Barcelona
| Barcelona | ||
| ||
| Kelk imaji pri Barcelona. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Hispania
| |
| Regiono: | Katalunia | |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 41°24'07"N | |
| Longitudo: | 2°10'17"E | |
| Altitudo: | 12 m | |
| Surfaco: | 101,4 km² | |
| Habitanti: | 1 636 193 (2022) | |
| Denseso di habitantaro: | 15 992,2 hab./km² | |
| Disto de Madrid: | 619.53[1] km | |
| Horala zono: | UTC+1 (UTC+2 dum la somero) | |
| Urbestro: | Jaume Collboni | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.barcelona.cat | ||
Barcelona esas la duesma maxim populoza urbo di Hispania dop Madrid, ed esas la chef-urbo e maxim granda urbo di Katalunia. Segun statistiki dil yaro 2022 ol havis 1 636 193 habitanti. Lua tota surfaco esas 101,4 km². Lua metropolala regiono havas plu kam 5 milion habitanti.
Barcelona esas importanta portuo sur la litoro di Mediteraneo, distanta 100 km sude de Pirenei (Francia). Ol esas importanta centro turismala, ekonomiala e kulturala en la mondo. Ol havas 4,5 km di plaji, muzei e parki qui atraktas la vizitanti. Ol anke gastigas importanta universitati, exemple la Politeknikal Universitato di Katalunia (Universitat Politècnica de Catalunya), l'Universitato di Barcelona, l'Universitato Pompeu Fabra, ed altri.
La famoza futbalo-klubo FC Barcelona esas la maxim konocata e sucesoza sporto-klubo di la urbo.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
L'origino dil urbo ne esas klara. Proxim Raval trovesis arkeologiala restaji de ante 5.000 yari aK. Segun legendo, ol fondesis dal Kartagana generalo Hamilcar Barca, filiulo de Hanibal, dum la 3ma yarcento aK. Cirkume la yaro 15, Romani ridesegnis l'urbo quale castrum (militistala kampeyo Romana). Sub Romana guvernado, ol divenis kolonio kun la nomo Faventia. Romana geografo Pomponius Mela mencionis ol kom un ek la min granda urbi del distrikto, probable pro ke lua vicina Tarraco (la nuna Tarragona) esis plu granda kam ol.
Importanta restaji del epoko Romana trovesas subtere la placo Plaça del Rei. Restaji de muri Romana uzesas por l'unesma konstrukto di la katedralo, La Seu, posible en 343. Dum la 5ma yarcento, l'urbo okupesis dal Visigoti, komandita da Ataulf, qui venis de la nordo di Europa.
Dum la 8ma yarcento, ol okupesis dal Mauri del kalifio Umayyad, komandita da Al-Hurr ibn Abd al-Rahman al-Thaqafi. En 801 ol konquestesis da Louis la Pia, filiulo de Karolus la Granda, pos siejo. Barcelona divenis sideyo di komtio qua gradope expansis ed okupis la maxim multa teritorii di la nuna Katalunia. Tamen, en 985, l'urbo spoliesis da Mohamedana chefo Almanzor (Abu ʿĀmir Muḥammad, surnomizita al-Manṣūr) e la maxim multa habitanti sive mortigesis, sive sklavigesis.
En 1137 rejio Aragon e komtio Barcelona unionesis tra mariajo. Barcelona prosperis, e divenis un ek la precipua urbi de westala Mediteraneo dum la 13ma e la 14ma yarcenti. Tamen, la dekado komencis dum la 15ma yarcento. La tensi qui rezultis de la dinastial uniono pro mariajo di Isabel di Kastilia e Fernando la 2ma di Aragon kulminis kun tale nomizita "milito dil falchisti" de 1640 til 1651 e, plu tarde, kun la Milito pri Hispana Sucedo, de 1701 til 1714.
La rekupero ekonomiala dum la fino dil 18ma yarcento e l'industriizo dum la komenco dil 19ma yarcento posibligis Barcelona itere divenar importanta centro politikala, ekonomiala e kulturala, dum epoko konocata kom Renaixença. Industrii prosperis pro existo di monopolo di komerco texala inter Hispania e Kuba. La prospereso posibligis la kresko dil urbo, qua abatis sua murego, ed en 1897 enkorpigis 6 vicina urbeti a sua urbal areo.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Barcelona esas plana, inter la delti dil fluvii Llobregat, sudweste, e Besós, nord-este. Nur mikra parto de lua teritorio jacas an la montareto Collserola. La maxim alta punto dil urbo esas la monto Tibidabo, jacanta 512 metri super la marala nivelo.
La klimato dil urbo esas Mediteranea, kun marala influo (Csa segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas 11,8°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en agosto (somero) esas 26,1°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 565 mm, e la maxim pluvoza monato esas oktobro, kun mezavalore 96,5 mm. La maxim pluvoza epoko iras de la fino dil somero e la komenco dil autuno. Pro la proximeso kun Mediteraneo, la mezavalora humedeso dil aero esas alta - 69% til 70% - e ne varias multe dum la tota yaro.
