Tube Alloys
,_Air_Chief_Marshal_Sir_Charles_Portal_and_Admiral_of_the_Fleet_Sir_Dudley_Pound,_watching_a_display_of_anti-aircraft_gunnery,_June_1941_H10306.jpg)
Tube Alloys, İkinci Dünya Savaşı sırasında nükleer silahlar geliştirmek üzere Kanada'nın da katılımıyla Birleşik Krallık tarafından yetkilendirilen bir araştırma ve geliştirme programıydı. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Manhattan Projesi'nden önce, Britanya'nın bu projesi gizli tutuldu ve bu nedenle de hükûmetin üst düzey yöneticileri arasında bile kodlarla anılması gerekiyordu.
Savaşın başlarında nükleer silah olasılığı resmi olarak dikkate alınmaya başlandı. Birmingham Üniversitesi'nde Rudolf Peierls ve Otto Robert Frisch, 1940 yılında küçük bir saf uranyum-235 kütlesinin binlerce ton TNT gücüne sahip bir bombada zincirleme reaksiyon üretmek için kullanılabileceğini açıklayan bir muhtıra yazdılar. Bu, nükleer silah geliştirmek için topyekûn çaba gösterilmesi çağrısında bulunan MAUD Komitesi'nin kurulmasına yol açtı. Projeyi denetleyen Wallace Akers, yanıltıcı olması için "Tube Alloys (Tüp Alaşımları)" kod adını seçti. Tube Alloys (Tüp Alaşımları) Müdürlüğü, Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Dairesi'nin bir parçasıydı.
Britanya ve Kanada'daki Tube Alloys programı, ilk nükleer silah projesiydi. Yüksek maliyetler ve İngiltere'nin düşmanlarının bombalama menzilleri içerisinde bir savaş yürüttüğü gerçeği nedeniyle, Tube Alloys, sonunda ABD ile yapılan Quebec Anlaşması ile iki ülkenin nükleer silah teknolojisini paylaşmayı kabul ettiği Manhattan Projesi'ne dahil edildi. Bu anlaşmanın sonucunda da birbirlerine veya karşılıklı rıza olmadan diğer ülkelere karşı kullanmaktan kaçınmak konusunda da anlaşmış oldular. Ancak Amerika Birleşik Devletleri, Manhattan Projesi'nin sonuçlarının tüm ayrıntılarını Birleşik Krallık'a sunmadı. Sovyetler Birliği ise hem İngiliz hem de Amerikan projelerine sızan atom casusları aracılığıyla değerli bilgiler elde etti.
Amerika Birleşik Devletleri, savaşın sona ermesinin ardından 1946 Atom Enerjisi Yasası uyarınca işbirliğini sonlandırdı. Bu, Birleşik Krallık'ı kendi projesi olan Yüksek Patlayıcı Araştırması'nı yeniden başlatmaya itti. Üretim tesisleri kuruldu ve İngiliz bilim insanları, bağımsız bir İngiliz programının himayesinde çalışmalarına devam ettiler. 1952'de İngiltere, "Kasırga Operasyonu" kod adı altında bir nükleer silah denemesi gerçekleştirdi ve bununla nükleer silaha sahip üçüncü devlet oldu. 1958'de, Sputnik krizinin ve Britanya'nın iki aşamalı termonükleer bomba gösterisinin ardından, Birleşik Krallık ve ABD , ABD-İngiltere Karşılıklı Savunma Anlaşması'nı imzaladılar. Bu anlaşma Britanya'nın nükleer özel ilişkilerinin Birleşik Devletler ile yeniden başlamasıyla sonuçlandı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]
Fisyonun keşfi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nötron, Şubat 1932'de Cambridge Üniversitesi Cavendish Laboratuvarı'nda James Chadwick tarafından keşfedildi.[1][2] Nisan 1932'de Cavendish'teki meslektaşları John Cockcroft ve Ernest Walton lityum atomlarını hızlandırılmış protonlarla böldüler.[3][4][5] Enrico Fermi ve Roma'daki ekibi, daha ağır elementler ve izotoplar üreten yavaş nötronlar tarafından elementlerin bombardımanını içeren deneyler gerçekleştirdi.[6] Daha sonra, Aralık 1938'de, Otto Hahn ve Fritz Strassmann Hahn'ın Berlin-Dahlem'deki laboratuvarında, uranyumu yavaşlatılmış nötronlarla bombaladılar[7] ve baryumun üretildiğini ve dolayısıyla uranyum atom çekirdeğinin bölündüğünü keşfettiler.[6] Hahn, yeğeni Otto Robert Frisch ile birlikte 1939'da Nature dergisinde yayınladıkları teorik bir ispatı geliştiren Lise Meitner'e yazdı.[8][9] Bu olay, nükleer parçalanmanın yeni bir türüydü ve daha önce görülenlerden çok daha güçlüydü. Frisch ve Meitner, her parçalanma sonucu açığa çıkan enerjinin yaklaşık 200.000.000 elektron volt olduğunu hesapladı. Bu olayı biyolojik hücrelerin bölünmesine benzeterek "fisyon" adını verdiler.[10]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Clark 1961, s. 9.
