Żywiec (stacja kolejowa)

Żywiec

Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Żywiec
Lokalizacja	Zabłocie
Zarządca	PKP (dworzec) PKP PLK (stacja)
Data otwarcia	1878
Poprzednie nazwy	Saybusch-Zablocie, Saybusch-Żywiec, Saybusch[1]
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	5
Kasy
Linie kolejowe
97 Skawina – Żywiec 139 Katowice – Zwardoń
Schemat stacji
Położenie na mapie Żywca Żywiec
Położenie na mapie Polski Żywiec
Położenie na mapie województwa śląskiego Żywiec
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Żywiec
49°40′48″N 19°11′10″E/49,680000 19,186111
Multimedia w Wikimedia Commons

Żywiec – stacja kolejowa w Żywcu, w województwie śląskim, w Polsce, posiadająca według klasyfikacji PKP kategorię dworca aglomeracyjnego^[2].

Dworzec położony jest w dzielnicy Zabłocie, przy ul. Dworcowej^[3][4]. Na placu przed dworcem znajduje się parking i postój taksówek, a na pobliskim przystanku zatrzymują się autobusy osiemnastu linii komunikacji miejskiej^[5]. Połączony jest kładką nadziemną z Aleją Armii Krajowej oraz przejściem podziemnym z dworcem autobusowym^[3]. W budynku dworca działa placówka pocztowa (filia Urzędu Pocztowego Żywiec 1)^[6].

Dworzec kolejowy w Żywcu planowano początkowo wybudować na terenie zwanym Łąg, gdzie współcześnie położona jest zajezdnia Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego. Władze miasta nie wyraziły jednak na to zgody, obawiając się zagrożenia pożarem, z uwagi na zlokalizowane w pobliżu drewniane stodoły mieszkańców Rudzy. W związku z tym stanowiskiem, dworzec kolejowy został wybudowany w Zabłociu, w odległości około dwóch kilometrów od żywieckiego Rynku. Pierwszy budynek dworcowy powstał w 1878, co związane było z uruchomieniem połączenia Bielsko-Żywiec (otwarcie jednotorowej linii o długości 20,8 km nastąpiło 18 sierpnia 1878)^[10]. Ulokowanie dworca w Zabłociu spowodowało rozkwit tej miejscowości, rozwój handlu, rzemiosła i przemysłu, szczególnie w pobliżu ulicy Kolejowej, łączącej dworzec z Żywcem i licznie zamieszkałej przez mniejszość żydowską. W celu ułatwienia dojazdu ze stacji do miasta, planowano powstanie linii tramwajowej^[3][11][12].

W 1884 otwarta została Galicyjska Kolej Transwersalna na odcinku łączącym żywiecką stację z Suchą Beskidzką oraz Zwardoniem, co umożliwiło dojazd do Krakowa oraz Wiednia. Żywiec stał się jednym z głównych dworców kolejowych na tej linii, stanowiąc stację węzłową wyposażoną w wieżę ciśnień, parowozownię oraz infrastrukturę do uzupełniania wody w lokomotywach^[3].

Budynek dworca stanowił długi, jednopiętrowy obiekt, charakteryzujący się typową architekturą powstających wówczas na terenie Austro-Węgier dworców kolejowych. W podobnym stylu powstał położony prostopadle do niego budynek mieszczący współcześnie przychodnię kolejową. Dworzec został w późniejszym okresie przebudowany przez Roberta Fussgangera, kiedy to nadano mu styl podhalański. Został on wyposażony w nowe, wysokie dachy z naczółkami i drewnianymi szczotkami. Otwarto wówczas także nową halę odpraw pasażerów, w której umieszczono obszerne łukowe okna i przykryto ją drewnianym stropem. Wokół okien na zewnętrznej ścianie hali dworca znajdowały się wielkie donice, w których nasadzone zostały krzewy i kwiaty. Nad głównym wejściem umieszczono wykonane z kamienia rzeźby sokołów z rozpiętymi lekko skrzydłami. Od strony torów budynek posiadał zadaszenie, które utrzymywały żeliwne kolumny. Wokół każdej z nich na wysokości powyżej 2 metrów znajdowały się kosze z rosnącą tam szałwią. Zasadzona została również winorośl^[3].

Podczas okupacji niemieckiej w trakcie II wojny światowej figury sokołów zostały wyposażone w blaszane swastyki na łańcuszkach, które zwisały z ich dziobów^[3].

Budynek dworca został zniszczony przez wycofujące się wojska niemieckie w 1945. Następnie został on odbudowany zgodnie z wcześniejszym wyglądem z projektu Fussgangera i otwarty ponownie 3 czerwca 1949, jednak pozbawiono go zadaszenia peronu. Została również rozebrana lokomotywownia i warsztaty^[3][11][13].

Linia kolejowa do Bielska-Białej została zelektryfikowana w 1970^[14], do Zwardonia w 1986, a kierunku Suchej Beskidzkiej (niezelektryfikowany wcześniej odcinek Żywiec-Lachowice) – w 1989^[13].

W 1975 wybudowana została kładka dla pieszych łącząca plac dworcowy z peronami oraz ulicą Armii Krajowej, a w 1980 otwarto przejście podziemne pomiędzy placem przed dworcem kolejowym a dworcem PKS^[3].

Do 1995 w budynku dworca działalność prowadziła restauracja Dworcowa, do której prowadziły wejścia od strony peronów oraz placu^[13].

9 marca 2001 na terenie stacji została otwarta najnowocześniejsza wówczas na obszarze kraju nastawnia^[15].

W 2010 roku na linii do Suchej Beskidzkiej kursowanie pociągów osobowych zostało zawieszone, a ruch prowadzono zastępczą komunikacją autobusową. Jedynym kursującym pociągiem od maja 2011 r. był sezonowy interREGIO Giewont relacji Częstochowa-Zakopane. Od wejścia w życie nowego rozkładu jazdy w dniu 11 grudnia 2011 r. komunikacja zastępcza została zlikwidowana. Z dniem 9 stycznia 2015 r. wznowiono pilotażowo kursowanie pociągów regio relacji Sucha Beskidzka-Żywiec^[16]. W późniejszym czasie ruch na linii rozpoczęły prowadzić również pociągi Kolei Śląskich^[13].

W 2016 budynek dworca został wyremontowany, odnowiona została elewacja, okna oraz dach. Odświeżone zostały także perony i zamontowano nowy system informacji pasażerskiej^[13].

• Żywiec w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Żywiec
Linia 97 Skawina – Żywiec (81,392 km)
Żywiec Sporysz odległość: 3,233 km
Linia 139 Katowice – Zwardoń (76,479 km)
Pietrzykowice Żywieckie odległość: 3,702 km		Radziechowy Wieprz odległość: 3,956 km