Rafik Schami
Rafik Schami (naskiĝis en Damasko la 23-an de 1946 kiel Suheil Fadél (arabe: سهيل فاضل , DMG Suheil Fāḍel) estas nuntempa siria-germana verkisto kaj kemiisto. Lia pseŭdonimo (رفيق شامي شامي, DMG Rafīq Šāmī) signifas "amiko de Damasko".
Kvankam de siria deveno Rafik Schami verkas en la germana lingvo. Siaj verkoj estas tradukitaj en 28 lingvojn.
Vivkuro
[redakti | redakti fonton]Rafik Schami devenas de kristana - aramea minoritato en Damasko, frekventis internacian mezlernejon de jezuitoj en norda Libano kaj studis kemion, matematikon kaj fizikon en Damasko. Jam en la aĝo de dek naŭ jaroj li sin okupis pri literaturo kaj en 1966 fondis kaj administris la murgazeton Al-Muntalak (eo: Damasko). "Deirpunkto"), kiu estis malpermesita en 1969.
En 1970, Rafik Schami forlasis sian hejmlandon Sirio kaj komence iris al Libano - unuflanke por eviti militservon kaj aliflanke ĉar li asertis esti "sufoka" pro la cenzuro . En 1971 li elmigris al la Federacia Respubliko Germanio. Krom siaj studoj, li okupis diversajn provizorajn laborojn en fabrikoj, en magazenoj, restoracioj kaj konstruaj ejoj. Li publikigis multnombrajn tekstojn en revuoj kaj antologioj, unue en la araba, kaj ekde 1977 ankaŭ en la germana. En 1978 lia unua libro publikigita en la germana estis "Andere Märchen |de ("Aliaj Fabeloj"). Li daŭrigis siajn kemiajn studojn en Heidelberg kaj finis sian doktorecon en 1979.
En 1980 li estis kunfondinto de la literatura grupo "Südwind" kaj de PoLiKunst-Verein (= Asocio pri Polinacia Literaturo kaj Arto).
La sukceso de Rafik Schami baziĝas sur siaj multnombraj prelegoj kaj premioj. Kiel infano li rakontis travivaĵojn al siaj amikoj en la stratoj de Damasko. Eĉ siaj prelegoj en Germanio hodiaŭ estas malpli tipaj prelegoj sed prefere rerakontoj de siaj libroj.
Rafik Schami estas dum multaj jaroj engaĝita verkisto por la repacigo inter palestinanoj kaj israelanoj ekzemple en la eseo-kolekto (2001) Angst im eigenen Land (Timo en la propra lando), en kiu araboj kaj israelanoj komentas pri la israela-palestina konflikto. Schami estis akre kritikita de iuj aŭtoroj el la araba mondo dum la Frankfurta Librofoiro en 2004 pro deklaroj de Shami pri la situacio de aŭtoroj en la arabaj landoj en intervjuo kun la germana magazino Stern[1].
Shami estas civitano de Sirio kaj Germanio. En 1990 li renkontis la desegniston kaj verkistinon Root Leeb, kun kiu li edziĝis ekde 1991 kaj havas filon. Radiko Leeb ilustris grandan nombron de siaj libroj, desegnis la kovrilojn por ĉiuj libroj de Schami eldonitaj de dtv, kaj tiel donis al ili apartan vizaĝon.
Literatura signifo
[redakti | redakti fonton]La ĉefaj temoj de la verkaro de Schami estas la vivo de migrantoj en Germanio, la prezento de la araba mondo en la pasinteco, nuntempo kaj en la utopio, politiko kaj socio. Shami estas konsiderata kiel talentema rakontisto. Siaj libroj estas ĉefe kolektoj de rakontoj, kun rakontoj enhavantaj konsciajn e eojn de la arabaj noktoj (1001 noktoj).
