Wikipedia

Rzecznik Praw Obywatelskich

polski jednoosobowy organ państwowy pełniący funkcję ombudsmana

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – polski jednoosobowy organ państwowy ustanowiony w 1987, utworzony w 1988. Rzecznik Praw Obywatelskich pełni funkcję ombudsmana.

Rzecznik Praw Obywatelskich
Ilustracja
Obecny RPO
Obecny Rzecznik Praw Obywatelskich
Marcin Wiącek
Stanowisko
Państwo

 Polska

Data utworzenia

15 lipca 1987[1]

Pierwszy RPO

Ewa Łętowska

Długość kadencji

5 lat

Obecny RPO

Marcin Wiącek

Obecny od

23 lipca 2021

Siedziba

al. „Solidarności” 77
00-090 Warszawa

Strona internetowa
Polska
Godło RP
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Polski
System prawny
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna

Urząd RPO został utworzony 1 stycznia 1988. Pierwszym rzecznikiem została Ewa Łętowska, powołana przez Sejm 19 listopada 1987[2]. Od 23 lipca 2021 urząd ten pełni Marcin Wiącek. Działalność Rzecznika regulują Konstytucja RP (art. 208–212) oraz ustawa z dnia 15 lipca 1987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich[3].

Jednostką pomocniczą Rzecznika Praw Obywatelskich jest Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Jego siedziba główna znajduje się przy al. „Solidarności” 77 w Warszawie, część jednostek organizacyjnych Biura mieści się przy ul. Długiej 23/25.

Rzecznicy praw obywatelskich

edytuj
 
Rzecznicy praw obywatelskich w Sejmie. Stoją od lewej: Irena Lipowicz, Adam Zieliński, Ewa Łętowska, Andrzej Zoll i Adam Bodnar (2015)
Nazwisko Czas pełnienia funkcji Długość urzędowania Nominacja Głosowanie w Sejmie
Od Do Za przeciw wstrzymujące
prof. dr hab. Ewa Łętowska 1988-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 1988(dts)[4][5] 1992-02-13 13 lutego 1992(dts) 1504 dni Sejm PRL IX kadencji 254 1 47[6]
prof. dr hab. Tadeusz Zieliński 1992-02-13 13 lutego 1992(dts)[7] 1996-05-08 8 maja 1996(dts) 1545 dni Sejm RP I kadencji 225 15 63[8]
prof. dr hab. Adam Zieliński 1996-05-08 8 maja 1996(dts)[9][10] 2000-06-30 30 czerwca 2000(dts) 1514 dni Sejm RP II kadencji 326 1 14[11]
prof. dr hab. Andrzej Zoll 2000-06-30 30 czerwca 2000(dts)[12][13] 2006-02-15 15 lutego 2006(dts) 2056 dni Sejm RP III kadencji 269 50 107[14]
dr Janusz Kochanowski 2006-02-15 15 lutego 2006(dts)[15][16] 2010-04-10 10 kwietnia 2010(dts)[17] 1514 dni Sejm RP V kadencji 239 194 1[18]
Stanisław Trociuk 11 kwietnia 2010 21 lipca 2010 101 dni jako Zastępca RPO czasowo wykonujący obowiązki RPO i kierujący Biurem RPO
dr hab. Irena Lipowicz 2010-07-21 21 lipca 2010(dts)[19][20] 2015-09-09 9 września 2015(dts) 1876 dni Sejm RP VI kadencji 251 –[a] –[21]
dr hab. Adam Bodnar 2015-09-09 9 września 2015(dts)[22][23] 2021-07-15 15 lipca 2021(dts)[24] 2136 dni Sejm RP VII kadencji 239 –[b] –[25]
Stanisław Trociuk 2021-07-16 16 lipca 2021(dts) 2021-07-23 23 lipca 2021(dts) 7 dni jako Zastępca RPO czasowo wykonujący obowiązki RPO i kierujący Biurem RPO
dr hab. Marcin Wiącek 2021-07-23 23 lipca 2021(dts)[26][27] obecnie Sejm RP IX kadencji 380 3 43[28]

