Novial
| Novial | |||
|---|---|---|---|
| Novial | |||
| Kreinto: | Otto Jespersen | ||
| Yaro: | 1928 | ||
| Klasifikuro: | • Konstruktita linguo • Helpolinguo • Ido (?) • Novial | ||
| Oficala stando | |||
| Regulata da: | nula | ||
| Kodexi | |||
| ISO 639-1: | nov | ||
| ISO 639-2: | nov | ||
 | |||
| Videz anke: Indo-Europana linguaro – Linguaro | |||
NOVIAL (NOVa Internaciona Auxiliara Linguo) esas konstruktita internaciona linguo developita dal Dana linguisto Otto Jespersen e publikigita ye 1928. Jespersen elaboris Novial en la du libri 'An International Language' (1928) e 'Novial Lexike' (1930). La duesma esas vortolibro di Novial (al Angla, Franca e Germana).
Jespersen partoprenis Delegaciono quo selektis Ido kom la linguo internaciona ye 1907. Ma pos unesma mondomilito lu deceptesis da Ido e decidis developar sua propra sistemo. Lu sustenesis dal sueda idisto Per Ahlberg, la redaktero dil Ido-jurnalo Mondo, quo divenis sendependa e fine ye 1934 mutacis aden Novial-jurnalo kun la nomo Novialiste. Jespersen ed altra Novialisti pluse developis la linguo per la pagini di Novialiste inter 1934-1939, kande ol mustis cesar pro la komenco di duesma mondomilito.
Novial fondesas precipue sur Ido, kun influo de Occidental (1922) da Edgar de Wahl) ed Idiom neutral (1902 da Waldemar Rosenberger). Maxim multa substantivi finas per -e, adjektivi per -i, adverbi per -im. Verbi finas per sive -a, -e, -i, -u por funcionigar la sufixo -(t)ione; do exemple komplika/tione, solu/tione. Altra remarkinda traito esas l' e/a/o-vorti: brose ('brosilo'), brosa ('brosar'), broso ('broso'). Per ica sistemo Jespersen kredis solvar la problemo di direta derivo en ido.
Novial mortis kun Jespersen ye 1943. Pos la milito, nek Ahlberg, nek lua kunredaktero Valter Ahlstedt duris laborar por Novial. Multa Novialisti pose transferis ad Occidental od Interlingua dal IALA (1951). Depos 1997 esis diversa esforci rivivigar e/o reformar Novial, ma til nun sen suceso.
Ortografio
[redaktar | redaktar fonto]Alfabeto
[redaktar | redaktar fonto]Avertez, ke l'espelo di Novial chanji multa foyi trans la vivo di Novial!
| Novial | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| IFA | /a/ | /b/ | /s/, /k/ | /d/ | /e/~/ɛ/ | /f/ | /g/ | /h/ | /i/ | /dʒ/, /ʒ/ | /k/ | /l/ | /m/ | /n/ | /o/ | /p/ | /k/ | /r/ | /s/, /z/ | /t/ | /u/ | /v/ | /w/, /u/, /v/ | /ks/ | /j/ | /z/ |
Gramatiko
[redaktar | redaktar fonto]La personala pronomi
[redaktar | redaktar fonto]| singulara | plurala | indefinita | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1ma | 2ma | 3ma | 1ma | 2ma | 3ma | ||||||||
| mask. | fem. | neut. | omnagenra | mask. | fem. | neut. | omnagenra | ||||||
| Novial | me | vu | lo | la | lu | le | nus | vus | los | las | lus | les | on |
| Ido | me | tu/vu | ilu | elu | olu | lu | ni | vi | ili | eli | oli | li | onu |
Exemplo
[redaktar | redaktar fonto]Yen Patro nia exemplo inter Novial ed Ido.
| Novial | Ido |
|---|---|
| Nusen Patre, kel es in siele, | Patro nia qua esas en la cieli, |
| mey vun nome bli sanktifika, | Vua nomo santigesez; |
| mey vun regno veni; | Vua regno arivez; |
| mey on fa vun volio | Vua volo esez obediata, |
| kom in siele anke sur tere. | Quale en la cielo, anke (tale) sur la tero. |
| Dona a nus disdi li omnidiali pane, | Nia singladi’ panon donez a ni cadie, |
| e pardona a nus nusen ofensos, | E remisez a ni nia debaji, |
| kom anke nus pardona a nusen ofensantes, | Quale anke ni remisas a nia debanti, |
| e non dukte nus en tentatione, | E ne duktez ni aden la tento, |
| ma liberisa nus fro malu. | Ma liberigez ni de lo mala. |
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- Novial Wikipedia
- An International Language Otto Jespersen (1928)
- Novial Lexike Otto Jespersen (1930)
- Plubonisat Novial, Otto Jespersen (1934)
- Discussion pri International Lingue, Otto Jespersen ed Edgar de Wahl (1935)
- Pri reformes in Novial, Otto Jespersen (1937)
- Pri nonmediati derivatione in li international lingues, Siegfried Auerbach (1930)
- Novial-pagino da Bruce R. Gilson
- Novial-Informatione
- Novial Wiki Book
- Novial Discussion Group: Novial discussion group at Yahoo!
- Novial group on Facebook