Handbal

Lo handbal es un espòrt collectiu ont doas equipas de set jogaires s'afrontan amb un balon sus un terren rectangular de dimensions 40 m per 20 m, separat en dos camps. Lo nom ven de l'alemand: die Hand (« la man ») e der Ball (« la bala »).

Lo jòc modèrne ven del sègle XIX, al Danemarc, jol nom de « håndbold » o encara en Checoslovaquia jol nom de « házená »^[1]. Dins los ans 1900, un irlandés del nom de Casey introduguèt un jòc semblable al handbal als Estats Units d'America. Tan plaguèt qu'una competicion se realizèt en 1919 a Los Angeles. Pasmens, lo handbal es considerat coma un espòrt de concepcion danesa. Lo danés Holger Nielsen creèt las règlas del handbal modèrne (håndbold) en 1898. En 1919, lo professor alemand Carl Schellenz, de l'Escòla normala germanica d'éducacion fisica de Leipzig, prepausa una adaptacion del Torball^[1]. Creèt alara lo handbal de onze.

La Federacion internacionala de handbal nais en 1928. Lo jòc se practica en exterior, 11 contra 11. Es espòrt de mòstra als Jòcs de Berlin en 1936. En 1938, dos campionats del mond son organizats en Allemanha, e ganhat per Alemanha: un campionat de onze e un autre de sept, amb quatre equipas europèas (Alemanha, Àustria, Danemarc, França). En 1946 se bastís la nòva Federacion internacionala. Lo handbal es fòrça pauc practicat abans la Segonda Guèrra mondiala en França, mas en setembre de 1941^[2] s'organiza, amb l'ajuda del regim de Pétain, una federacion francesa autonòma. Mai, lo handbal intrèt dins los programas de l'espòrt escolar. La federacion foguèt dissolguda en 1944 per renàisser en 1952^[3].

Dins los ans 1960, lo handbal de onze es pauc a pauc abandonat al benefici del handbal de set. Aquel espòrt fins alara practicat en exterior se jòga dins de gimnasis. Lo darrièr campionat del monde de 11 se debanèt en 1966. Lo handbal es al programa olimpic masculin en 1972 e femenin en 1976. Lo handbal foguèt longtemps considerat coma un espòrt de complement, practicat l'ivèrn al caud dins los gimnasis. Puèi, lèu, lo handbal ven al vam subretot a causa de son implantacion dins los mitans escolars e universitaris.

Al handbal, la tòca del jòc es de far intrar lo balon dins la gàbia advèrsa ne marcan mai que son adversari en utilisant pas que las mans per far mòure lo balon. Lo principi es de driblar amb lo balon o, lo far passar a un companh. Un còp qu'a lo balon en man, lo jogaire pòt avançar driblant mas pòt realizat pas que tres passes sens driblar e pòt pas gardar lo balon mai de tres segondas se demora imobil.

Una partida opausa doas còlas e se debana mai sovent en doas miègtemps, caduna separadas per una pausa de 10 minutas. Tres temps mòrts d'una minuta son disponibles per equipa e per partida, amb l'obligacion per cada equipa de dos temps mòrts maxim per miègtemps e d'un temps mòrt maxim dins las cinc darnièras minutas de la partida. Cada equipa se compausa de set jogaires sul terren e de remplaçants (jogaires de camp o gardians) fins al nombre de set^[4]. Una equipa es en temps normal constituida d'un gardian de gàbia e de sièis jogaires de camp, espandits mai sovent en doas alats (drech e esquèrra), dos darrièrs (drech e esquèrra), un miègcentre (o darrièr central) e un pivòt. Lo nombre de remplaçaments es illimitat.

La durada d'un partida eépend de la categoria d'edat dels actors de l'encontre, los tèxtes oficials indican^[5].

• « 8-14 ans »: 2×20 minutas
• « 14-16 ans »: 2×25 minutas
• autras categories: 2×30 minutas

(amb arrèst del cronomètre sus las fautas e las sortidas del balon se l'arbitre o demanda)

La pausa entre dos temps de jòcs es normalament de 10 minutas^[6].

