ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (១៩៤៥)
| royaume du Cambodge (French) カンボジア王国 (Japanese) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ១៩៤៥ | |||||||||
.svg) ទង់ជាតិ
.svg) ត្រា
| |||||||||
 .png) ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរដែលមានខេត្តមួយចំនួនបានបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ | |||||||||
| ស្ថានភាព | {{#if:រដ្ឋអាយ៉ងនៃចក្រពត្តិជប៉ុន (រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩��៥) |រដ្ឋអាយ៉ងនៃចក្រពត្តិជប៉ុន (រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៤៥) |រដ្ឋអាយ៉ង | ||||||||
| ធានី | ភ្នំពេញ | ||||||||
| ភាសាផ្លូវការ | ខ្មែរ ជប៉ុន បារាំង | ||||||||
| សាសនា | រដ្ឋស៊ិនតូ ព្រះពុទ្ធសាសនា រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក | ||||||||
| រដ្ឋាភិបាល | របបរាជានិយមផ្តាច់ការ ក្រោម ការកាន់កាប់របស់ជប៉ុន | ||||||||
- | ៩ មីនា ១៩៤៥ | ||||||||
- | ១៦ តុលា | ||||||||
| ក្រឡាផ្ទៃ | |||||||||
- ផ្ទៃសរុប | គ.ម២ | ||||||||
| រូបិយវត្ថុ | ឥណ្ឌូចិនបារាំង piastre, យ៉េនយោធាជប៉ុន | ||||||||
| |||||||||
| សព្វថ្ងៃជាផ្នែកនៃ | កម្ពុជា | ||||||||
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (ជប៉ុន: カンボジア王国) គឺជារដ្ឋអាយ៉ងដែលមានអាយុកាលខ្លីនៃចក្រភពជប៉ុន ដែលមានរយៈពេលតាំងពីថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៥ ដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤៥។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
[កែប្រែ]នៅថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៥ ក្នុងដំណាក់កាលបិទនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ពួកជប៉ុនបានផ្តួលរំលំការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំងនៅឥណ្ឌូចិន ។ អ្នកគ្រប់គ្រងអាណានិគមបារាំង បានធូរស្រាលពីមុខតំណែង ហើយកងកម្លាំងយោធាបារាំងត្រូវបានបញ្ជាឱ្យដកអាវុធ។ ជនជាតិជប៉ុនសង្ឃឹមថានឹងស្តារឡើងវិញនូវការគាំទ្រទង់ជាតិនៃប្រជាជនក្នុងតំបន់សម្រាប់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសង្រ្គាមរបស់ទីក្រុងតូក្យូ ដោយការលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកគ្រប់គ្រងជនជាតិដើមភាគតិចឱ្យប្រកាសឯករាជ្យ។ [១] នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ បានប្រកាសឯករាជ្យនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (ខណៈពេលដែលប្តូរឈ្មោះផ្លូវការរបស់ប្រទេសជាភាសាបារាំងពី Cambodge ទៅ Kampuchea ) តាមសំណើផ្លូវការរបស់ជប៉ុន។ មិនយូរប៉ុន្មានរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានផ្តល់សច្ចាប័នលើឯករាជ្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយបានបង្កើតស្ថានកុងស៊ុលមួយនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ [២] ព្រះរាជក្រឹត្យរបស់ព្រះសីហនុបានលុបចោលជាមួយសន្ធិសញ្ញាបារាំង-កម្ពុជាពីមុន ហើយទ្រង់បានសន្យាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសម្ព័ន្ធភាពរបស់ប្រទេសឯករាជ្យថ្មីជាមួយប្រទេសជប៉ុន។ [៣] រដ្ឋាភិបាលថ្មីបានលុបចោលនូវការប្រើភាសាខ្មែរនៃអក្សររ៉ូម៉ាំង ដែល រដ្ឋបាលអាណានិគមបារាំង ចាប់ផ្តើមអនុវត្ត