Jeff Goldblum

Jeff Goldblum

Jeff Goldblum (2017)
Imię i nazwisko	Jeffrey Lynn Goldblum
Data i miejsce urodzenia	22 października 1952 Pittsburgh
Zawód	aktor, reżyser, producent filmowy, muzyk jazzowy
Współmałżonek	Patricia Gaul (1980–1986; rozwód) Geena Davis (1987–1990; rozwód) Emilie Livingston (od 2014)
Lata aktywności	od 1974
Multimedia w Wikimedia Commons

Jeffrey Lynn „Jeff” Goldblum^[1] (ur. 22 października 1952 w Pittsburghu) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, muzyk^[2].

14 czerwca 2018 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6656 Hollywood Boulevard^[3][4].

Urodził się w Pittsburghu^[5], na przedmieściu Whitaker, w rodzinie ortodoksyjnych żydów, jako jedno z czterech dzieci Shirley (z domu Temeles; 1926-2012), moderatorki radiowej, zajmującą się także sprzedażą wyposażenia kuchennego, i Harolda L. Goldbluma, lekarza. Jego ojciec był pochodzenia rosyjsko-żydowskiego, a matka była austriacko-żydowskiego^[6]. W dzieciństwie wyznawał judaizm ortodoksyjny i przeszedł bar micwę^[7]. Wychowywał się z siostrą Pamelą i starszymi braćmi – Lee Jayem (1954–2000) i Rickiem (ur. 1948, zm. 1971 w wieku 23 lat)^[8]. Jego dziadek Joseph Povartzik pochodził z Rosji^[9].

Uczęszczał do Taylor Allderdice High School w Pittsburghu^[10]. Po ukończeniu Carnegie Mellon University w Pittsburghu, mając siedemnaście lat, przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie studiował aktorstwo w renomowanej szkole Neighborhood Playhouse pod kierunkiem Sanforda Meisnera^[11].

W wieku dziewiętnastu lat występował na jednej z off-broadwayowskich scen w spektaklu Williama Szekspira Dwaj panowie z Werony (1971-73)^[12]. Jego pasją stała się muzyka jazzowa. Został wokalistą jazzowym grającym na pianinie. W filmie zadebiutował niewielką rolą przestępcy w dramacie sensacyjnym Życzenie śmierci (Death Wish, 1974) u boku Charlesa Bronsona^[13]. Grał potem w dramacie muzycznym Roberta Altmana Nashville (1975), melodramacie komediowym Następny przystanek Greenwich Village (Next Stop Greenwich Village, 1976), komedii Woody’ego Allena Annie Hall (1977), komedii muzycznej Dzięki Bogu już piątek (Thank God It’s Friday, 1978) z Donną Summer, błyskotliwej psychodramie filmowej – opowieści o rozczarowaniach kontestatorów i zagubionych byłych buntowników z końca lat 60. Wielki chłód (The Big Chill, 1983) z udziałem Glenn Close, Toma Berengera i Kevina Kline, przygodowej komedii romantycznej sci-fi Przygody Buckaroo Banzai. Przez ósmy wymiar (The Adventures of Buckaroo Banzai Across the 8th Dimension, 1984) z Peterem Wellerem, dramacie sensacyjnym Ucieczka w noc (Into the Night, 1985) z Michelle Pfeiffer oraz westernie Silverado (1985)^[14].

Do lepszych ról zalicza się uhonorowana nagrodą Saturna postać szalonego naukowca, który pada ofiarą własnego eksperymentu teleportacyjnego i ulega straszliwej transformacji w monstrum w filmie Davida Cronenberga Mucha (The Fly, 1986)^[15]. Wysoki (194 cm wzrostu^[16]), szczupły, z wytrzeszczem oczu i ostrymi rysami twarzy^[17], ujawnił swój ogromny talent komiczny w komediach – Roberta Altmana Poza terapią (Beyond Therapy, 1987) w roli poszukiwacza miłości z pomocą odpowiednich psychiatrów i Wysoki facet (The Tall Guy, 1989) z Emmą Thompson jako bezrobotny aktor. Za kreację magicznego i cynicznego psychopaty, który okazuje się być szatanem w thrillerze Pan Frost (Mister Frost, 1990) otrzymał hiszpańską nagrodę na festiwalu filmowym w Sitges (Katalonia).

Rola prawnika i dilera narkotykowego Davida Jasona w Podwójny kamuflaż (Deep Cover, 1992) był nominowany do Independent Spirit Awards w kategorii najlepsza drugoplanowa rola męska^[18]. Po roli ekscentrycznego matematyka, doktora Iana Malcolma, w thrillerze sensacyjnym sci-fi Stevena Spielberga Park Jurajski (Jurassic Park, 1993) i sequelu Zaginiony Świat: Park Jurajski (The Lost World: Jurassic Park, 1997) oraz kreacji odkrywcy planów kosmitów w thrillerze Rolanda Emmericha Dzień niepodległości (Independence Day, 1996), stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych aktorów Hollywoodu^[19]. Starannie wybierał propozycje. Za reżyserię krótkometrażowej 36-minutowej komedii Najlepsza noc (Little Surprises, 1995) zdobył nominację do nagrody Oscara. Zasiadał w jury konkursu głównego na 52. MFF w Cannes (1999).

W 2005 był nominowany do nagrody Emmy za gościnny występ w sitcomie NBC Will & Grace^[20].

Jeff zajmuje się także dubbingiem. Użyczył swojego głosu m.in. Aaronowi w biblijnym filmie animowanym Książę Egiptu (The Prince of Egypt, 1998).

Brał udział w reklamach Apple Inc. (1998, 2000, 2003), Toyoty (2003) i Holsten Pils lager^[21]. W czerwcu 2022 wziął udział w kampanii reklamowej Prada Men’s Fall^[22].

Był trzykrotnie żonaty: z Patricią Gaul (od 4 lipca 1980 do 1986), Geeną Davis (od 1 listopada 1987 do 17 października 1990) i Emilie Livingston (od 8 listopada 2014), z którą ma dwóch synów^[23][24]. Spotykał się z Laurą Dern (1992–1997), Kristin Davis (2002) i Catherine Wreford (2005–2006)^[25].

• 2005: Untitled Jeff Goldblum Project

• 1995: Little Surprises

• Jeff Goldblum w bazie IMDb (ang.)
• Jeff Goldblum w bazie Notable Names Database (ang.)
• Jeff Goldblum w bazie Filmweb