Cada jogaire ocupa un pòst singular (las descripcions çai dejós dessous son consideradas dins lo sens de l'ataca e al respècte de la largor de terren).

• Pòst 1: gardian de gàbia. Es lo sol jogaire qu'a lo drech de tocar lo balon dins la sieuna zona. Son ròtle es d’empachar los tirs de l'equipa advèrsa d'intrar dins sa gàbia. Los jogaires de son equipa an pas lo drech de li far la passa s'es dins la zona, mas es possible fòra. Los jogaires ocupant aquel pòst son mai sovent nauts de gaireben 2 mètres (nautor de la gàbia) e fòrça sople per aténher los caires amb las mans e los pès.

• Pòst 2: alièr esquèrre, dins lo canton esquèrre, lo long de la linha de tòca. Aquel pòst l'ocupa un drechier de talha mendre qu'aqueles ocupant los pòsts centrals (darrièrs esquèrre e dreche, pivòt e miègcentre) avent de grandas qualitats d'explosivitat e una granda soplesa de movement. Pendent una ataca plaçada, an per ròtle de se téner mai près possible de lor linha de tòca per espandir la defensa advèrsa sus la largor. Tanben pòdon limpar dins la defensa advèrsa per far offici de secgnd pivòt, çò que pòt desorganizar fòrça lo sistèma defensiu advèrs. Quand l’equipa advèrsa perd lo balon pendent una de sas atacas, l’alier a per ròtle de corir mai avidament possible cap a la gàbia advèrsa per recebre lo balon de sos companhs e marcar en posicion de contra ataca.

• Pòst 3: darrièr esquèrre, a 1/4 del terren partant de l'esquèrre. Pòst mas sovent ocupat per un drechier, son ròtle es de far ofici de rampa de lançament de las atacas de son equipa. En posicion d’espèra del balon, se ten mai sovent a mai de 15 mètres de la gàbia advèrsa. Recep lo balon mai sovent lançat e mai d'una solucions pòdon se presentar a el. Pòt transmetre lo balon al costat oposat d'ont ven (al miègcentre se ven de l’alier esquèrre, o a l’alier esquèrre se ven del miègcentre). Pòt sautar e realizar un tir en extension per marcar. Aquela alternativa se presenta mai sovent per de darrièrs de granda talha que pòdon tirar al dessús la defensa. Pòt intrar dins la defensa per ensejar de la desorganizar al final, o de tirar a distança pròcha se capita a prene l’interval, o la passar al pivòt s'aquel darrièr se pòt desmarcar, o la passar quin que siá autre jogaire que se seriá desmarcar.

• Pòst 4: miègcentre, al centre del terren. Aquel pòst correspond un pauc al menaire del jòc de l’equipa. Son ròtle es de lançar las atacas e de las anonciar als autres membres de l’equipa. Son mai sovent de jogaire de talha mai pichona que los darrièrs, que son capables de s’introduire dins la defensa advèrsa. A causa de la rapiditat e de la soplesa necessària per aquelas intradas, aquel pòst es a vegda ocupat per de jogaires podent tanben jogar a l’ala.

• Pòst 5: pivòt, le long de la zona dels 6 mètres, circulant subretot al centre. Situat al còr de la defensa advèrsa, servís a fixar los defensaires advèrses, o demorant plan en fàcia de las gàbias, o se deplaçant lo long de la linha de zona cap drecha o cap a esquèrra. Quand un d'queles darrièrs ensag s’introduire dins la defensa advèrsa, realiza de blocatges, es a dire que fa oposicion de son còs per far ecran entre lo jogaire de son equipa e son defensaire.

• Pòst 6: darrièr dreche, a 1/4 du terren partant de la drecha. Aquel pòst a de caracteristicas las meteissas a aquelas del darrièr esquèrre, levat que l'occupa un esquerrièr.