និងដាក់បញ្ចូលអក្សរខ្មែរ ឡើងវិញជាផ្លូវការ។ វិធានការនេះធ្វើឡើងដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលរយៈពេលខ្លីនឹងមានប្រជាប្រិយភាព និងយូរអង្វែង ចាប់តាំងពីពេលនោះមក គ្មានរដ្ឋាភិបាលណាមួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានព្យាយាមប្រើភាសាខ្មែរម្តងទៀតឡើយ។ [៣] ការផ្លាស់ប្តូរផ្សេងទៀតរួមបញ្ចូលទាំងការស្ដារប្រតិទិនតាមច័ន្ទគតិរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា។ [៣]
ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ ពីដំបូងក៏បានធ្វើជា នាយករដ្ឋមន្ត្រី ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៥។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ សឺង ង៉ុកថាញ់ ដែលជាអ្នកនៅពីក្រោយកាសែតជាភាសាខ្មែរ នគរវត្ត ដែលបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសជប៉ុនបន្ទាប់ពីបាតុកម្មប្រឆាំងបារាំងឆ្នាំ១៩៤២ បានត្រលប់មកវិញនៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤៥ ដើម្បីធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស។ សឺង ង៉ុកថាញ់ នឹងឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ទាប់ពីការចុះចាញ់របស់ជប៉ុន ដោយបម្រើរហូតដល់ការស្ដារឡើងវិញរបស់បារាំងនៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤៥។ [៣] [៤]
ការកាន់កាប់របស់ជប៉ុននៅកម្ពុជាបានបញ្ចប់ដោយការចុះចាញ់របស់ជប៉ុនជាផ្លូវការនៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥។ បន្ទាប់ពីអង្គភាពយោធាសម្ព័ន្ធមិត្តចូលប្រទេសកម្ពុជា កងកម្លាំងយោធាជប៉ុនដែលមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសត្រូវបានដកហូតអាវុធ និងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍។ បារាំងអាចគ្រប់គ្រងអាណានិគមឡើងវិញនៅភ្នំពេញក្នុងខែតុលាឆ្នាំដដែល។ បន្ទាប់ពីការចាប់ខ្លួន សឺង ង៉ុកថាញ់ ពីបទសហការជាមួយជនជាតិជប៉ុននៅថ្ងៃទី១២ ខែតុលា [៣] អាជ្ញាធរអាណានិគមបារាំងបាននិរទេសលោកទៅប្រទេសបារាំងជាកន្លែងដែលលោករស់នៅក្រោមការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ ។ អ្នកគាំទ្ររបស់លោកមួយចំនួនបានទៅក្រោមដី ហើយបានរត់គេចខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជាភាគពាយ័ព្យដែលគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសថៃ ជាកន្លែងដែលពួកគេត្រូវចូលរួមជាមួយកងកម្លាំងនៅក្នុងក្រុមដែលគាំទ្រឯករាជ្យគឺ ខ្មែរឥស្សរៈ ។ ចលនាជាតិនិយមប្រឆាំងបារាំង ដែលមានលក្ខណៈខុសឆ្គងផ្នែកនយោបាយនេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសថៃ ប៉ុន្តែក្រោយមកនឹងបំបែកទៅជាបក្សពួក។ [៥]
អ្នកដឹកនាំ
[កែប្រែ]សូមមើលផងដែរ
[កែប្រែ]ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- ↑ Geoffrey C. Gunn, Monarchical Manipulation in Cambodia: France, Japan, and the Sihanouk Crusade for Independence, Copenhagen: Nordic Institute for Asian Studies, 2018, Part V
- ↑ Keat Gin Ooi Southeast Asia: a historical encyclopedia
- ↑ ៣,០ ៣,១ ៣,២ ៣,៣ ៣,៤ David P. Chandler, A History of Cambodia, Silkworm 1993
- ↑ Cahoon, Ben. "Cambodia". worldstatesmen.org. Retrieved 1 September 2019.
- ↑ Cambodia, Appendix B – Major Political and Military Organizations