Zastępcy rzecznika praw obywatelskich

edytuj

Wybór, odwołanie i kadencja rzecznika praw obywatelskich

edytuj
 
Tajne głosowanie nad wyrażeniem zgody na powołanie przez Senat Adama Bodnara na stanowisko RPO podczas 80. posiedzenia Izby (2015)
 
Jedna z debat organizowanych przez RPO w Sali im. Władysława Bartoszewskiego, głównej sali konferencyjnej w budynku przy ul. Długiej 23/25

Rzecznikiem praw obywatelskich może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną (art. 2 ustawy). Rzecznik nie może zajmować żadnego innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych. Nie może także należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu (art. 209 Konstytucji).

Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 30 dni od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Do 2018 zgodnie z art. 53 ust. 6 Regulaminu Senatu głosowanie nad wyrażeniem zgody na powołanie RPO, będące głosowaniem w sprawach personalnych, było tajne[31]. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.

Kadencja rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być rzecznikiem dłużej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez następcę. Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich weszła w życie 1 stycznia 1988. Początkowo kadencja wynosiła 4 lata i była liczona od dnia podjęcia przez Sejm uchwały o jego powołaniu[32]. 28 listopada 1991 weszła w życie nowelizacja ustawy, która początek 4-letniej kadencji rzecznika praw obywatelskich określiła na dzień złożenia ślubowania przed Sejmem, ponadto czas zakończenia ustanowiła na chwilę objęcia urzędu przez nowo wybranego RPO[33]. Obecna 5-letnia kadencja weszła w życie 15 lipca 2000[34].

15 kwietnia 2021 Trybunał Konstytucyjny jednogłośnie orzekł, że art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 15 lipca 1987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2024 r. poz. 1264) jest niezgodny z art. 209 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483). Tym samym Rzecznik Praw Obywatelskich, w przypadku upłynięcia jego kadencji i niewybrania jego następcy, nie będzie już pełnił funkcji RPO do czasu wyboru nowego Rzecznika. Trybunał do orzeczenia zastosował termin przejściowy 3 miesięcy od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw RP (Dz.U. z 2021 r. poz. 696). Przepis utracił moc z dniem 16 lipca 2021.

Sejm odwołuje rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany, większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:

  1. zrzekł się wykonywania obowiązków
  2. stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił – stwierdzonych orzeczeniem lekarskim
  3. jeżeli rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu
  4. złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły i niezależny od innych organów władzy publicznej i odpowiada wyłącznie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. Nie może być on także bez zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności (zatrzymany lub aresztowany – z wyjątkiem ujęcia na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia właściwego toku postępowania).

Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich

edytuj
 
Siedziba główna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przy al. „Solidarności” 77 w Warszawie
 
Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przy ul. Długiej 23/25 w Warszawie

Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych (art. 208 ust. 1 Konstytucji). Kontroluje, a także podejmuje stosowne czynności, jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organ, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

Rzecznik Praw Obywatelskich podejmuje działania na wniosek (art. 9 ustawy):

Zgodnie z art. 80 Konstytucji, każdy ma prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Złożenie wniosku do RPO nie wiąże się z koniecznością poniesienia jakichkolwiek opłat[35].

W stosunku do złożonego wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich może podjąć sprawę lub odmówić jej podjęcia, przekazać sprawę według właściwości lub poinformować wnioskodawcę o przysługujących mu środkach działania[35]. Rzecznik może podjąć działania w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich.