• Pòst 7: alier drech, dins lo canton drech, lo long de la linha de tòca. Aquel pòst a de caracteristicas las meteissas qu'aquela de l'alier esquèrre, levat que l'ocupa un esquerrièr, o per un drechièr avent las capacitats de tirar de biais désaxat passant son bras esquèrre al dessús de son espatla esquèrra.

• defensaire exclusiu: se constituís pas un pòst d'esperel, de jogaires s'especializèron per de pretsfachs defensivus e an gaireben pas de ròtle ofensius.

L'airal de jòc es un rectangle de longor de 40 mètres e de largor 20 mètres comprenent una superfícia de jòc e doas superfícia de but. Los grands costats son nomenats linhas de tòca; los pichons, linhas de but o linhas de sortida de but. Una zona de seguretat deuriá enrodat l'airal de jòc. Sa largor es al mens d'un mètre le long de la linha de tòca e de dos mètres darrièr la linha de sortiada de but. Se pòt pas modificar pas las caracteristicas de l'airal de jòc pendant la partida dque favorizariá una sola equipa.

La gàbia es plaçada a la mitat de cada linha de sortida de but. Las gàbias devon èsser solidament fixadas al sol o parets murs darrièrs. An una nautor intèrna de 2 mètres e una largor de 3 mètres. Las barras de la gàbia son ligadas a una travèrsa. Lor aresta posteriora es alinhda sul costat posterior de la linha de but. Las barras e la travèrsa devon presentar una seccion carrada de 8 cm. Devon èsser penchs sus las tres fàcias visiblas del costat de l'airal de jòc en doas colors en contrast (mai sovent roge e blanc). La gàbia es dotada d'un filat de darrièr penjat que lo balon i  dintrar se que pòsca sul pic rebombir o sortir.

La linha de but es dessenhada entre los pals de la gàbia; fa 3 mètres de long. La linha exterieure (linha darrièra o linha de sortiada de but) contunha la linha de but al fond del terren, de biais que la gàbia se situa a la mitat de la linha; ambedos linhas exterioras limitan lo terren en longor (40 mètres). Las linhas lateralas (linhas de tòca) limitan la largor del terren (20 mètres). La linha mediana liga las mitats de las linhas de tòca. Aquela linhas son continús.

Devant cada gàbia i a la superfícia de but (o la a). Se limita per la linha de superfícia de but (linha dels siès mètres), desenhadas de biais seguent: una linha de 3 mètres de long, parallèl a la linha de but e alunhada de 6 mètres de la gàbia^[7], e dos quarts de cercle de 6 mètres de rai^[8] caduns que ligan la linha de 3 mètres de long a la linha exteriora. La linha es continúa.

La linha de limita elu gardian (linha dels quatre mètres) es una linha de 15 cm de long dessenhada en parallel fàcia a la gàbia, a una distança de 4 mètres^[9]. Lo gardian pòt avançar fins a aquela linha per s'aparar d'un get de 7 mètres (equivalent  la "penalti" del fotbòl), tirat per l'escasença dempuèi la linha de tir (linha dels set mètres): una linha d'un mètre de long en parallel a la linha de but, plaçada à 7 mètres de la gàbia^[10]. La linha de get franc (linha dels nòus mètres) es una li nha discontinúa, desenhada a 3 mètres de la linha de superfícia de but, e donc a 9 mètres de la gábia. Los trachs de la linha de get franc, coma los intervals, mesuran 15 cm. La linha de cambiament (una partida de la linha de tòca) de cada equipa s'espandís de la linha mediana a una distança de 3,5 mètres d'aquela. Le tèrme d'aquela linha de cambiament es marcat per una linha parallèla a la linha mediana. Aquela linha contunha sus 15 cm sus l'airal de jòc e de 15 cm fòra.

Totas las linhas desenhada sus l'airal de jòc fan partit integranta de la superfícia que terminan. Las linhas de but devon presentar una largor de 8 cm entre las barras, alara que totas las autras linhas an una largor de 5 cm.

Las linhas separant doas zonas adjacentas se pòdon remplaçar per una diferéncia de color entre las zonas adjacentas del sol.

