ail gyfle yn erbyn Bournemouth^[1] ond erbyn 1930 roedd y clwb wedi mynd i'r wal^[5].

Cafodd y clwb presennol, ei ffurfio ym 1937 gan grŵp o gefnogwyr pêl-droed oedd am weld clwb yn dychwelyd i'r dref a cafodd y clwb newydd ei le yng Cynghrair Cymru (Y Gogledd)^[7]. Ar ôl ennill y Gynghrair ym 1977-78^[8] a 1978-79^[9] cafodd y clwb ganiatad Cymdeithas Bêl-droed Cymru i ymuno â Chynghrair Sir Gaerhirfryn ym 1980-81^[10].

Ar ôl ennill Cynghrair Sir Gaerhirfryn ym 1981-82 cafodd Caernarfon eu hethol yn aelodau o Uwch Gynghrair Gogledd Lloegr ar gyfer tymor 1984-85 gan ymuno â Bangor a'r Rhyl fel cynrychiolwyr Cymreig yn y Gynghrair^[11]. Ym 1986-87 gorffennodd Caernarfon yn drydydd yn Uwch Gynghrair Gogledd Lloegr^[11] yn ogystal â chyrraedd Trydedd Rownd Cwpan FA Lloegr gyda buddugoliaethau dros Sir Stockport a Chaerfrog cyn colli yn erbyn Barnsley mewn gêm ail chwarae^[5].

Wedi sefydlu Cynghrair Cymru ym 1992 ceisodd Cymdeithas Bêl-droed Cymru orfodi'r clybiau oedd yn chwarae yng Nghynghreiriau Lloegr i ddychwelyd i Gymru^[12]. Gwrthododd Caernarfon, ynghyd â Bae Colwyn, Bangor, Casnewydd, Tref Merthyr, Y Barri, Y Drenewydd ac Y Rhyl gan apelio yn erbyn y penderfyniad.

Yn dilyn yr apêl ym mis Chwefror 1992, cafodd Tref Merthyr yr hawl i barhau yng nghynghreiriau Lloegr gan eu bod un rheng yn is na'r Gynghrair Bêl-droed ond gwrthodwyd yr hawl i'r saith clwb arall rhag chwarae gemau yng nghynghreiriau Lloegr yng Nghymru^[12][13]. Penderfynodd Bangor, Y Drenewydd a'r Rhyl ddychwelyd i Gymru^[12] ond penderfynodd Caernarfon symud i chwarae eu gemau cartref 105 o filltiroedd o'r dref yn Curzon Ashton ger Manceinion^[13].

Ym mis Mai 1994 penderfynodd Caernarfon, Bae Colwyn a Chasnewyd fynd â Chymdeithas Bêl-droed Cymru i'r Uchel Lys a cafodd y tri chlwb ddychwelyd i chwarae eu gemau cartref yng Nghymru ond er ennill eu hachos ym mis Gorffennaf 1995 penderfynodd Caernarfon ymddiswyddo o Gynghrair Undebol Gogledd Lloegr a dychwelyd i chwarae ym mhyramid Cymru^[13].

Ar ôl dychwelyd i Gymru cafodd Caernarfon eu lle yng Nghynghrair Cymru ar gyfer tymor 1995-96 gan orffen y tymor yn y 6ed safle. Ym 1999 dioddefodd y clwb drafferthion arianol enbyd welodd y garfan gyfan o chwaraewyr yn gadael y clwb a gorffennodd y clwb ar waelod y gynghrair a disgyn i'r Gynghrair Undebol^[5].

Er camu yn syth yn ôl i Uwch Gynghrair Cymru y tymor canlynol, roedd mwy o drafferthion arianol i ddod^[5] ac yn 2008-09 disgynodd y clwb yn ôl i'r Gynghrair Undebol gyda gwaeth i ddod y tymor canlynol wrh i Gaernarfon ddisgyn i drydedd adran y pyramid Cymreig a Chynghrair Undebol Arfordir y Gogledd^[14].

Yn 2012-13 llwyddodd Caernarfon i sicrhau dyrchafiad yn ôl i'r Gynghrair Undebol wrth orffen y tymor fel pencampwyr Cynghrair Undebol Arfordir y Gogledd^[15].

Ail-ffurfiwyd academi'r clwb yn 2013 gan Haydn Jones. Derbyniodd yr academi statws Academi Cymdeithas Bêl-droed Cymru ar gyfer tymor 2020/2021.

• Tlws Cymdeithas Bêl-droed Cymru
  • Enillwyr: 1977-78, 2012-13
• Cynghrair Undebol Sir Gaerhirfryn
  • Pencampwyr: 1981-82