Rzecznik może kierować tzw. wystąpienia problemowe (w tym wnioski o podjęcie inicjatywy prawodawczej), wnioski o stwierdzenie niezgodności aktów normatywnych z przepisami wyższego rzędu lub z Konstytucją do Trybunału Konstytucyjnego, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, skargi kasacyjne i kasacje od prawomocnych orzeczeń sądów powszechnych do Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), kasacje od prawomocnych orzeczeń sądów wojskowych do Sądu Najwyższego, pytania prawne do rozstrzygnięcia przez powiększone składy Sądu Najwyższego, wnioski o wykładnię przepisów do NSA, żądać wszczęcia postępowania karnego, w sprawach o wykroczenia, postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, wytaczać powództwa i składać wnioski w postępowaniu cywilnym, a także przystępować do postępowań sądowych i administracyjnych[36]. Od 2015 RPO może zgłosić swój udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w każdej sprawie (wcześniej wyłącznie w sprawie ze skargi konstytucyjnej), z wyjątkiem postępowań wszczynanych w trybie prewencyjnej kontroli ustawy[37]. Od 2018 r. Rzecznik może wnieść skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego[38].

Od 2008 Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji – krajowego organu wizytującego, ustanowionego na podstawie Protokołu fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania[39]. W ramach tych zadań RPO przeprowadza wizytacje w miejscach pozbawienia wolności (m.in. zakładach karnych, aresztach śledczych i policyjnych, pomieszczeniach dla osób zatrzymanych oraz młodzieżowych ośrodkach wychowawczych)[40]. Wykonuje on również niektóre zadania dotyczące realizacji zasad równego traktowania zawarte w ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania oraz pełni funkcję niezależnego organu do spraw popierania, ochrony i monitorowania wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych[40].

Rzecznik Praw Obywatelskich jest zobowiązany przedstawić co roku Sejmowi i Senatowi informacje o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w Polsce (art. 212 Konstytucji). Dostępny w formie druków: sejmowego i senackiego materiał (identyczny dla obu izb) jest podstawowym dokumentem zawierającym informacje o działalności RPO w danym roku kalendarzowym.

Struktura organizacyjna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich

edytuj

Rzecznik nadaje, w drodze zarządzenia, statut, który określa zadania i organizację Biura. Od 2015 w skład Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wchodzą następujące jednostki organizacyjne[41]:

  1. Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
  2. Zespół Prawa Karnego
  3. Zespół Prawa Cywilnego
  4. Zespół Prawa Administracyjnego i Gospodarczego
  5. Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
  6. Zespół Wstępnej Oceny Wniosków
  7. Zespół „Krajowy Mechanizm Prewencji”
  8. Zespół do spraw Wykonywania Kar
  9. Zespół do spraw równego traktowania
  10. Zespół Kontaktów z Mediami i Komunikacji Publicznej
  11. Centrum Projektów Społecznych
  12. Wydział ds. Żołnierzy i Funkcjonariuszy
  13. Wydział ds. Współpracy Międzynarodowej
  14. Biuro Pełnomocnika Terenowego we Wrocławiu
  15. Biuro Pełnomocnika Terenowego w Gdańsku
  16. Biuro Pełnomocnika Terenowego w Katowicach
  17. Koordynatorzy.

Pełnomocnicy terenowi

edytuj

Rzecznik posiada pełnomocników terenowych, rozpatrujących sprawy z obszaru oddalonych od Warszawy województw.

Organem pomocniczym Pełnomocnika Terenowego jest podległy mu Zespół Terenowy.

Nagroda Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica

edytuj
 
Irena Lipowicz wręczająca Aleksandrowi Bialackiemu Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica (2014)

Rzecznik Praw Obywatelskich jako wyraz uznania dla występowania w obronie podstawowych wartości i prawd, nawet wbrew zdaniu i poglądom większości, przyznaje od 2006 doroczną honorową Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica; nagroda przyznawana jest w międzynarodowym Dniu Praw Człowieka (10 grudnia).

Laureaci[43]:

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

edytuj

Wydatki i dochody Rzecznika Praw Obywatelskich są realizowane w części 08 budżetu państwa[50].

