Dwarsregeltransformator

De dwarsregeltransformator wordt in het hoogspanningsnet toegepast om het transport van elektriciteit beter te besturen en te verdelen. De dwarsregeltransformator verschuift de fasehoek tussen de in- en uitgaande wisselspanning, waardoor het vermogen geregeld kan worden. De hoogte van de spanning tussen de in- en uitgang blijft hierbij gelijk.

Tussen de fase spanningsvectoren van een driefasen elektriciteitsnet zit een hoek van 120°. Tussen de vectoren onderling zit de lijnspanning. Door nu (een fractie van) de spanning tussen twee vectoren op te tellen bij de derde vector zal de spanning in loodrechte richting verschuiven. Hoe groter de hoek van de vector afwijkt van zijn normale richting, hoe groter de dwarshoek (max. 30°) en hoe groter het vermogen.

De dwarsregeltransformator bestaat per fase (dus driemaal per apparaat) uit een serietransformator en een regeltransformator. De secundaire zijde van de serietransformator wordt hierbij gevoed met de spanningen uit de regeltransformator van de twee andere fasen. Door de secundaire spanning van de regeltransformator te regelen wordt de gewenste dwarshoek ingesteld.

Met een dwarsregeltransformator kan men, door het variëren van de dwarshoek, de vermogensstroom zowel in grootte als in richting regelen of zelfs de andere kant op te sturen. Dit maakt het voor een netbeheerder mogelijk om de energiestromen op het elektriciteitsnet te spreiden, met als doel een hogere betrouwbaarheid van het net en een betere benutting van de - grensoverschrijdende - netcapaciteit.

Dwarsregeltransformatoren worden toegepast in onderstations waar twee landelijke netten met elkaar gekoppeld zijn; ofwel op die locaties waar importstroom het land inkomt en exportstroom het land verlaat.

Daarnaast zijn twee dwarsregeltransformatoren aanwezig in het 150 kV-net van Zuid-Holland.^[2]