Andradyt
 Granat andradytowy | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
krzemian wapnia i żelaza (Ca3Fe2(SiO4)3) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
6,5–7,0 |
| Przełam |
muszlowy |
| Łupliwość |
nie wykazuje |
| Gęstość |
3,70–4,10 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
duża różnorodność – od żółtozielonego po czarny |
| Połysk |
szklisty, tłustawy |
Andradyt – minerał z gromady krzemianów, odmiana granatu. Należy do grupy minerałów stosunkowo rzadkich.
Nazwa pochodzi od nazwiska portugalskiego mineraloga D. d'Andrade, który po raz pierwszy opisał ten kamień. Okaz o wartości jubilerskiej został znaleziony po raz pierwszy w 1978 r.
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Tworzy kryształy podobne do innych granatów – dwunastościany rombowe lub dwudziestoczterościany deltoidowe. Pospolite są osobniki ksenomorficzne. Występuje w skupieniach ziarnistych i w postaci naskorupień. Jest bardzo twardy, kruchy, niełupliwy. Nie rozpuszcza się w kwasach, topi się w płomieniu dmuchawy. Występuje w wielu odmianach barwnych. Andradyt z grossularem wykazuje nieograniczoną mieszalność. Bogatsze w żelazo granaty wykazują silne właściwości magnetyczne.
Odmiany gemmologiczne
[edytuj | edytuj kod]- demantoid (=diamentopodobny połysk) – zielony (obecność chromu)
- melanit – czarny, spotykany też jest ciemnoczerwony (zawiera tlenek tytanu)
- schorlomit – czarny ze szklistym połyskiem (zawiera 15% Ti)
- topazolit – zielonożółty
Ze względu na zawartość tytanu występującego w andradycie wyróżnia się jego trzy odmiany:
- melanit – 5% TiO2
- schorlomit – 5–15% TiO2
- livaaryt – 15–20% TiO2
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje w kontaktowo zmienionych skałach węglanowych zasobnych w żelazo, w skarnach, pojawia się w łupkach chlorytowych i serpentynitach (demantoid i topazolit). Także w skałach magmowych (szczególnie melanit) i metamorficznych.
Miejsca występowania: Niemcy (Smreczany, Saksonia i Badenia), Austria, Rosja -Ural, USA, Grenlandia, Norwegia, Szwecja, Włochy – Alpy Włoskie topazolit, Uganda, Zair, Korea Południowa.
Polska – w Kowarach na Dolnym Śląsku.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Demantoid jest bardzo cenionym kamieniem szlachetnym, szczególnie jego jaśniejsze odmiany (wykazują wspaniały ogień).
- Z melanitu wyrabia się bizuterię żałobną.
- Mimo że dość poszukiwany w jubilerstwie, zastosowanie jest ograniczone brakiem dobrego surowca. Pozyskiwane kryształy są zazwyczaj niewielkie i często zanieczyszczone. Oszlifowane kamienie zazwyczaj nie przekraczają masy 2–3 karata.
- pospolity surowiec dla przemysłu materiałów ściernych
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Walter Szumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Alma-Press, 2004. ISBN 83-7020-324-8.
- Nikodem Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Alfa, 1986. ISBN 83-7001-030-X.
- Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-281-2.
- Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Minerały. Warszawa: Bertelsmann Media, 1996. ISBN 83-7129-194-9.
- Minerały i kamienie szlachetne. Kraków: Horyzont, 2002, seria: Podręczny Leksykon Przyrodniczy. ISBN 83-7311-317-7.
- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
- Cally Hall: Klejnoty. Kamienie szlachetne i ozdobne. Warszawa: Wiedza i Życie, 1996. ISBN 83-86805-02-1.
- Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. ISBN 83-85231-10-2.