Bataio

Bataio hitza (grezieraz: βαπτίζω, baptízô) urez egindako garbitzapen ekintza erlijiosoa da, normalean kristauterian kidea edo kide betea legez onartua izatearekin lotua.

Lehengo grezieraz βαπτίζω hitzaren esanahi nagusia murgiltze edo bainua zen baina badaude zantzuak garbiketa esanahiarekin ere erabiltzen zela usteko, esate baterako Lk 11:38 pasartean.^[1].

Artikulu honetan, batez ere, erritu honi buruzko kristauen ekanduak eta sinismenak hartuko dira kontuan, bereziki bera nori eta nola eman behar den buruzkoak.

Gaur egun, bataioa gehien bat kristauteriarekin identifikatzen da, bertan bekatuen garbiketaren (barkamenaren) sinboloa da eta sinestunaren Kristo, Bere heriotza, hobiratze eta berpiztearekiko bategitearena; hura hartzen duena "salbatua" edo "berpiztua" dei daitekeela. Kristau talde gehienek erabiltzen dute urez egindako bataio bat edo beste eta ados daude bera garrantzizkoa dela; hala ere, ez dira bat ere ados jartzen euren artean errituari buruzko kontu gehienetan:

• bataiatzeko moduak, ura nahi eta ez erabili behar den ala ez barne.
• bataioaren esanahi eta ondorioak
• bataiatzen direnak

Bataio kristaua era ezberdin askotan egiten da, talde kristauak zeintzuk diren; baina hiru era nagusi daude:

Ihinztadura-bataioa: ura buruen gainetik ihinztatuz egiten dena.

Isurtze bataioa: buruaren gainetik ura isuriz egiten dena.

Murgiltze bataioa: gorputz osoa uretan murgilduz egiten dena.

Uste ezberdinak daude kristauen artean bataioaren ondorioei buruz. Kristau talde batzuek bataioa salbamenerako beharrezkoa eta sakramentu bat dela diote, eta bataio bidezko berpiztea dagoela. Iritzi honetakoak dira katoliko erromatar eta Ekialdeko ortodoxoak, erreforma protestantearen lehenengo urteetan eratutako Eliza luterano, anglikano eta metodistak, eta Kristoren Eliza eta Azken egunetako santuen Jesukristoren Elizaren (Mormoiak) moduko Eliza errestaurazionistak.

Katoliko, Ekialdeko ortodoxo, luterano, anglikano eta metodisten bataioaren liturgiak argi uzten du eurentzat bataioa ez dela hobiratze eta berpizte sinbolikoa bakarrik, benetako naturaz gaindiko eraldatzea baino.

Ekialdeko kristau ortodoxoek murgiltzea hirukoitza izan behar dela diote, bai Kristoren heriotza eta berpiztearen sinboloa izan dadin eta bai bekatuak garbitzeko. Erritu latindarreko katolikoek oro har ura burutik isuriz bataiatzen dute; Ekialdeko katolikoek murgiltzez bataiatu ohi dute, murgiltzea beti osoa ez bada ere.

