Ambacht (handwerk)

Een ambacht is handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefenen. Het ambacht heeft met de industrie gemeen, dat beide zich richten op de productie en verwerking van materiële goederen of waren. Ook in het ambacht kan een zekere graad van mechanisering en automatisering tegenwoordig niet ontbreken. De industrie onderscheidt zich echter door de combinatie van het fabrieksmatige en grootschaligheid.

De ambachten kunnen worden onderverdeeld:

• Museale ambachten zijn de sinds de industrialisatie vrijwel verdwenen ambachten. Vaak worden ze nog slechts beoefend als demonstratie voor een museumpubliek, bijvoorbeeld in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem, Oude Ambachten & Speelgoed Museum in Terschuur of in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.

  Voorbeelden: klompenmaker, touwslager, mandenvlechter, pottenbakker, bezembinder, kooiker of ganzenvanger.

• Hedendaagse ambachten

  Voorbeelden: timmerman, metselaar, smid, bakker, slager.

In de tijd van de gilden werd een ambacht in de praktijk geleerd. De "leerling" die de basisvaardigheden beheerste, werd "gezel" genoemd; na het afleggen van de meesterproef werd de ambachtsman "meester". De keurmeester kon beslissen wie er meester werd. Onder andere in Maastricht werden de gilden aangeduid als ambachten.^[1]

In de 19e eeuw werden in Nederland de eerste ambachtsscholen gesticht. Dit type onderwijs is inmiddels onderdeel van het vmbo.

De ambachtseconomie is een belangrijke sector in de Nederlandse economie. In de sector werken ruim 800.000 vakmensen in 420.000 ambachtelijke ondernemingen.^[2] 84% daarvan betreft een bedrijf met 1 werkzaam persoon. De totale omzet van de Nederlandse ambachtseconomie omvat in 2013 € 165 miljard.

• Voedingsambacht
  • Banketbakkersbedrijf
  • Consumptie-ijsbereidingsbedrijf
  • Slagersbedrijf

• Productieambacht
  • Fijnkeramischbedrijf
  • Maatoverhemdenbedrijf
  • Schoenmakersbedrijf
  • Modisterijbedrijf
  • Muziekinstrumentenmakersbedrijf
  • Natuursteenbedrijf

• Uiterlijke-verzorgingsambacht
  • Kappersbedrijf
  • Grimeurs- en toneelkappersbedrijf
  • Schoonheidsverzorgingsbedrijf
  • Voetverzorgingsbedrijf
  • Visagisten

• Gebouwverzorgend ambacht
  • Glazenwassersbedrijf
  • Schoorsteenvegersbedrijf

• Medische hulpmiddelentechniek
  • Optiekbedrijf
  • Orthopedisch schoentechnisch bedrijf
  • Tandtechnisch laboratoriumbedrijf

• Reparatieambacht consumptiegoederen
  • Fietsherstellersbedrijf
  • Goud- en zilversmidsbedrijf
  • Kledingreparatiebedrijf
  • Lederwarenambacht
  • Naaimachinebedrijf
  • Schoenherstellersbedrijf
  • Textielreinigingsbedrijf
  • Uurwerkmakersbedrijf
  • Zadelmakersbedrijf
  • Hoefsmid

• Bouwambacht
  • Bestratingsbedrijf
  • Dakdekkersbedrijf
  • Glasbewerkingsbedrijf
  • Glazeniersbedrijf
  • Natuursteenbedrijf
  • Parketvloerenleggersbedrijf
  • Rietdekkersbedrijf
  • Schildersbedrijf
  • Voegbedrijf
  • Zonweringsbedrijf

Voorheen waren er een aantal organisaties die zich inzetten voor samenwerkingsmogelijkheden voor ambachtslieden in Nederland, zoals het Hoofdbedrijfschap Ambachten en het Centrum voor Ambachtseconomie.^[3].

Sinds 2016 zet AmbachtNederland zich in voor een sterkere ambachtseconomie en de continuïteit van ambachtelijk branches en bedrijven. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de instroom van ambachtelijk ondernemers te bevorderen via de Ambachtsacademie. Een opleidingsstructuur volgens het leerling-gezel-meester systeem. In 2023 is AmbachtNederland als coöperatie van ambachtelijk ondernemers, Gemaakt in Nederland gestart. Een online platform waar ambachtelijk ondernemers gezamenlijk hun bedrijf en ambacht zichtbaar maken. En samen werken aan meer waardering voor ambachtelijk vakmanschap en meer vakbekwame instroom in ambachtelijke branches.

• Beroep
• Gilde (beroepsgroep)

Zie de categorie Crafts van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.