- ^ Chadwick 1932, s. 312.
- ^ Gowing 1964, ss. 17–18.
- ^ Cockcroft & Walton 1932a, ss. 619–630.
- ^ Cockcroft & Walton 1932b, ss. 229–242.
- ^ a b Clark 1961, s. 11.
- ^ Clark 1961, s. 5.
- ^ Bernstein 2011, s. 240.
- ^ Meitner & Frisch 1939, ss. 239–240.
- ^ Zimmerman 1995, s. 262.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aaserud, Finn (2006). Kokowski, M. (Ed.). Niels Bohr's Mission for an 'Open World' (PDF). Proceedings of the 2nd ICESHS. Cracow. ss. 706-709. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011.
- Bernstein, Barton J. (1976). "The Uneasy Alliance: Roosevelt, Churchill, and the Atomic Bomb, 1940–1945". The Western Political Quarterly. 29 (2). ss. 202-230. doi:10.2307/448105. JSTOR 448105.
- Bernstein, Jeremy (1 Mayıs 2011). "A Memorandum that Changed the World". American Journal of Physics. 79 (5). ss. 441-446. Bibcode:2011AmJPh..79..440B. doi:10.1119/1.3533426. ISSN 0002-9505.
- Brown, Andrew (1997). The Neutron and the Bomb. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-853992-4.
- Cathcart, Brian (1995). Test of Greatness: Britain's Struggle for the Atom Bomb. Londra: John Murray. ISBN 0-7195-5225-7. OCLC 31241690.
- Chadwick, James (1932). "Possible Existence of a Neutron" (PDF). Nature. 129 (3252). s. 312. Bibcode:1932Natur.129Q.312C. doi:10.1038/129312a0.
- Clark, Ronald W. (1961). The Birth of the Bomb: Britain's part in the weapon that changed the World. Londra: Phoenix House. OCLC 824335.
- Coleman, Earle E. (Bahar 1976). "The "Smyth Report": A Descriptive Checklist" (PDF). The Princeton University Library Chronicle. 37 (3). Princeton University Press. ss. 204-18. doi:10.2307/26404013. ISSN 0032-8456. JSTOR 26404013.
- Cockcroft, J. D.; Walton, E. T. S. (1 Haziran 1932). "Experiments with High Velocity Positive Ions. (I) Further Developments in the Method of Obtaining High Velocity Positive Ions". Proceedings of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 136 (830). ss. 619-630. Bibcode:1932RSPSA.136..619C. doi:10.1098/rspa.1932.0107. ISSN 1364-5021.
- Cockcroft, J. D.; Walton, E. T. S. (1 Temmuz 1932). "Experiments with High Velocity Positive Ions. (II) The Disintegration of Elements by High Velocity Protons". Proceedings of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 137 (831). ss. 229-242. Bibcode:1932RSPSA.137..229C. doi:10.1098/rspa.1932.0133. ISSN 1364-5021.
- Farmelo, Graham (2013). Churchill's Bomb: How the United States Overtook Britain in the First Nuclear Arms Race. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-02195-6.
- Gordin, Michael D. (2009). Red Cloud at Dawn : Truman, Stalin, and the End of the Atomic Monopoly. New York: Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-25682-1. OCLC 300718864.
