Petunia

Petunia
	; Petunia ogrodowa (odmiana z grupy surfinii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	psiankowce
Rodzina	psiankowate
Rodzaj	petunia
	Nazwa systematyczna
	Petunia Juss.; Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 2: 215. 1803
	Typ nomenklatoryczny
	Petunia axillaris (Lam.) Britton, Stern & Poggenb
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Petunia (Petunia Juss.) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych. Obejmuje ok. 35^[4]–40^[5] gatunków. Rośliny te występują naturalnie w ciepłych obszarach Ameryki Południowej^[4]^[5]. Nazwa petun w języku południowoamerykańskich Indian oznacza tytoń. Gatunki petunii są rzeczywiście z nim spokrewnione i mają również podobne działanie narkotyczne^[6]. W naturze rośliny te rosną nad strumieniami na obszarach pustynnych, na otwartych terenach piaszczystych w górach i nad morzem^[4]. Mieszańcowego pochodzenia petunie ogrodowe (główne gatunki rodzicielskie to P.axillaris i P. integrifolia) są popularnie uprawiane jako rośliny ozdobne. Wyhodowano ponad 200 ich kultywarów, a obrót nimi w 2005 szacowany był na blisko 100 mln dolarów^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne, dwuletnie i dość krótko żyjące byliny osiągające do 1 m wysokości^[4].
Liście: Pojedyncze, często miękkie i gruczołowato (lepko) owłosione^[4].
Kwiaty: Pięciokrotne, otwierające się sukcesywnie i pachnące zwłaszcza o zmroku. Kielich zrosłodziałkowy, rurkowaty. Korona kwiatu z płatków zrośniętych zwykle na całej swojej długości, kształtu lejkowatego i barwy białej, różowej, fioletowej, sano żółtej i czerwonej, u odmian uprawnych także w najróżniejszych mieszankach barw, też paskowane, plamiaste, z podwojonymi płatkami. Pręciki równej długości są cztery, jeden wykształca się jako pratniczek. Zalążnia górna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami, szyjka słupka pojedyncza, zakończona zaokrąglonym znamieniem^[4].
Owoce: Suche torebki otwierające się dwiema klapkami, zawierające dużą liczbę drobnych, brązowych nasion^[4].

Systematyka

Rodzaj z podrodziny Petunioideae w obrębie rodziny psiankowatych (Solanaceae)^[7]. Do tego rodzaju bywają też włączane podobne, ale o mniejszych kwiatach rośliny z rodzaju Calibrachoa, z których wyhodowano także popularne w uprawie odmiany takie jak 'Million Bells'^[4].

Wykaz gatunków (taksony zweryfikowane według The Plant List)^[8]

Petunia altiplana Ando & Hashimoto
Petunia axillaris (Lam.) Britton, Stern & Poggenb.
Petunia bajeensis T. Ando & Hashim.
Petunia bonjardinensis Ando & Hashimoto
Petunia exserta J.R. Stehm. in Napaea
Petunia guarapuavensis T. Ando & Hashim.
Petunia × hybrida hort. ex Vilm. – petunia ogrodowa
Petunia inflata R.E. Fr.
Petunia integrifolia (Hook.) Schinz & Thell.
Petunia interior T. Ando & Hashim.
Petunia littoralis L.B. Sm. & Downs
Petunia occidentalis R.E. Fr.
Petunia patagonica Millán
Petunia reitzii L.B. Sm. & Downs
Petunia riograndensis T. Ando & Hashim.
Petunia saxicola L.B. Sm. & Downs
Petunia scheideana L.B. Sm. & Downs

Zastosowanie

Mieszaniec petunia ogrodowa oraz gatunek Petunia integrifolia są powszechnie uprawiane jako rośliny ozdobne w ogromnej ilości odmian ozdobnych^[6]. W Polsce uprawiane są jako rośliny jednoroczne, głównie doniczkowe i wykorzystywane do zdobienia balkonów, werand, parapetów okiennych, pergoli.

Zobacz też: surfinia.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 231. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 702, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Genus: Petunia Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-24].
↑ The Plant List Petunia. [dostęp 2011-06-18].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 231. ISBN 0-333-74890-5.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 702, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grin-7] Genus: Petunia Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-24].

[TPL-8] The Plant List Petunia. [dostęp 2011-06-18].

[1]