Ulica Biruty w Warszawie
| Targówek Mieszkaniowy | |||||||||||||||||||
 Ulica Biruty, widok w kierunku ul. św. Wincentego | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
280 m[1] | ||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Mławska | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||
| 52,26867°N 21,04042°E/52,268670 21,040420 | |||||||||||||||||||
Ulica Biruty w Warszawie – jedna z ulic Targówka Mieszkaniowego, biegnąca od ulicy Świdnickiej do bramy cmentarza żydowskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ulica powstała na przełomie XIX i XX wieku na rozparcelowanych gruntach przedmieścia Targówek należących do spadkobierców Marcelego Zyznowskiego[2]. Stanowiła przecznicę drogi prowadzącej do cmentarza Bródnowskiego (obecnie ulica św. Wincentego), jej kraniec dochodził do cmentarza żydowskiego. Pierwotnie nosiła nazwę Mławska[3][4]. Obecna nazwa pochodzi z 1921 roku[5] i upamiętnia księżniczkę litewską Birutę, żonę Kiejstuta.
Przed przyłączeniem Targówka do Warszawy, ze względu na obowiązujące ograniczenia budowlane, arteria zabudowana była przede wszystkim domami drewnianymi. W 1930 roku ulica składała się z 15 posesji stanowiących jednocześnie niewielkie odrębne kolonie i osady. Zabudowana była zwłaszcza strona nieparzysta[4]. W 1939 roku znajdowało się tam 16 nieruchomości[6].
W czasie walk we wrześniu 1939 roku zniszczeniu uległy domy u zbiegu z ulicą św. Wincentego. Zgliszcza sfotografował Julien Bryan. Podczas powstania warszawskiego w domu Paprockich (nr 18) mieścił się szpital polowy dla rannych uczestników walk o pobliski nasyp kolejowy i koszary przy ulicy 11 Listopada[7]. 1 sierpnia 1944 roku w rejonie ulic Praskiej i Biruty zginęło 17 powstańców[8].
Do 1964 roku zburzono większość dawnej, drewnianej zabudowy ulicy. W okresie powojennym u zbiegu ulic św. Wincentego i Biruty funkcjonowało targowisko, zmodernizowane w 1962 roku, zlikwidowane przed rozpoczęciem budowy ronda Żaba[9].
W 1987 roku, w ramach porządkowania cmentarza żydowskiego, na końcu ulicy Biruty wzniesiono monumentalną bramę cmentarną z płaskorzeźbami Dariusza Kowalskiego, Teresy Pastuszki i Leszka Waszkiewicza prezentującymi sceny z dziejów nekropolii[10][11][12]. W 2018 roku przy wejściu na cmentarz zbudowano salę wystawową prezentującą dzieje nekropolii i Żydów praskich[13].
Ulica posiada nawierzchnię z kamienia polnego.
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa Warszawy [online], mapa.um.warszawa.pl [dostęp 2020-11-29].
- ↑ Łukasz Zwaliński, Tajemnice Cmentarza Bródnowskiego – stulecie przyłączenia Targówka i Bródna do Warszawy (część 2.) [online], Histmag.org, 7 listopada 2015 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Jeżewski Marceli, Plan miasta stołecznego Warszawy i okolic z oznaczeniem nowych granic oraz okręgów milicyjnych, Cyfrowa Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Warszawa 1917 [dostęp 2019-08-12].
- ↑ a b Książka Informacyjno-Adresowa Cała Warszawa, Warszawa 1930, Dział VI s. 6.
- ↑ Kwiryna Handke, Słownik nazewnictwa Warszawy, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 369, ISBN 83-86619-97-X, OCLC 41598901.
- ↑ Księga adresowo-gospodarcza miasta stołecznego Warszawy. Cz. 3 e. Spis właścicieli domów w mieście stołecznym Warszawie, Zbrojownia Wojskowa Biblioteka Cyfrowa, Warszawa 1939, s. 13 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Drewniak przy rondzie Żaba kończy 110 lat [online], www.targowek.info, 22 stycznia 2018 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Kazimiera Utracka, Na Targówku kamienie mówią. Przewodnik po miejscach walk i pamięci, Warszawa 2008, s. 29.
- ↑ Tadeusz Motel, Targówek – peryferyjne osiedle mieszkaniowe 1916-1965, „Rocznik Warszawski”, t. 9, Warszawa 1969, s. 304, 318.
- ↑ Tomasz Urzykowski, Spacerownik Nowa Praga i Targówek, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa, 21 czerwca 2007, s. 8-9.
- ↑ Ryszard Szołwiński, "W grobie Tora będzie nad tobą czuwała". Dzieje Cmentarza Żydowskiego na Bródnie., [w:] Rafał Stolarski (red.), Bródno i okolice w pamiętnikach mieszkańców, wyd. 2, t. t. 1, Warszawa 2010, s. 65.
- ↑ Łukasz Zwaliński, Cmentarz Żydowski na Targówku [online], Histmag.org, 4 lutego 2015 [dostęp 2019-08-09].
- ↑ Cmentarz Żydowski na Bródnie otwarty dla zwiedzających [online], www.targowek.info, 6 lutego 2018 [dostęp 2019-08-09].