- Gott, Richard (April 1963). "The Evolution of the Independent British Deterrent". International Affairs. 39 (2). ss. 238-252. doi:10.2307/2611300. ISSN 1468-2346. JSTOR 2611300.
- Gowing, Margaret (1964). Britain and Atomic Energy 1939–1945. Londra: Macmillan. OCLC 3195209.
- Gowing, Margaret; Arnold, Lorna (1974). Independence and Deterrence: Britain and Atomic Energy, 1945–1952, Volume 1, Policy Making. Londra: Macmillan. ISBN 0-333-15781-8. OCLC 611555258.
- Groves, Leslie (1962). Now it Can be Told: The Story of the Manhattan Project. New York: Harper & Row. ISBN 0-306-70738-1. OCLC 537684.
- Hewlett, Richard G.; Anderson, Oscar E. (1962). The New World, 1939–1946 (PDF). University Park: Pennsylvania State University Press. ISBN 0-520-07186-7. OCLC 637004643. Erişim tarihi: 26 Mart 2013.
- Jones, Vincent (1985). Manhattan: The Army and the Atomic Bomb (PDF). Washington, DC: United States Army Center of Military History. OCLC 10913875. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
- Laucht, Christoph (2012). Elemental Germans: Klaus Fuchs, Rudolf Peierls and the making of British nuclear culture 1939–59. Basingstoke: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-02833-4.
- Martin, Roy (2014). The Suffolk Golding Mission, A Considerable Service (PDF). Great Britain: Brook House Books. ISBN 978-0-9557441-7-4. OCLC 881370741. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- Meitner, L.; Frisch, O. R. (1939). "Disintegration of Uranium by Neutrons: A New Type of Nuclear Reaction". Nature. 143 (3615). ss. 239-240. Bibcode:1939Natur.143..239M. doi:10.1038/143239a0.
- Nichols, Kenneth David (1987). The Road to Trinity: A Personal Account of How America's Nuclear Policies Were Made. New York: William Morrow and Company. ISBN 0-688-06910-X. OCLC 15223648.
- Owen, James (2010). Danger UXB – The Heroic Story of the WW II Bomb Disposal Teams. Londra: Little, Brown. ISBN 978-0-349-12237-3.
- Pais, Abraham (1991). Niels Bohr's Times, In Physics, Philosophy and Polity. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-852049-8.
- Paul, Septimus H. (2000). Nuclear Rivals: Anglo-American Atomic Relations, 1941–1952. Columbus, Ohio: Ohio State University Press. ISBN 978-0-8142-0852-6. OCLC 43615254.
- Peierls, Rudolf (2007). Sir Rudolf Peierls: Selected Private and Scientific Correspondence. Singapore: World Scientific. ISBN 978-981-256-503-7.
- Rhodes, Richard (1986). The Making of the Atomic Bomb. New York: Simon and Schuster. ISBN 0-671-65719-4.
- Rhodes, Richard (1995). Dark Sun: the Making of the Hydrogen Bomb. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-684-80400-X. OCLC 32509950.
- Smyth, Henry DeWolf (1945). Atomic Energy for Military Purposes; the Official Report on the Development of the Atomic Bomb under the Auspices of the United States Government, 1940–1945. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-8047-1722-9.
- Szasz, Ferenc Morton (1992). British Scientists and the Manhattan Project: the Los Alamos Years. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-06167-8. OCLC 23901666.
- Zimmerman, David (1995). "The Tizard Mission and the Development of the Atomic Bomb". War in History. 2 (3). ss. 259-273. doi:10.1177/096834459500200302.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "The Quebec Conference: Agreement Relating to Atomic Energy". Yale University. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- "Interview with Eileen Doxford, Tube Alloys program lab assistant". Voices of the Manhattan Project. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- "Interview with Myfanwy Pritchard-Roberts, Tube Alloys program lab assistant". Voices of the Manhattan Project. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- Minutes and memoranda of Tube Alloys Consultative Council, January 1942- April 1945
- "Destroyer of Worlds". Archive on 4. 11 July 2015. Retrieved 1 September 2023. Radio programme describing how "Britain invented the bomb and the Americans made it".