En la unua fazo de sia germanlingva verkado, Schami dediĉis sin kaj la araba mondo de fabeloj kaj al la vivo de fremduloj en Germanio. Unuflanke siaj libroj ofertas fascinan enrigardon pri la orientaj vivaj kaj pensaj mondoj, kaj aliflanke ili montras atenteman rigardon de la fremdulo pri la proprecoj de Germanio, kiu fariĝis lia dua hejmo. Schami celas montri la diversecon de la araba mondo kaj tiel kontribuante al la interkultura perado inter la Oriento kaj la Okcidento per siaj multnombraj eseoj kaj literaturaj tekstoj. Li ankaŭ fariĝas iniciatinto de la tiel nomata gastlaborista literaturo. La plej elstara perila rolo havas la verkon "La Sekreta Raporto pri la Poeto Goethe, kiu pasis ekzamenon sur araba insulo" ("Der geheime Bericht über den Dichter Goethe, der eine Prüfung auf einer arabischen Insel bestand", 1999)[2], kiu samtempe estas la unua verko de li tradukita en la araban.
La verkoj de Rafik Schami allogas legantojn de ĉiuj aĝoj. Li uzas multajn malsamajn ĝenrojn, de la bildlibro "Kiel mi forprenis ĉe mia panjo la timon de fremduloj" (de; "Wie ich Papa die Angst vor Fremden nahm, 2003) kaj ekzemple la infanlibron "Luki. La aventuroj de malgranda birdo" (Luki. Die Abenteuer eines kleinen Vogels,1993), la socikritika romano por junuloj kaj plenkreskuloj kiel ekzemple "La honesta mensoganto" ("Der ehrliche Lügner" ,1992) aŭ Milad (1997), ĝis politika eseo kaj la publikigado de la politika libro kiel "Kun fremdaj okuloj" ("Mit fremden Augen", 2002), de fabeloj kiel ekzemple la kolekto Malula, fabeloj de mia vilaĝo (Malula. Märchen und Märchenhaftes aus meinem Dorf, 1987), ĝis satiro, kiel ekzemple la kolekto de "La muŝomelkisto ("Der Fliegenmelker",1985), de la aŭtobiografia junulara romano Manpleno da steloj (Eine Hand voller Sterne,1987) ĝis la aŭtobiografia satira romano por plenkreskuloj "Sep sozioj" (Sieben Doppelgänger (1999). La kulmino de sia literatura verkaro estas la romano "La malhela flanko de la amo" ("Die dunkle Seite der Liebe", 2004), kiu ankaŭ estis agnoskita kaj laŭdita de literaturaj kritikistoj. En tiu ĉi romano li okupiĝas kun la historio de Sirio de 1870 ĝis 1970, la jaro en kiu li foriris de Damasko.
Schami pentras malhelan portreton de la araba mondo en la eseokolekto Damaskus im Herzen und Deutschland im Blick Shami pentras
Schami vidas la "radikojn de malsana socio" en la diversmaniera diktatora subpremo de la araboj, kiu komenciĝis sub Muʿaŭija ibn Abi Sufjan kaj kiu daŭras ĝis hodiaŭ. En ĉi tiu kunteksto, li firme oponas la glorigon de Saladino, kiun li nomas "senkompatan fanatikulon", kiu senkonscie ekzekutis la kritikiston. Jarcentoj de gvatado kaj kontrolado kaj la rezulta timo postlasis la araban popolon "paralizita kaj skizofrenia". Publike la popolo klinis sin al la diktaĵo, interne ĝi riproĉas la reĝimojn kaj sentas sin supera, sen ekkompreni ke ĝi kutimiĝis al subpremo. La potenculoj siavice transformus senindulge "ekonomiajn katastrofojn en sukcesajn raportojn" kaj permesas la funkciadon de "ekonomio de klanoj, kuzoj kaj mafio" sub la preteksto de politikaj ideologioj. La "reciproka mensogado estus apud la araba lingvo unu el la komunaj trajtoj de arabaj landoj".
Arabaj infanoj kreskis kun ĉi tiu mensogo. Ekstere gravis teni sin, interne estis absoluta lojaleco al la familio kaj al klano . Ĉi tio kondukis al "mem-cenzuro", ĉia kritiko estas konsiderata danĝera "nestopoluado". Ĉi tio ankaŭ respondus al "malbonagoj fare de parencoj kun silento". En ĉi tiu kunteksto, Schami atribuas la subpremon de la virino al la insultita honoro de la araba viro, kiu ne kuraĝas defendi sin publike kaj tial estas pli aŭtoritata en la familio. Shami ankaŭ kritikas la mankon de libereco de la gazetaro en la araba mondo. Kie la "parollibereco estas piedpremata", oni ne povas "akiri kredindajn novaĵojn el propra radio aŭ gazeto".