W 2017 wydatki RPO wyniosły 37,07 mln zł, a dochody 0,05 mln zł[51]. Przeciętne zatrudnienie w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 289 osób, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 7114 zł[52].

W ustawie budżetowej na 2018 wydatki Rzecznika Praw Obywatelskich zaplanowano w wysokości 39,43 mln zł, a dochody 0,05 mln zł[53].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Kontrkandydatka Zofia Romaszewska uzyskała w głosowaniu imiennym 134 głosy.
  2. ↑ Kontrkandydatka Zofia Romaszewska uzyskała w głosowaniu imiennym 155 głosów.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 1987 r. nr 21, poz. 123).
  2. ↑ Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 19 listopada 1987 r. w sprawie powołania Rzecznika Praw Obywatelskich (M.P. z 1987 r. nr 34, poz. 293).
  3. ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 1264.
  4. ↑ M.P. z 1987 r. nr 34, poz. 293.
  5. ↑ Dz.U. z 1987 r. nr 21, poz. 123.
  6. ↑ https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/SDFL5VS7XVGY7MSHQ538NGB54LE36F.pdf.
  7. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 8. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 13, 14 i 15 lutego 1992 r. s. 7.
  8. ↑ https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/F34MMPHE5X9M4V7CM48UY7VE6TJXEY.pdf (strona 127).
  9. ↑ M.P. z 1996 r. nr 30, poz. 306.
  10. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 79. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 8, 9 i 10 maja 1996 r. s. 8.
  11. ↑ https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/CVB3LV6Q4J3IUCHMFMYQXLUTQV1HYQ.pdf (strona 238).
  12. ↑ M.P. z 2000 r. nr 19, poz. 401.
  13. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 81. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 28, 29 i 30 czerwca 2000 r.. bs.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-02)]. s. 184.
  14. ↑ https://web.archive.org/web/20220302232924/https://bs.sejm.gov.pl/exlibris/aleph/a22_1/apache_media/V6GH7V3777I9F78IHQI96HI7914H1E.pdf (strona 163).
  15. ↑ M.P. z 2006 r. nr 9, poz. 114.
  16. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 10. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 15 lutego 2006 r. s. 5.
  17. ↑ Śmierć Janusza Kochanowskiego w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku.
  18. ↑ http://orka.sejm.gov.pl/StenoInter5.nsf/0/E450A5E3DDF76DB0C12571AA004967DF/$file/09_cksiazkakopia.pdf (strona 362).
  19. ↑ M.P. z 2010 r. nr 50, poz. 670.
  20. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 71. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 lipca 2010 r. s. 6.
  21. ↑ http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter6.nsf/0/9D1A300E3DADB03EC125773E00836892/$file/68_b_ksiazka.pdf (str 187).
  22. ↑ M.P. z 2015 r. poz. 726.
  23. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 99. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 9 września 2015 r. s. 7.
  24. ↑ Wygaśnięcie art. 3 pkt. 6 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich (w brzmieniu: „dotychczasowy Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika”) w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2021 (Dz.U. z 2021 r. poz. 696) o niekonstytucyjności tego przepisu, przy jednoczesnym braku wyboru nowego rzecznika przez parlament.
  25. ↑ https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter7.nsf/0/B2E5ACB51BDF373FC1257E8C00704E04/%24File/97_d_ksiazka.pdf (strona 476).
  26. ↑ M.P. z 2021 r. poz. 677.
  27. ↑ Sprawozdanie Stenograficzne z 35. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 23 lipca 2021 r.. orka2.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-24)]. s. 305.
  28. ↑ Głosowanie nr 89 na 34. posiedzeniu Sejmu. Pkt. 20 Powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich (druki nr 1361 i 1365). sejm.gov.pl, 8 lipca 2021. [dostęp 2021-07-24].
