Marvan II

Marwan ibn Muhammad ibn Marwan ili Marwan II (688 - 6. august 750) (arapski: مروان بن محمد بن مروان بن الحكم / ALA-LC: Marwān bin Muḥammad bin Marwān bin al-Ḥakam) bio je omejadski kalif koji je vladao od 744. do 750. Poznat je kao posljednji "univerzalni" omejadski kalif, odnosno posljednji koji je vladao iz Damaska.

Bio je sin kalifa Marvana I. Godine 731/732. ^[1] je imenovan za guvernera Armenije, te je vodio borbe sa Alanima. Godine 743. je, pak, umro kalif Hišam i naslijedio ga je Al-Valid II, koji je izazvao nezadovoljstvo svojim pijančevanjem i nemoralom. Marvan mu je ispočetka bio odan te pismom nastojao odgovoriti rodbinu i prijatelje koji su planirali puč. Kada je al-Valid zatvorio i mučio popularnog generala Sulejmana ibn Hišama, i kada se protiv al-Valida okrenuo njegov brat Jezid, Marvan je odlučio intervenirati sa svojom vojskom. U blizini Damaska je porazio al-Valida, pri čemu je kalif poginuo. Novim je kalifom postao Jezid, a Marvan je proglašen guvernerom sjevernog Iraka. Međutim, već u oktobru je Jezid umro. Marvan je odbio prihvatiti Jezidovog dezigniranog nasljednika Ibrahima kao novog kalifa, što je dovelo do novog građanskog rata. Marvan i njegove pristaše su u decembru 744. odnijele pobjedu nad Ibrahimovim lojalistima te je tako Marvan postao novi kalif.

Marvanova šestogodišnja vladavina je bila obilježena stalnim, i na kraju, neuspješnim pokušajima da uspostavi svoju vlast na teritoriju cijelog Kalifata, gdje je autoritet Omejadske dinastije prethodnih decenija bio načet kako vojnim porazima i dinastijskim sukobima, tako i dubokim nezadovoljstvom šijita, haridžita i ne-arapskih muslimana. U Iraku je izbio haridžitski ustanak Al-Dahhak ibn Qays al-Shaybanija kome se priključio Sulejman ibn Hišam. Marvan je taj ustanak uspio ugušiti do 747.

Mnogo opasniji je bio ustanak koji je iste godine izbio istočnije, u Horasanu, pod vodstvom klana koji će kasnije biti poznat kao Abasidi. Ustanici su ojačali nakon smrti tamošnjeg omejadskog guvernera Nasr ibn Sayyara 748. te počeli prodirati na zapad. Ustanička vojska je nad Marvanom odnijela pobjedu u velikoj bitci na Zabu gdje je poginulo 3000 članova omejadskog klana. Marvan je odlučio bježati na zapad, ali je uhvaćen u Egiptu i pogubljen. Njegovi sinovi i službeni nasljednici Ubaydallah i Abdallah su uspjeli stići do Etiopije ali je Ubaydallah ubijen.

Novi abasidski kalif As-Saffah je iste godine na banket pozvao sve vodeće članove omejadskog klana te ih tamo mučki dao izbatinati na smrt. Pokolj je jedino izbjegao Abd ar-Rahman I koji je u al-Andalusu osnovao novu omejadsku državu i tako nastavio dinastiju; ona međutim više nije mogla računati na univerzalnu vlast nad islamskim svijetom, pa je tako Marvan II bio posljednji "univerzalni" islamski kalif.