Lo jòc se practica amb un balon redond de^[11] :

• 58 a 60 cm de circonferéncia e d'un pes comprés entre 425 e 475 gramas, pels òmes e los mai de 16 ans (talha IHF 3)
• 54 a 56 cm de circonferéncia per un pes de 325 a 400 gramas, per las femna e las mai de 14 ans e los mascles de 12 a 16 ans (talha IHF 2)
• 50 a 52 cm e 290 a 330 gramas, per las femes de 8 àa14 ans e mascles de 8 a 12 ans (talhas IHF 1)

L'equipa ganhanta es aquela que ten la marca mai granda a la fin del temps reglamentari (60 minutas). Se marca un punt quand lo balon penetrar la gàbia advèrsa (entre los pals e darrièr la linha de but), amb las contrenchas màger seguentas:

• quand un jogaire de camp tòca fisicament (per exemple, del pè) lo terren a mens de 6 mètres de las gàbias (zonas nomenadas "superfícia de but" e materializadas al sol per une linha termièra e a vegada una color diferenta), a pas lo drech d'èsser en contacte amb lo balon,
• cada gàbia es aparada per un gardian dins aquela superfícia de but,
• lo balon se manipula pels jogaires a la man; los desplaçaments "balon en man" soe limita tres passes, levat en cas de dribla.

L'atacant a donc lo drech de sautar al dessús de la superfícia de but e realizar son tir abans de tocar le sol, per èsser mai près de la gàbia. Las partidas son mai sovent menadas per dos arbitres (a partir del nivèl regional) ajudats per un cronometraire e un secretari. Aqueles darrièrs forman la "aula de marca" .

Los jogaires de camp pòdon jogar lo balon sonque amb las mans (en realitat, pòdon tanben utilizar la tèsta, lo coide, la cuèisha…). Es considerat coma fauta tot balon tocant una partida del còs inferiora als genolhs (o partida vesina). Sol lo gardian pòt desviar lo balon del pè (mas pas fòra de sa zona sa zone, ont se considèra coma un jogaire de camp), mas de segur pas jogar lo balon al pè. Es enebit a un dels sieus companhs de passar lo balon al gardian quand lo balon es en jòc, castigat per un get franc als nòus mètres per l'adversari.

Los jogaires pòdon driblar amb lo balon, e far al maxim tres passes, balon en man. Sasir lo balon amb las doas mans a l'encòp arrèsta lo drible (e alara, impausa un tir o una passa). Mai, se lo balon passa al dessús de la man que lo jogaire utilizava per driblar, se reconéis una represa de drible e lo balon torna a l'adversari.

Quand un equipa fa virar lo balon sens intencion d'atacar, los dos arbitres lèvon lo braç per demandar als jogaires concernats d'atacar. Se l'equipa atacanta reagís pas a l'avertiment, ee que lo balon recula, lo jòc passiu es validat, e lo balon torna als defensaires. Se lo balon tòca la barra es tornat pel gardian o se una sanccion es donada, l'avertiment de jòc passiu es levat.

Per una linha laterala: l'equipa que toquèt lo balon en darrièr dona la tòca a l'equipa advèrsa. La remesa en jòc realiza un lançar de balon dempuèi l'exterior del terren, a la plaça de la sortida del balon, per un jogaire d'aquela equipa advèrsa devent metre un pè sus la linha de tòca.

Per una linha darrièra: lo balon torna al gardian s'es un jogaire advèrs o lo quita gardian que lo plaça rèire la linha. S'es un defensaire que tòca en darrièr lo balon, e que lo balon va darrière la sieuna linha de but (la contrant per exemple), es l'equipa advèrsa quie lo pren mejans un get de caire, levat se lo gardian torna tocar aquel balon demorant dins la zona dels 6 mètres.

La posicion dels jogaires sul terren près de la gàbia depend de las tacticas previstas. La mai classica es la posicion dicha de « 1-5 » ; consistís a defendre sus la zona pels 5 per tòca de contrar los tirs de luènh o d'aparar los 1 contre 1, e de prene un adversari jutjat dangierós o contrar las passas pel defensaires davant. La posicion dicha « 0-6 » es tanben correnta. D'autras existisson, mai raras; per exemple « 2-4 » , 3-3 o 1-2-3.

