Twierdza w Prizrenie
 nr rej. RZ-1585/48[1]
| |
.jpg) Widok z lotu ptaka (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy |
około V wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
XIV-XVII wiek |
| Odbudowano |
2008–2010 |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie Kosowa  | |
Położenie na mapie Serbii  | |
 42°12′33,91″N 20°44′44,09″E/42,209419 20,745581
| |
Twierdza w Prizrenie[2] (alb. Kaleja e Prizrenit[3]) – twierdza założona około V wieku w Prizrenie w Kosowie, rozbudowana w średniowieczu (XIV wiek) oraz wiekach późniejszych, zachowana w stanie ruiny, częściowo zrekonstruowana.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Badania archeologiczne prowadzone na początku XXI wieku wykazały, że teren twierdzy był zamieszkany w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza[4]. Twierdza powstała około V wieku[5]. Pierwsza wzmianka o budowli pod nazwą Petrizen pojawia się w dziele O budowlach (De aedificiis) autorstwa Prokopiusza z Cezarei[4]. Pojawia się także w źródle pisanym z XI wieku[6]. Rozbudowywano ją w czasach rzymskich, bizantyjskich[4], dynastii Nemaniczów[7] (głównie w XIV wieku[1]) i tureckich (osmańskich)[5]. Za panowania cara Stefana Urosza IV Duszana wzniesiono m.in. południową wieżę[8]. Badania archeologiczne przeprowadzone w 1969 oraz 2004 roku wykazały, że twierdza obejmowała wieże, koszary, labirynty i magazyny[4]. Za czasów osmańskich dobudowano hammam, meczet oraz dodatkową infrastrukturę obronną[4]. Budownictwo z tego okresu podzielono na 5 faz, z czego największa rozbudowa przypadła na XVII wiek[8]. Obiekt należał do bogatej rodziny Rotlayów w XIX wieku był wykorzystywany jako forteca do 1912 roku[4]. Następnie uległ stopniowej degradacji[4].
Podczas XX-wiecznych wojen bałkańskich twierdza została zaminowana, została jednak rozminowana do 2007 roku[9]. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków w 1948 roku[10] (nr rej. RZ-1585/48[1]). Z oryginalnej twierdzy zachowało się niewiele[9], lecz była ona poddawana rekonstrukcji[5] w latach 2008-2010[4]. Twierdza stanowi doskonały punkt widokowy na miasto i okoliczne góry[11], co stanowi jej główny atut turystyczny[9].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Twierdza znajduje we wschodniej części miasta[4], na wzgórzu, na wychodni skalnej[12] i składa się z 3 części: fortecy wyższej, niższej oraz południowej[5]. Ma nieregularny kształt, dostosowany do geometrii terenu[13]. W jej obrębie założono także cmentarz[5].
Zachowały się głównie rozciągające się na planie owalu mury obronne położone zgodnie z warstwicami[4]. Nieregularna elipsa obwarowań ma wymiary około 150 na 190 m[8]. Wejście główne znajdowało się w obrębie zachodnich murów[8].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok z lotu ptaka (2017) -
Twierdza ponad miastem (2011) -
Mury obronne (2016) -
Fragment murów (2009) -
Górna część twierdzy (2016) -
Zrekonstruowany budynek (2016) -
Armata w zrekonstruowanej części (2016)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Crucified Kosovo: Kosovo and Metohia's Cultural Heritage of Extreme Importance [online], www.rastko.rs [dostęp 2024-04-21].
- ↑ Jakub Mejer, Największe wydarzenie kulturalne w najmłodszym kraju Europy, „Akcent”, 2 (140), 2015, s. 147, ISSN 0208-6220.
- ↑ Vladimir Kanev, Eight Years in Kosovo: A personal account of the European Union Rule of Law Mission (EULEX), LIT Verlag Münster, 31 maja 2023, s. 98, ISBN 978-3-643-91433-0 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Republic of Kosovo, Prizren Fortress [online], 28 stycznia 2020 (ang.).
- ↑ a b c d e Ania i Mateusz Mikołajczyk, Prizren [online] [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ Robert Elsie, Historical Dictionary of Kosova, Scarecrow Press, 2004, s. 144, ISBN 978-0-8108-5309-6 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Marcin Telicki, Monika Wójciak, Więcej życia niż słów: szkice o literaturze, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2011, s. 59, ISBN 978-83-7654-169-3 [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ a b c d Споменици културе у Србији [online], spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs [dostęp 2024-04-21] (serb.).
- ↑ a b c Laurence Mitchell, Bradt Travel Guide Serbia, Bradt Travel Guides, 2007, s. 332, ISBN 978-1-84162-203-3 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Sebastian Langenberg, Kosovo lieben lernen: Der perfekte Reiseführer für einen unvergesslichen Aufenthalt im Kosovo - inkl. Insider-Tipps, Books on Demand, 10 maja 2022, s. 56, ISBN 978-3-7562-9879-2 (niem.).
- ↑ Nieziemskie widoki i loty bezpośrednio z Polski. Czym kusi Prisztina? [online], Podróże Wprost, 29 lipca 2022 [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ Kristina Lucas, Footsteps in Kosovo, Trafford Publishing, 2004, s. 173, ISBN 978-1-4120-2923-0 (ang.).
- ↑ Milorad Panić-Surep, Yugoslavia: Cultural Monuments of Serbia, Turistička štampa, 1965, s. 167 (ang.).