• Bon senioralny: osoba uprawniona do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu i osoba uprawniona do pozyskania usług
• Dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego
• Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego do gminy
• Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł
• Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego
• Gmina będzie realizować bon senioralny lub zleci jego realizację różnym typom podmiotów
• Polityka senioralna nowego rządu. Powstaną regionalne rady ds. polityki senioralnej
• Wykluczenie cyfrowe seniorów. Będzie projekt
• Cztery istotne obszary w polityce senioralnej

Założenia bonu senioralnego znalazły się w niedawno opublikowanym projekcie ustawy o bonie senioralnym (UA3). Wynika z nich, że na wsparcie w ramach programu mogą liczyć seniorzy w wieku 75+ i ich pracujące rodzin. Projektowane rozwiązanie jest nakierowane na osoby aktywne zawodowo, które w związku z wykonywaną pracą nie mogą zapewnić wsparcia bliskiej osobie starszej w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego.

Bon senioralny: osoba uprawniona do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu i osoba uprawniona do pozyskania usług

Ustawodawca założył, że osobą uprawnioną do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu senioralnego będzie osoba, która ukończyła 75. rok życia w przypadku, której jest możliwe zidentyfikowanie określonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego, które to potrzeby nie mogą zostać zaspokojone przez rodzinę tej osoby.

Osobą uprawnioną do pozyskania usług w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby starszej będzie jej zstępny. Zstępny to osoba, na której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) ciąży obowiązek alimentacyjny, która uzyskuje dochody z pracy (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, własna działalność gospodarcza, dochody z pracy w rolnictwie).

Dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego

Projekt ustawy przewiduje, że dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego nie może być niższy niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę oraz nie może przekraczać wysokości:

1) dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa jednoosobowego lub

2) trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa wieloosobowego (bez względu na liczbę osób w rodzinie).

Wsparcie w ramach bonu nie będzie przysługiwało na usługi o charakterze medycznym.

W przypadku, w którym w gospodarstwie domowym wraz z osobą starszą zamieszkuje inna osoba dorosła, która nie pracuje i jest zdolna zapewnić jej pomoc wówczas wsparcie w ramach bonu senioralnego nie będzie przysługiwało.

W przypadku gdy osoba w wieku 75 lat, na rzecz której składany jest wniosek o bon senioralny, zamieszkuje wraz z współmałżonkiem/partnerem w wieku co najmniej 75 lat, wówczas ocena potrzeby wsparcia uwzględnia także niezaspokojone potrzeby w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego współmałżonka/partnera.

Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego do gminy

Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego osoby w wieku 75 lat lub więcej do gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby w wieku 75 lat lub więcej. Projekt ustawy przewiduje, że wniosek w postaci elektronicznej będzie składany za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Elementem wniosku będzie kwestionariusz pozwalający na ocenę poziomu niezaspokojonych potrzeb, która będzie podstawą dla gminy do określenia rodzaju i intensywności wsparcia. Załącznikiem do wniosku będzie zgoda osoby w wieku 75 lat lub więcej na złożenie wniosku przez zstępnego. Gmina będzie mogła przeprowadzić weryfikację złożonego wniosku w środowisku osoby na rzecz której został on złożony, w celu potwierdzenia informacji dotyczącej zakresu jej niezaspokojonych potrzeb.

Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł

Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł, co odpowiada 50% wynagrodzenia minimalnego w II połowie 2024 r. Poprzez bon senioralny rozumie się prawo do skorzystania ze wsparcia w ramach usług o charakterze opiekuńczym w określonej liczbę godzin i zakresie podstawowych czynności dnia codziennego przez gminę.

Wartość bonu odpowiadać będzie liczbie godzin przemnożoną przez stawkę za jedną godzinę usług.

Wartość bonu senioralnego, która nie zostanie wykorzystana w danym miesiącu, nie jest dodawana do wartości bonu senioralnego ustalanej na kolejny miesiąc. Bon senioralny nie podlega wymianie na gotówkę czy też inne prawne środki płatnicze lub inne środki wymiany.

Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego

Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego w ramach 4 obszarów, które będą obejmować:

1) podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych lub
2) pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, lub
3) podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjnej, lub
4) zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

W przypadku odnotowania przez osobę wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego znacznej zmiany potrzeb osoby w wieku 75 lat lub więcej, będzie ona zobowiązana do informowania o tym bezpośredniego zwierzchnika, wyznaczonego w podmiocie realizującym bon senioralny.