Kristau talde batzuen bataioak konparatzeko laburpena.^{[2] [3] [4]}

Izendapena	Bataioari buruzko sinesmenak	Bataio mota	Umeak ere bataiatzen dira?	Bataioak ongira ekartzen du, bizitza espirituala ematen du	Araua
Elkarte anglikanoa	Partaidetzaren ikurra, behar den moduan hartuta sinestun batek fedearen bidez lortutako barkamena baieztatzeko balio duena.	Murgiltzez edo isurtzez.	Bai.	Anglo-katolikoek Bai, "Low church"ek Ez.	Hirutasuna
Anaia Apostolikoak	Salbamenerako beharrezkoa, berpizkunde espirituala daramalako.	Murgiltzez bakarrik.	Ez	Bai	Jesus
Baptistak	Erritu sinbolikoa, salbatua izatearen ikurra, baina ez beharrezkoa salbamenerako.	Murgiltzez bakarrik	Ez	Ez	Hirutasuna
Christadelphians	Sinestun baten salbamenerako funtsezkoa. Eraginkorra Jainkoaren erreinuan sinesten bada bakarrik.	Murgiltzez bakarrik	Ez	Bai	Jesus
Kristoren Elizak	salbamenerako beharrezkoa Jesusek agindu zuenez, (Mark 16:16); (Mat. 28:19). Bekatuen barkamena, Espiritu Santuaren dohaina eta sarrera Jainkoaren elizara ematen ditu (Acts 2:38-41). Guzti hau Jesukristo Jainkoaren semea delako sinesmena erakutsi eta bekatuez damutu ondoren.	Murgiltzez bakarrik	Ez	Bai	Hirutasuna
Azken egunetako santuen Jesukristoren Eliza	Funtsezko ordenantza zeruan edozein gradutan sartzeko; eskuak ezartzearen bidez Espiritu Santuen dohaina jasotzeko prestagarri.	Horretarako eskuduntza duen apaiz batek egindako murgiltzez	Ez	Bai	Aita, Semea, eta Espiritu Santua (Azken egunetako santuen Jesukristoren Elizak ez du sinesten Hirutasunean)
Ekialdeko Eliza Ortodoxoa	Gizon zaharra hiltzen da "gizon berria" jaiotzen da, antzinako bekatutik aske. Izen berria ematen. Lehenagoko bekatu guztiak barkatuta	Hiru murgiltzez (beste erak larrialditan bakarrik, apaiz batek zuzendua, ahal dela).	Bai. Sendotza eta Jaunartzea segituan.	Bai	Hirutasuna
Jehovaren lekukoak	Beharrezkoa salbamenerako Jesusen agindua errespetatzeko (Mateo, 28:19-20)	Murgiltzez bakarrik; bataioak normalean lekukoen batzar handitan egiten dira.	Ez	Bai	Jesus
Luteranoak	Bataioaren bitartez Jainkoak mirariz askatzen du gizakia bekatu, heriotza eta deabrutik betirako eraman Kristoren erresumara (Titus 3:5).	Ihinztaduraz, isurtzez edo murgiltzez.	Bai	Bai	Hirutasuna
Metodistak (Arminianoak, Wesleyanoak)	Ez da beharrezkoa salbamenerako, kristau elkarteko kidetasunaren kanpoaldeko ikurra delako.	Ihinztaduraz, isurtzez edo murgiltzez.	Bai	Ez	Hirutasuna
Pentecostal (“Holiness” talde batzuk, Christian Missionary Alliance, Assemblies of God)	Urezko bataioa erritu bat da, Kristo gaizkatzailea legez onartzen dela erakusteko erritu sinbolikoa.	Murgiltzez. “Bigarren” Bataioa beharrezkoa da.	Ez	Taldeak zeintzuk diren	Hirutasuna
Presbiterianoak	Erritu sinbolikoa, adin nagusiko sinestunaren sinesmeneko ezaugarria.	Ihinztaduraz, isurtzez edo murgiltzez.	Bai, Itun Berriko partaidetza adierazteko.	Ez	Hirutasuna
Kuakeroak	Dagoeneko erabili behar ez den ikurra baino ez da.	Ez dute sinesten urezko bataioan, Espiritu Santuak gidaturiko bizitza zuzenaz aurreratuz joaten den espiritu garbiketan baino.	—	—	—
Revivalism	Beharrezkoa salbamenerako.	Murgiltze beteaz, Espiritu Santua hartzeko itxaropenarekin.	Ez	Bai	Aita, Semea, Espiritu Santua
Erromako Eliza katolikoa	"Beharrezkoa salbamenerako Ebanjelio jaso eta sakramentua eskatzeko aukera izan dutenentzat" (Catechism of the Catholic Church, 1257)	Gehienetan isurtzez Mendebaldean, Ekialdean murgiltzez; ihinztaduraz egindakoa onartzen da ura burutik igarotzen bada bakarrik.	Bai	Bai	Hirutasuna
Zazpigarren eguneko adbentistak	Ez dago esanda salbamenerako bidea denik, baina beharrezkoa da salbamenerako Jesus gure gaizkatzailea legez onartzearen sinboloa delako. Kristogan sinesten dela adierazteko unea.	Murgiltzez bakarrik	Ez	Ez	Hirutasuna
Kristoren Eliza Batua (Eliza Ebanjeliko eta Erreformatuak eta Eliza Kongregazionalistak)	Ez da beharrezko salbamenerako, kanpo-erritua baino ez delako. Hala ere, beste bide gutxi batzuen artean honek ere balio tokiko eliza baten partaidetza lortzeko.	Ihinztaduraz, isurtzez edo murgiltzez.	Bai, kidetasuna to adierazteko Itun Berrian.	Ez	Hirutasuna

