Zatrucie pokarmowe
Zatrucie pokarmowe (łac. gastroenteritis acuta) – choroba wynikająca ze spożycia pokarmu lub przyjęcia płynów zawierających substancje szkodliwe, a w szczególności toksyny bakteryjne, drobnoustroje lub oba naraz i przebiegająca z objawami ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Według klasyfikacji WHO zatrucia pokarmowe obejmują również zakażenia pokarmowe.
Czynniki patogenne
[edytuj | edytuj kod]Bakterie
[edytuj | edytuj kod]Bakterie są najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych.
Najczęstszymi patogenami bakteryjnymi w zatruciach pokarmowych są:
- Campylobacter jejuni, który wtórnie może doprowadzić do zespołu Guillaina-Barrégo i zapaleń przyzębia[1]
- Salmonella spp. - zakażenie wywołane przez S. Typhimurium, które jest spowodowane spożyciem niedogotowanych jajek, a także inne patogeny[2][3][4]
- Escherichia coli O157:H7 (EHEC), które powodują zespół hemolityczno-mocznicowy
Inne częste patogeny bakteryjne:
- Bacillus cereus
- Escherichia coli - EIEC, EPEC, ETEC, EAEC, inaczej EAgEC
- Listeria monocytogenes
- Shigella spp.
- Staphylococcus aureus
- Streptococcus
- Vibrio cholerae, w tym O1 i nie-O1
- Vibrio parahaemolyticus
- Vibrio vulnificus
- Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis.
Mniej powszechne czynniki bakteryjne:
Egzotoksyny
[edytuj | edytuj kod]Niektóre zatrucia są wywoływane nie tylko bezpośrednio przez zakażenie bakteryjne, ale również egzotoksyny produkowane przez bakterie. Egzotoksyny produkują (przykłady):
- Clostridium botulinum
- Clostridium perfringens
- Staphylococcus aureus
- Bacillus cereus.
Mykotoksyny i zatrucia grzybami
[edytuj | edytuj kod]Do mykotoksyn najczęściej wywołujących zatrucia pokarmowe należą:
- Aflatoksyny - wytwarzane przez Aspergillus parasiticus i Aspergillus flavus. Często występują w orzechach, orzeszkach ziemnych, kukurydzy, sorgo i innych nasionach oleistych. Do postaci aflatoksyn zalicza się: B1, B2, G1 i G2, wśród których aflatoksyna B1 działa głównie na wątrobę wywołując jej martwicę, marskość oraz raka wątrobowokomórkowego[5][6]
- Alkaloidy sporyszu - alkaloidy ergopeptynowe - ergotamina
- Inne
Wirusy
[edytuj | edytuj kod]Zakażenia wirusowe stanowią prawdopodobnie jedną trzecią przyczyn zatruć pokarmowych w krajach rozwiniętych. Zakażenia wywołują wirusy:
- Enterowirusy
- Wirus zapalenia wątroby typu A, który szerzy się przez spożywanie pokarmów zanieczyszczonych fekaliami[7][8]
- Wirus zapalenia wątroby typu E
- Norowirusy
- Rotawirusy.
Pasożyty
[edytuj | edytuj kod]Większość pokarmowych parazytoz to choroby odzwierzęce.
- Diphyllobothrium sp.
Zobacz też: tasiemce
- Acanthamoeba i inne wolno żyjące protozoa z supergrupy amoebozoa
- Cryptosporidium parvum
- Cyclospora cayetanensis
- Entamoeba histolytica
- Giardia lamblia
- Sarcocystis hominis
- Sarcocystis suihominis
- Toxoplasma gondii.
Toksyny występujące naturalnie w pokarmach
[edytuj | edytuj kod]- alkaloidy (zawierają je np. szczwół plamisty i naparstnica)
- cykutoksyna w szaleju jadowitym
- toksyny grzybów wyższych
- tetrodotoksyna (ryby Takifugu)
- skombrotoksyna w rybach wywołująca scombrotoksizm
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tom et al. Humphrey. Campylobacters as zoonotic pathogens: A food production perspective. „International Czasopismo of Food Microbiology”. 117 (3), 2007. DOI: 10.1016/j.ijfoodmicro.2007.01.006.
- ↑ Ingrid G. et al. Tribe: An outbreak of Salmonella Typhimurium phage type 135 infection linked to the consumption of raw shell eggs in an aged care facility. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-18)].
- ↑ Centers for Disease Control and Prevention: Salmonella Infection (salmonellosis) and Animals. [dostęp 2007-08-12].
- ↑ M. P. Doyle, M. C. Erickson: Reducing the carriage of foodborne pathogens in livestock and poultry. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 września 2007)].
- ↑ Center for Food Safety & Applied Nutrition: Aflatoxins. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-17)].
- ↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations: GASGA Technical Leaflet - 3 Mycotoxins in Grain. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 stycznia 2017)].
- ↑ Eric et al. Dubois: Intra-laboratory validation of a concentration method adapted for the enumeration of infectious F-specific RNA coliphage, enterovirus, and hepatitis A virus from inoculated leaves of salad vegetables. [dostęp 2007-08-11].
- ↑ Heather Martin Schmidt: Improving the microbilological quality and safety of fresh-cut tomatoes by low dose dlectron beam irradiation - Master thesis. [dostęp 2007-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 September 2007)].