Verkaro (selekto)
[redakti | redakti fonton]En la libro La sekreto de la kaligrafisto (2008) - "Das Geheimnis des Kalligraphen". Hanser, München 2008, ISBN 978-3-446-23051-4; als TB: kun aldona rakonto "Von der Schönheit der Schrift": dtv 13918, München 2012, ISBN 978-3-423-13918-2 (paralela teksto en la araba skribo). Rafik Schami rakontas pri arto kaj la edziĝinta vivo en Damasko en la 1950-aj jaroj kaj konsistas el du bonegaj rakontoj: unu pri kaŝita, sekreta amrakonto kaj alia pri kaligrafisto, kiu estas samtempe historio pri la reformo de la araba skribo fariĝante la fokuso de politika konspiro.
"Manpleno da steloj" (1987) - kun Markus Köninger (Ilustraĵo): "Eine Hand voller Sterne". Graphic Novel. Beltz, Weinheim / Basel, 2018, ISBN 978-3-407-82359-5 |de, adapto de la klasika verko Eine Hand voller Sterne | de - Eine Hand voller Sterne. Beltz, Weinheim 1987, ISBN 3-407-80822-4; dtv, München 1995, ISBN 978-3-423-11973-3
"La sekreta raporto pri la poeto Goethe" (2001) - kun Uwe-Michael Gutzschhahn: "Der geheime Bericht über den Dichter Goethe. Wie er eine Prüfung auf einer arabischen Insel bestand". Hanser, München 1999, ISBN 3-446-19639-0; dtv 62068, München 2001, ISBN 3-423-62068-4
"Timo en la propra lando" (2001) - "Angst im eigenen Land. Israelische und palästinensische Schriftsteller im Gespräch". Essays. Nagel & Kimche, Zürich 2001, ISBN 3-312-00281-8.
"Kun fremdaj okuloj (2002) - "Mit fremden Augen" - Taglibro pri la atencoj de la 11-a de septembro, la araba-israela konflikto kaj la araba mondo, Palmira, Heidelberg 2002, ISBN 3-930378-44-2; poŝlibra eldono: dtv 13241, München 2004, ISBN 3-423-13241-8.
"La obskura flanko de la amo" (2010) - "Die dunkle Seite der Liebe". Hanser, München 2004, ISBN 3-446-20536-5; dtv, München 2010, ISBN 978-3-423-21224-3.
"Mia panjo timas la fremdulojn" - Wie ich Papa die Angst vor Fremden nahm. Hanser, München 2003, ISBN 3-446-20331-1.
"Sami kaj la deziro je libereco" - "Sami und der Wunsch nach Freiheit", romano. Beltz, Weinheim / Basel 2017, ISBN 978-3-407-82319-9.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- (franca) Benoît Ellerbach: L'Arabie contée aux Allemands. Fictions interculturelles chez Rafik Schami. Königshausen & Neumann, Würzburg 2018, ISBN 978-3-8260-6484-5.
- (germana) Heidi Rösch: Migrationsliteratur im interkulturellen Kontext: eine didaktische Studie zur Literatur von Aras Ören, Aysel Özakin, Franco Biondi und Rafik Schami. Verlag für Interkulturelle Kommunikation, Frankfurt am Main, 1992, ISBN 3-88939-024-2 (ankaŭ disertaĵo en la Teknologia Universitato de Berlino.1992).
- (germana) Amir Mansour Bavar: Aspekte der deutschsprachigen Migrationsliteratur. Die Darstellung der Einheimischen bei Alev Tekinay und Rafik Schami. Iudicium, München 2004, ISBN 3-89129-770-X.
- (portugala) Fernando Martins de Toledo: Por outros olhos: Alteridade em tradução de (e em) Rafik Schami, Universidade de São Paulo (USP), 2016. magistra verko, rete
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (de) Arno Luik: Rafik Schami: „Emigranten sterben jung“. Stern, la 26-an de september 2004; intervjuo.
- ↑ Lothar Müller: Da muss er durch. en: FAZ, la 7-an de aŭgusto 1999 (recenzo)
- Tiu ĉi artikolo estas traduko de la samtitola artikolo en la german vikipedio, listo de aŭtoroj.