Eliza katoliko erromatar, luterano, anglikano, presbiteriano eta metodistak beste Elizen bataioak balioduntzat hartzen dituzte, beti ere baldintza batzuk betetzen badira. Behin bakarrik hartzen da bataioa, beraz beste Eliza batean era egokian bataiatuak ez dira berriro bataiatu behar Elizaz aldatzerakoan.

Eliza katolikoaren arabera, kristau-bizitzaren hasierako sakramentuen bitartez, gizonek ilunpearen menpetik askatuta, Kristorekin hil, hobiratu eta berpizturik, semetzakoaren Espiritua hartzen dute, eta Jainko herri guztiarekin Jaunaren Heriotza eta Piztueraren oroimena ospatzen dute ^[5].

Kristau-bizitzaren hasierako sakramentuen artean lehenengoa Bataioarena da, Bataioaren bitartez Kristogan mentatuta (elkartuta), Jainko herria osatzen eta euren bekatu guztien barkamena lortzen dute kristauek, eta jaiotzen direneko giza egoeratik semetzako egoerara igarotzen dira ^[6], urez eta Espiritu Santuz izaki berri bihurturik. Horregatik dute Jainko-semeen izena eta izana (I Jo. 1).

Bataioa fedezko sakramentua da; bizirako eta Jaunaren erreinurako ate den Bataioa dugu lege berriko lehen-sakramentua, denek betiko bizia izan dezaten (Jo. 3, 5), Kristok berak jarria eta gero Ebanjelioarekin batera bere Elizaren esku utzia, apostoluei esan zienean: «Zoazte eta ikasle egin herri guztiak, Ai-taren eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean bataiatuaz» (Mt. 28, 19).

Bataioa Elizarako sarbidea da, eta, horrez gain, Espirituaren eginez etxagintzan tarteko gertaturik Jainkoaren bizileku (11)^[7], jatorri aukeratu eta errege-abadetza (I Pt. 2, 9) izateko, gizonak Elizaren gorpuzkide egiten dituan sakramentua eta bere seinalea daramaten guztien arteko batasunaren sakramentuzko lokarri ere ^[8].

Betiko bizitzarako hitzean urezko bustiketa (Eph. 5, 26) den Bataioak Jainkotasunean erdikide (2 Pt. 1, 4) eta Jainkoaren semetzako egiten du gizona (Rom. 8, 16; Gal. 4, 5). Izan ere, uraren bedeinkapenerako otoitzak diotenez, bigarren jaiotzarako garbi-bustialdia da (Tit. 3, 5) eta honen bitartez jaiotzen dira goitik Jainko-semeak.

Lege zaharreko garbikuntzak baiño askozaz bikainago den Bataioak, Jaunaren Nekaldi eta Piztueraren misterio-indarrez burutzen ditu bere ondorenak. Bataiatuak, euren bizitza Kristorenarekin heriotzan batu dituztenak eta heriotzan Harekin hobiratuak izan direnak (18)^[9], Harekin batera biziratzen eta berpizten dira (Eph. 2, 6).

Mendebaldean «... izenean bataiatzen zaitut» esaten da. Ekialdean, aldiz, sakramentuaren eficacia bataiatzailearekin zerikusirik ez duela azpimarratu nahian, «Jainkoaren zerbitzaria ... izenean bataiatua da» esaten da. 1439ko Florentziako Kontzilioan bataioa Hirutasunaren izenean egin behar zela erabaki zen, ez Jesusen izenean bakarrik.

