Yüce Tanrı (Hinduizm)

Hinduizm'de Yüce Tanrı, tanrıların (deva) ve iblislerin (asura) ötesindeki en yüce, Mutlak Varlık (Brahman/Parabrahman) ve Mutlak Benlik olan Nihai Şahıs (Paramatman)'dır.

Hinduizm altı temel mezhepten oluşur ve her biri Yüce Tanrı inancına sahiptir.^[1]^:400 Hinduizmde Tanrı, Mutlak Gerçeklik, Yüce Ruh ve Yüce Şahsiyet olarak nitelenmiştir.^[1]^:403 Yüce Tanrı, farklı mezheplerce farklı suretlerde anılsa da mezhep fark etmeksizin Hinduların önemi çoğunluğu Yüce Tanrı'nın İşvara olduğunu kabul eder.

Yüce Tanrı olarak kabul edilen suretler, genellikle Bhagavan sıfatıyla nitelenir.

Vaişnavizm

Vaişnavalar Vişnu/Krişna'yı Yüce Tanrı olarak kabul eder. Krişna ve Vişnu suretlerinin her ikisinin de Yüce Tanrı'nın sureti olduğunu kabul etmekle birlikte bu suretlerden hangisinin esas suret/esas isim olduğu konusunda tartışmışlardır.

Vaişnavizm'in temel kutsal metinlerinden Bhagavad Gita Yüce Tanrı'nın vahyi kabul edilir. Bhagavad Gita'da Yüce Tanrı kendi varoluşsal konumunu şu şekilde bildirmiştir:^[2]

अहं सर्वस्य प्रभवो मत्त: सर्वं प्रवर्तते ।
इति मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्विता: ॥ ८ ॥
"Ben her şeyin kaynağıyım; Benden yayılır her şey. Bunu idrak eden ve hisle dolan zeki kişiler kendilerini Bana adarlar."
— Krişna, Bhagavad Gita 10.8

Arjuna ise Yüce Tanrı'yı Bhagavad Gita'da şu şekilde tanımlamıştır:^[2]

परं ब्रह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान् ।
पुरुषं शाश्वतं दिव्यमादिदेवमजं विभुम् ॥ १२ ॥
"Sen Yüce Brahman’sın, yüce ikametgâh ve nihai arıtıcısın, ebedi, ilahi Şahıs’sın ve esas Tanrı’sın – doğmamış ve her şeye kadir."
— Arjuna, Bhagavad Gita 10.12

स्वयमेवात्मनात्मानं वेत्थ त्वं पुरुषोत्तम ।
भूतभावन भूतेश देवदेव जगत्पते ॥ १५ ॥
"Kendini yalnızca Sen bilebilirsin ey varlıkları var eden Yüce Şahıs! Varlıkların Rabbi! Tanrıların Tanrısı! Evrenin Efendisi!"
— Arjuna, Bhagavad Gita 10.15

Gaudiya Vaişnavizmi

Gaudiya Vaişnavizmi'nde Krişna'nın Yüce Tanrı'nın esas ismi ve sureti olduğu olduğu, Vişnu dahil diğer tüm suretlerin temeli olduğuna inanılmıştır.^[3] Bu nedenle Gaudiya Vaişnavalarınca Krişna için "Tanrı'nın kendisi" anlamına gelen Svayam Bhagavan ifadesi kullanılır.^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]

Şri Vaişnavizmi

Sri Vaişnavizmi'nce Vişnu/Narayana Yüce Tanrı'nın esas sureti kabul edilmiştir.

Şaivizm

Şaivizm'de Şiva'yı Yüce Varlık olarak kabul etmiştir.^[9]

Şaktizm

Şaktizm, Şakti/Devi'yi Yüce Tanrı olarak kabul eder.

Smartizm

Smartizm mezhebi; Vişnu, Şiva ve Şakti'nin hepsinin Brahman'ın sureti olduğunu kabul eder ve hepsine tapar.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b Nallusamy, Kanthasamy (15 Eylül 2007). Hinduism, the Misunderstood Religion (PDF) (İngilizce). 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2024.
^ ^a ^b H.D. Goswami (2015). Kapsamlı bir Bhagavad Gita Rehberi. İkinci Adam Yayınları.
^ Bhag-P 1.3.28 23 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "All of the above-mentioned incarnations are either plenary portions or portions of the plenary portions of the Lord, but Lord Sri Krishna is the original Personality of Godhead."
^ Chakravarty, Saumitra (5 Ağustos 2022). The Goddess Re-discovered: Gender and Sexuality in Religious Texts of Medieval Bengal (İngilizce). Taylor & Francis. s. 141. ISBN 978-1-000-63287-3. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
^ Knapp, Stephen (2012). Hindu Gods & Goddesses (İngilizce). Jaico Publishing House. ss. 27-28. ISBN 978-81-8495-366-4. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
^ Delmonico, N. (2004). "The History Of Indic Monotheism And Modern Chaitanya Vaishnavism". The Hare Krishna Movement: The Postcharismatic Fate of a Religious Transplant. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-12256-6. Erişim tarihi: 12 Nisan 2008.
^ Elkman, S.M.; Gosvami, J. (1986). Jiva Gosvamin's Tattvasandarbha: A Study on the Philosophical and Sectarian Development of the Gaudiya Vaishnava Movement. Motilal Banarsidass Pub.
^ Dimock Jr, E.C.; Dimock, E.C. (1989). The Place of the Hidden Moon: Erotic Mysticism in the Vaisnava-Sahajiya Cult of Bengal. University Of Chicago Press. page 132 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ P. T. Raju (1985). Structural Depths of Indian Thought. State University of New York Press. ss. 10-14, 509-516. ISBN 978-0-88706-139-4. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2018.

[:0-1] Nallusamy, Kanthasamy (15 Eylül 2007). Hinduism, the Misunderstood Religion (PDF) (İngilizce). 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2024.

[:152-2] H.D. Goswami (2015). Kapsamlı bir Bhagavad Gita Rehberi. İkinci Adam Yayınları.

[3] Bhag-P 1.3.28 23 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "All of the above-mentioned incarnations are either plenary portions or portions of the plenary portions of the Lord, but Lord Sri Krishna is the original Personality of Godhead."

[4] Chakravarty, Saumitra (5 Ağustos 2022). The Goddess Re-discovered: Gender and Sexuality in Religious Texts of Medieval Bengal (İngilizce). Taylor & Francis. s. 141. ISBN 978-1-000-63287-3. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.

[5] Knapp, Stephen (2012). Hindu Gods & Goddesses (İngilizce). Jaico Publishing House. ss. 27-28. ISBN 978-81-8495-366-4. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.

[Delmonico2004-6] Delmonico, N. (2004). "The History Of Indic Monotheism And Modern Chaitanya Vaishnavism". The Hare Krishna Movement: The Postcharismatic Fate of a Religious Transplant. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-12256-6. Erişim tarihi: 12 Nisan 2008.

[Elkman1986-7] Elkman, S.M.; Gosvami, J. (1986). Jiva Gosvamin's Tattvasandarbha: A Study on the Philosophical and Sectarian Development of the Gaudiya Vaishnava Movement. Motilal Banarsidass Pub.

[Dimock1989-8] Dimock Jr, E.C.; Dimock, E.C. (1989). The Place of the Hidden Moon: Erotic Mysticism in the Vaisnava-Sahajiya Cult of Bengal. University Of Chicago Press. page 132 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Raju1985p10-9] P. T. Raju (1985). Structural Depths of Indian Thought. State University of New York Press. ss. 10-14, 509-516. ISBN 978-0-88706-139-4. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2018.

[1]