Louis Althusser

Louis Althusser
Louis Althusser
Ganwyd	Louis Pierre Althusser ; 16 Hydref 1918 ; Bir Mourad Raïs
Bu farw	22 Hydref 1990 ; Paris, La Verrière
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Alma mater	École normale supérieure; lycée du Parc ;
Galwedigaeth	athronydd, gwleidydd, academydd, golygydd
Cyflogwr	École normale supérieure ;
Adnabyddus am	For Marx, Reading Capital (work level), Ideology and Ideological State Apparatuses (work level), Philosophy and the Spontaneous Philosophy of the Scientists (work level)
Prif ddylanwad	Karl Marx, Vladimir Lenin, Antonio Gramsci, Claude Lévi-Strauss, Gaston Bachelard, Mao Zedong, Baruch Spinoza, Georges Canguilhem
Plaid Wleidyddol	Plaid Gomiwnyddol Ffrengig
Mudiad	Marcsiaeth, structuralism, structural Marxism
Priod	Hélène Rytmann

Athronydd o Ffrainc oedd Louis Althusser (16 Hydref 1918 – 22 Hydref 1990) sydd yn nodedig am gyfuno athroniaeth Farcsaidd ag adeileddaeth.

Ganed yn Birmandreis, Algeria Ffrengig (heddiw Bir Mourad Raïs, Algeria). Fe'i galwyd i'r fyddin yn 1939 ar ddechrau'r Ail Ryfel Byd, ac yn sgil cwymp Ffrainc ym Mehefin 1940 fe gafodd ei ddal mewn gwersyll carcharorion rhyfel gan yr Almaenwyr nes diwedd y rhyfel.^[1]

Yn 1948 ymunodd Althusser â Phlaid Gomiwnyddol Ffrainc. Yn yr un flwyddyn, fe'i penodwyd i gyfadran yr École Normale Supérieure ym Mharis, a bu'n addysgu yno am ddeng mlynedd ar hugain bron. Yn 1965 cyhoeddodd ei ddau brif waith ar bwnc athroniaeth Karl Marx, Pour Marx a Lire 'le Capital'. Tynnodd ar waith athronwyr y gwyddorau Gaston Bachelard a Georges Canguilhem i amlygu'r wahaniaeth rhwng syniadaeth Hegelaidd gynnar Marx a'i hanesyddiaeth ddiweddarach, a bod y wahaniaeth hon yn nodi "toriad epistemolegol" yn athroniaeth Marx. I'r un perwyl, ysgrifennodd Althusser draethawd, "Idéologie et appareils idéologiques d'État" (1970), yn dadlau'n erbyn dehongliadau traddodiadol o benderfyniaeth economaidd Marx drwy dynnu sylw at y pwysigrwydd a roddai i wleidyddiaeth, y gyfraith, ac ideoleg yn ei weithiau diweddarach. Yn y 1970au bu'n lladd ar Blaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd a Staliniaeth. Bu hefyd yn beirniadu Plaid Gomiwnyddol Ffrainc am roi'r gorau i'r nod o unbennaeth y proletariat.

Yn Nhachwedd 1980, dioddefodd Althusser chwalfa yn ei iechyd meddwl a fe dagodd ei wraig, Hélène Rytmann, yn farw. Fe'i datganwyd yn anghymwys i'w roi ar brawf yn 1981, a chafodd ei gadw mewn ysbyty seiciatrig am dair blynedd. Bu farw o fethiant y galon mewn ysbyty henoed ger Paris yn 72 oed.^[2] Wedi ei farwolaeth, cyhoeddwyd ei hunangofiant, L'avenir dure longtemps, yn 1992. Ynddo mae'n cyfaddef nad oedd wedi darllen yn helaeth ac nid oedd yn gyfarwydd â gwaith nifer o brif athronwyr y Gorllewin, a'i fod yn euog o ffugio dyfyniadau gan Bachelard yn ei draethawd ymchwil.^[3]

Cyfeiriadau

↑ (Saesneg) Louis Althusser. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 30 Ionawr 2020.
↑ (Saesneg) Eric Pace, "Louis Althusser, 72, a Marxist Who Harshly Criticized Moscow", The New York Times (24 Hydref 1990). Adalwyd ar 30 Tachwedd 2019.
↑ (Saesneg) Gilbert Adair, "Getting away with murder", The Independent (2 Gorffennaf 1992). Adalwyd ar 30 Ionawr 2019.

[1] (Saesneg) Louis Althusser. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 30 Ionawr 2020.

[2] (Saesneg) Eric Pace, "Louis Althusser, 72, a Marxist Who Harshly Criticized Moscow", The New York Times (24 Hydref 1990). Adalwyd ar 30 Tachwedd 2019.

[3] (Saesneg) Gilbert Adair, "Getting away with murder", The Independent (2 Gorffennaf 1992). Adalwyd ar 30 Ionawr 2019.

[1]