Gmina będzie realizować bon senioralny lub zleci jego realizację różnym typom podmiotów

Projektowane rozwiązanie zakłada, że gmina, do której zostanie złożony wniosek o przyznanie bonu senioralnego, będzie weryfikowała złożony wniosek, pod kątem spełnienia warunków określonych w ustawie z wykorzystaniem własnych zasobów lub też przy zaangażowaniu funkcjonujących w gminie jednostek.

Gmina może samodzielnie realizować bon senioralny lub zlecić jego realizację różnym typom podmiotów np. podmiotom ekonomii społecznej, organizacjom pozarządowym lub podmiotom prywatnym. Wskazanie szerokiego katalogu podmiotów, którym gmina będzie mogła zlecić realizację usług w ramach bonu senioralnego ma również umożliwić rozwój lokalnych instytucji ekonomii społecznej. Takie podejście poszerza gminie zakres podmiotów, które mogą realizować usługi w ramach bonu senioralnego, nie ograniczając go przede wszystkim do ośrodków pomocy społecznej czy centrów usług społecznych, które zostały przekształcone z ośrodka pomocy społecznej.

Podmiot realizujący bon senioralny będzie kontraktował (forma zatrudnienia czy świadczenia pracy nie będzie determinowana przez ustawę) osoby wykonujące usługi w ramach bonu senioralnego.

Na poziomie projektowanych rozwiązań zakłada się ustanowienie minimalnych wymagań, które powinny spełniać osoby wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego. W ramach tych wymagań, zakłada się, że osoba wykonująca usługi w ramach bonu senioralnego jest osobą, która:

1) jest pełnoletnia;
2) posiada wykształcenie co najmniej średnie, średnie branżowe, zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe;
3) nie jest członkiem rodziny osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
4) nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
5) oświadczyła, że jest zdolna pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług w ramach bonu senioralnego;
6) ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

Osoba świadcząca usługi w ramach bonu senioralnego przed przystąpieniem do ich świadczenia powinna odbyć co najmniej 30-godzinowe szkolenia. Zagadnienia wchodzące w przedmiot szkolenia powinny obejmować m.in.:

1) organizacja opieki nad seniorem;
2) podstawy metodyki pracy opiekuńczej;
3) podstawy psychologii i socjologii w opiece nad seniorem;
4) praktyczne aspekty wykonywania czynności opiekuńcze oraz związanych z aktywizacją społeczną.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2024 r.

Polityka senioralna nowego rządu. Powstaną regionalne rady ds. polityki senioralnej

Przy okazji kwestii bonu senioralnego, jako części polityki senioralnej nowego rządu, wspomnijmy, że dowiedzieliśmy się ostatnio, iż ministerstwo ds. polityki senioralnej ma w planach utworzenie regionalnych rad ds. polityki senioralnej. Opiekunami rad regionalnych mają być pełnomocnicy wojewodów ds. seniorów.

Jak wyjaśniła minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz, chodzi o stworzenie sieci przedstawicieli polityki senioralnej osób starszych, by tworząc rozwiązania na szczeblu krajowym, można było szybko konsultować projekty, propozycje, ale też zbierać oddolnie problemy. „Żeby przepływ informacji był jak najszybszy” - zaznaczyła.

Wykluczenie cyfrowe seniorów. Będzie projekt

Minister Marzena Okła-Drewnowicz wskazała ponadto, że kolejnym zadaniem jest przygotowanie projektów, których celem będzie przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu seniorów, szczególnie na wsiach. Według niej przydatna może tu być solidarność międzypokoleniowa, gdy młodzi ludzie zajmą się szkoleniem starszych osób.

Wymieniła również projekty aktywizacyjne i rozwój tzw. srebrnej gospodarki. Zdaniem minister wyzwaniem jest też m.in. znalezienie "rąk do pracy" w systemie opieki nad seniorami. "Starzenie się społeczeństwa może być wartością, a nie obciążeniem" - stwierdziła minister.

Cztery istotne obszary w polityce senioralnej

Przewodnicząca Rady do spraw Polityki Senioralnej prof. Marta Podhorecka zwróciła uwagę na cztery istotne obszary w polityce senioralnej - bezpieczeństwo zdrowotne i socjalne, usługi społeczne dla seniorów, kształtowanie prawa we współpracy z samorządem terytorialnym oraz partycypacja, aktywność społeczna i zawodowa.

Poinformowała, że obecnie rada zajmuje się rozwiązaniami związanymi m.in. z bonem senioralnym, systemem emerytalnym w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa długofalowego oraz opieką długoterminową.

Zasiadający w radzie prof. Piotr Błędowski podkreślił, że do rozwoju usług społecznych dla seniorów potrzeba infrastruktury komunalnej i społecznej, profesjonalnych kadr i atrakcyjnych warunków zatrudnienia, środków budżetowych oraz woli politycznej do przeprowadzenia zmian.