  29. ↑ Stanisław Trociuk. Rzecznik Praw Obywatelskich. [dostęp 2017-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-04)].
  30. ↑ Hanna Machińska odwołana z funkcji zastępcy RPO. W jej miejsce Wojciech Brzozowski. gazetaprawna.pl. [dostęp 2023-01-01].
  31. ↑ M.P. z 2018 r. poz. 846; M.P. z 2018 r. poz. 176.
  32. ↑ Art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich w brzmieniu z 1 stycznia 1988 (Dz.U. z 1987 r. nr 21, poz. 123).
  33. ↑ Art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich oraz ustaw – Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym i o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z 1991 r. nr 83, poz. 371).
  34. ↑ Art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 maja 2000 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2000 r. nr 48, poz. 552).
  35. ↑ a b Ryszard Piotrowski (red.), Paweł Ochmann, Maciej Pisz: Prawo konstytucyjne. Kompendium. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2014, s. 204. ISBN 978-83-255-5366-1.
  36. ↑ Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2014 r. z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (Druk nr 3391). sejm.gov.pl, 16 kwietnia 2015. s. 585. [dostęp 2015-07-03].
  37. ↑ Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 r. z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (Druk nr 580). sejm.gov.pl, 26 maja 2017. s. 9. [dostęp 2016-06-16].
  38. ↑ Art. 89 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622).
  39. ↑ Co to jest Krajowy Mechanizm Prewencji?. [w:] Rzecznik Praw Obywatelskich [on-line]. rpo.gov.pl, 29 września 2009. [dostęp 2017-06-28].
  40. ↑ a b Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 r. z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (Druk nr 580). sejm.gov.pl, 26 maja 2017. s. 10. [dostęp 2016-06-28].
  41. ↑ Zarządzenie Nr 25/2014 Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 12 września 2014 r. w sprawie w sprawie nadania statutu Biuru Rzecznika Praw Obywatelskich. [w:] Rzecznik Praw Obywatelskich [on-line]. rpo.gov.pl. [dostęp 2016-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
  42. ↑ Strona RPO: rpo.gov.pl. 2016-05-25. [dostęp 2016-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
  43. ↑ Nagroda im. Pawła Włodkowica. [w:] Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich [on-line]. rpo.gov.pl. [dostęp 2017-01-07].
  44. ↑ Uroczyste wręczenie nagrody im. Pawła Włodkowica Michałowi Rogalskiemu – relacja i zdjęcia. Rzecznik Praw Obywatelskich, 2021-01-12. [dostęp 2021-04-14].
  45. ↑ Michał Rogalski laureatem Nagrody Rzecznika Praw Obywatelskich. Onet Wiadomości, 2020-12-18. [dostęp 2020-12-19].
  46. ↑ Michał Rogalski nagrodzony przez RPO. „Jest wybitnym przykładem aktywnej postawy obywatelskiej i służeniu prawdzie”. nextgazetapl. [dostęp 2020-12-19].
  47. ↑ Przedstawiciele władz Michałowa odebrali Nagrodę im. Pawła Włodkowica. bip.brpo.gov.pl. [dostęp 2021-12-16].
  48. ↑ Nagroda im. Pawła Włodkowica dla dwóch małżeństw pomagających uchodźcom. bip.brpo.gov.pl. [dostęp 2024-01-17].
  49. ↑ Nagroda im. Pawła Wlodkowica dla Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami. bip.brpo.gov.pl. [dostęp 2024-01-17].
  50. ↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026).
  51. ↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r. (druk nr 2559). Tom I. sejm.gov.pl, 29 maja 2018. s. 1/2, 2/9. [dostęp 2017-09-11].
  52. ↑ Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2017 r. w części 08 Rzecznik Praw Obywatelskich. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2018. s. 15. [dostęp 2018-09-11].
  53. ↑ Ustawa budżetowa na rok 2018 z dnia 11 stycznia 2018 r.. [w:] Dz.U. poz. 291 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 1 lutego 2018. s. 11, 38. [dostęp 2018-09-11].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rzecznik_Praw_Obywatelskich&oldid=75261860”