Katolikoak Aitaren eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean (singularrean) bataiatuak izaten dira^[10] — ez hiru jainkoren izenetan, hiru pertsonetan agertzen den jainko bakarraren izenean baino.

Normalean bataiatuari aitabitxi bat edo/eta amabitxi bat ematen zaizkio. Aita/amabitxiaren egitekoa da bataiatua aurkeztu eta bere kristau heziketarako konpromisoa hartzea. Aitabitxia edo amabitxia izateko gutxienez 16 urte izan behar dira; bestalde katolikoa izan eta sendotzako sakramentua hartuta eta lehenengo jaunartzea eginda izan ere beharrezkoak dira.

Elizak biblikoak ez diren beste bataio modu bi onartzen ditu: "odol-bataioa" eta "gogo-bataioa". Odol bataioa aurretik bataiatu barik egon eta Fedeagatik hiltzen direnek izaten dute. Gogo-bataioa, aldiz, bataiatuak izan baino lehen hiltzen diren katekumenoena da, hau da, bataiatzeko gogoa edo asmoa erakutsi dutenena.

Vatikanoko II. Kontzilioak, “Lumen gentium”-ean, euren erru barik Kristoren ebanjelioa ezagutzen ez dutenak ere, Jainkoa bihotzez bilatzen badute eta bere bizitzan euren kontzientziaren arabera Jainkoaren nahia betetzen saiatzen badira, salbatuak izan daitezkeela dio.

Oraintxe arte (2007-09-02), Euskal Herrian egindako bataio gehientsuak Erromako Eliza katolikoaren irakaspenen arabera egin dira. Hala ere, funtsean denak berdin samarrak izan badira ere, egon, egon dira eta oraindino badaude ezberdintasunak toki eta garai ezberdinetan egindako bataioen artean. Azken urteetan bakarrik, bataiatutako seinen adinak eta ospakizun bakoitzean bataiatutako seinen kopuruak nahiko ezberdinak izan dira.

Honi buruz zertxobait jakin gura duenak hoberena Etniker taldekoek egindako lanei jotzea izango du^[11], baina ataltxo honetan bataioaren inguruko Euskal Herriko ohiturei buruzko informazio laburra eskaini gura da. Informazio hori, gehien bat, grafikoa izango da.

Oraingoz, Euskal Herriko herri txikietan XXI. mendearen lehenengo hamarkadan bataioak nola egiten diren ikusteko balio duten argazki batzuk bakarrik jarri dira, beste garai eta tokitakoak ahal dela gehituz joango dela.

Lehenengo zortzi argazki hauek 2007-08-18an Gatikan (Bizkaian) egindako bataio batenak dira.

• 
  12:00:46 Sarrera
• 
  12:02:58 Harrera
• 
  12:03:50 Aita-amabitxiak
• 
  12:09:36 Bataioa
• 
  12:10:18 Otoitzak
• 
  12:20:48 Argazkiak
• 
  12:21:34 Elkarrizketak
• 
  12:24:32 Amaiera

• Kristauteria
• Kristautasun
• Katekumeno
• Sakramentu
• Bataiategi

Juduak

• Jewish Encyclopedia: Baptism

Ortodoxoak

• Baptism (orthodoxwiki.org)

Katolikoak

• Catholic Encyclopedia: Baptism
• Baptism - Catholic Sacrament of Initiation - Christening
• Catechism of the Catholic Church: Baptism

Batistak

• Baptism in the Baptist Faith and Message (1963)
• Baptist Handbook For Church Members

Metodistak

• "By Water & the Spirit" (Official UMC Statement on Baptism)
• FAQs about Baptism, Membership, & Salvation (United Methodist Church General Board of Discipleship)

Menonitak

• Global Anabaptist Mennonite Encyclopedia Online: Baptism

Mormoiak

• Mormon Baptism

Beste talde kristau batzuk

• Baptism according to the Church of Christ
• Dispensational Baptism

Sakramentuak
Bataioa • Sendotza • Eukaristia • Penitentzia • Gaixoen oliadura • Ordenazioa • Ezkontza