• Recepiendari: pendent una partida, un jogaire deuriá pas recebre mai d'un avertiment e una équipa (los jogaires de camps) deurián pas ne recebre mai que 3. Del meteis biais, un oficial pòt tanben èsser sanccionat d'un avertiment, dins la limita d'un sol avertiment per l'ensems dels oficials d'una meteissa equipa.
• Accion en causa: avertiment de las equipas per d'accions de jòc jutjada limitas. L'objectiu dels avertiments es d'introduire la progressivitat dins l'escala de las sanccions.

• Recipiendairi: tres per jogaire au maxim e un per l'ensems dels oficials d'una equipa.
• Accions en causa: Actes antiesportius
  Accion presentant un risc per l'integritat fisica d'un jogaire advèrs
  dintrada irregulara sul terren
  Contestacion
  Simulacions

• Recipiendairi: 1 per jogaire e entraire
• Accions en causa: Via de fach
  Acte antiesportiu gròs
  Actes antiesportius repetits
  Accion plan dangierosa per l'integritat fisica d'un jogaire advèrs
  Accion irregulara en fin d'encontra per gardar la marca
  Contestacion fòrta
  Succession de 3 exclusions donadas a un meteis jogaire
• 
  Un avertiment
• 
  Una exclusion temporària per doas minutas
• 
  Una disqualificacion

Cada equipa pòt beneficiar de tres temps mòrt per partida. Simbolizat per un carton verd numerotat T1, T2 o T3, es d'une durada d'1 minuta. L'obtencion d'aqula copadura de jòc demanda d'èsser possession del balon e de pausar son carton verd sus la taula de marca. La taula arrèsta lo cronomètre e designa als arbitres l'equipa que ven de pausar lo temps mòrt. L'utilizacion d'un temps mòrt es pas obligatòria. Dos temps mòrt al maxim pòdon èsser utilizats dins cada miègtemps. Un sol es autorizat per equipa dins las 5 darrirèras minutas de la partida. Entre dos temps mòrts d’una equipa, l’adversari deu aver èsser al mens un còp en possession del balon. A la fin del temps mòrt las equipas tornan al jòc al luòc ont s'èra arrestat.

A l'handbal, las partidas son dirigidas per un binòme de dos jutges-arbitres, o per un arbitre pels joves. Son assistits per dos oficials a la taula de marca (un secretari e un cronometraire). Dins de competicions nacionalas e dins tota competicion internacionala, per un jutge-arbitre delegat de l'instança organisatritz. Los jutges-arbitres son plaçats de biais e veire lo jòc de biais global mas sens n'èsser tròp alunhats per mancar pas  una de las accions del jòc. Cada jutge-arbitre es a son torn de camp e de but e cambian regularament lor plaça pendent la partida que l'arbitratge siá donat de biais mai equitable e omogenèu possible.

• 
  Tir en extension de Christian Zeitz.
• 
  Sala de Rhein-Neckar Löwen (Alemanha) SAP Arena Mannheim.
• 
  Tir en extension.
• 
  Get de 7 mètres.

• Michaël Guigou, nascut a Ate
• Alain Portes, nascut a Besièrs
• Jérôme Fernandez, nascut a Senon
• Frédéric Volle, nascut a Montpelhièr
• Bertrand Gille, nascut a Valença
• Guillaume Gille, nascut a Valença
• Éric Quintin, nascut as Ais
• Lucie Granier, nascuda a Marselha

• Handbal d'arena
  
• Handbal de plaja
  

• Federacion internacionala d'handbal
• Federacion europèa d'handbal
• Federacion francesa d'andbal
• Liga Nacionala d'Handbal
• (fr)«Règlement du handball (livret de l'arbitrage)» (pdf), març de 2014.
• (en) Fédération internationale de handball. «Handball - Fascination for thousands of years - History and stories» (pdf), decembre de 2013.