Eriko la 14-a (Svedio)

Eriko la 14-a de Svedio
Reĝo de Svedio
Regado	1560–1568
Antaŭulo	Gustavo Vasa
Sekvanto	Johano la 3-a
Persona informo
Naskiĝo	13-an de decembro 1533 (1533-12-13) en Tre Kronor Castle
Morto	26-an de februaro 1577 (1577-02-26) (43-jaraĝa) en Örbyhus
Mortis pro	Hommortigo vd
Mortis per	Venenado vd
Tombo	Västerås Cathedral (en) vd
Religio	luteranismo vd
Ŝtataneco	Svedio vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Dinastio Vasa vd
Patro	Gustavo Vasa vd
Patrino	Katarina de Saksio-Laŭenburgo vd
Gefratoj	Johano la 3-a de Svedio, Catherine Vasa of Sweden (en) , Princess Cecilia of Sweden (en) , Magnus, Duke of Östergötland (en) , Anna of Sweden (en) , Princess Sophia of Sweden (en) , Princess Elizabeth of Sweden (en) kaj Karolo la 9-a vd
Edz(in)o	Karin Månsdotter (en) (1568–) vd
Amkunulo	Agda Persdotter (en) vd
Infanoj	Virginia Eriksdotter (en)  ( Agda Persdotter (en) ) Henri Vasa (en)  ( Karin Månsdotter (en) ) Princess Sigrid of Sweden (en)  ( Karin Månsdotter (en) ) Constantia Eriksdotter (en)  ( Agda Persdotter (en) ) Gustavo de Svedio (1568–1607)  ( Karin Månsdotter (en) ) vd
Profesio
Okupo	monarko vd
Laborkampo	Registaro kaj politiko vd
Postenoj Postenoj monarko de Svedio (1560–1568) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Eriko la 14-a (* 13-a de decembro 1533 en Stokholmo; † 26-a de februaro 1577 en Örbyhus ĉe Upsalo) estis de 1560 ĝis 1568 reĝo de Svedio. Eriko estis filo de reĝo Gustavo la 1-a kaj lia unua edzino Katarina de Saksio-Laŭenburgo.

Dum la reĝeco de Eriko, li estis en konflikto kun sia duonfrato Johano, tiam duko de Finnlando. De 1563 ĝis 1567 Eriko tenis Johanon kaj ties edzinon Katarina Jogajlido kiel kaptitoj en kastelo Gripsholm. Dum tiu kaptiteco Katarina naskis Sigismondon, kiu pli poste fariĝis reĝo de Svedio kaj Pollando-Litovio.

Eriko komencis sian karieron kiel inteligenta kaj ambicia reganto, sed iom post iom ekmontris signojn de mensa malstabilo, kiu pliiĝis ĝis frenezo. En 1567 li paranoje murdigis plurajn anojn de la nobela familio Sture. Finfine en 1568, svedia nobelaro ribelis kontraŭ li kaj sentronigis lin. Plurajn jarojn li restis kaptita en malsamaj liberejoj, kaj fine mortis, probable venenigita per arseno, kiun oni trovis en 1958 en lia korpo. Tradicie oni rakontas ke li mortis per venenigita pizosupo.

Filo de li estis Gustav Eriksson Vasa (1568-1607) kiu foriris al Rusio, estis princo de Ugliĉ dum 1601-1605 kaj fine mortis en Kaŝin kaj estis entombigita tie.

Eriko la 14-a kaj lia frato Karolo la 9-a alprenis la altajn reganto-numerojn surbaze de la duonfikcia historia priskribo Historia de omnibus Gothorum Sveonumque regibus (latine, "Historio de ĉiuj svedaj reĝoj") verkita de Johannes Magnus, historiisto kaj lasta katolika ĉefepiskopo de Svedio. Tiu verko enhavas multajn Erikojn kaj Karolojn, plejparte elpensitajn. Ne estas konate kiom da reĝoj nomataj Eriko ekzistis antaŭ Eriko la 14-a - estis almenaŭ ses, plus kelkaj pretendantoj, pri kiuj oni scias tre malmulte. Inter tiuj menciindas Eriko la 9-a.

v • d • r Reĝoj de la dinastio Vasa Genealogio             Gustavo Vasa 1523–1560                                                                 Eriko la 14-a 1560–1568   Johano la 3-a 1568–1592 ⚭Katarina Jogajlido   Karolo la 9-a 1604–1611                                       Gustavo 1601–1605   Sigismondo 1592–1599 1587–1632   Gustavo la 2-a Adolfo 1611–1632                                                   Ladislao 1610–1613 1632–1648   Johano Kazimiro 1648–1668   Kristina 1632–1654 Simboloj Monarĥoj el la dinastio Vasa, kun jaroj de regado: Reĝo de Svedio kaj Pollando-Litovio Princo de Ugliĉ Caro de Rusio ⚭ edzo/edzino

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri svedo kaj historio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).