Ziza hankaurdin

Ziza hankaurdina
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Ordena	Tricholomatales
Familia	Tricholomataceae
Generoa	Lepista
Espeziea	Lepista nuda Cooke, 1871
Datu orokorrak
Kolorea	urdin
Basionimoa	Agaricus nudus
Mikologia
orriak himenioan   txapel ganbila   himenioa muxarratua da   hanka biluzik dago   espora arrosak dauzka   saprobioa da   jangarria da Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Ziza hankaurdin edo oin-urdina (Lepista nuda) Tricholomataceae familiako onddo espezie bat da.^[1] Zenbait urdailentzat astuna izan liteke, kapela bakarrik prestatzen da, haragitsua eta zapore atseginekoa, egosi ondoren tortilla frantsesetan, oso gozoak, bere egitura bereziagatik. Barazki pasteletan ere bai.

Kapela: 5 eta 12 cm arteko diametrokoa. Haragitsua, ganbila, gero ia laua, hezea, gaztetan urdin-biolazeo kolorekoa, erdian pixka bat marroixka bihurtzen da, azala oso fina du, likatsua denbora hezearekin, eta bereizteko oso zaila.

Orriak: Oso estu, bihurriak eta eskotatuak edo pixka bat dekurrenteak. Hasieran more argi kolorea dute eta gero bioleta-marroixka.

Orri Eskotatuak: Oinera iritsi baino lehentxeago eskote txiki bat duten orriak.

Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.

Hanka: Betea, zuntzuna, elastikoa, orrien kolore berekoa edo apur bat argiagoa. Zilindrikoa, baina pixka bat lodituta oinarrian, bertan mizelio hondarrak ikus daitezke.

Haragia: Zuri-biolazeoa, samurra, hauskorra eta lurrin usain atseginekoa.^[2]

Etimologia: Lepista hitza grekotik dator, "lepistós" hitzetik, soil esan nahi du. Apaingarri berezirik ez duen onddoa. Nuda epitetoa latinetik dator, biluzik esan nahi duen "nudus" hitzetik. Bere geruza leunarengatik.

Kalitate onekoa, nahiz eta likatsu samarra izan. Biskositatea gustuko ez dutenentzat, olio bero askorekin osorik frijitzea gomendatzen da.^[3]

Liliaceae aldaerarekin, hau haragi gutxiko jangarria da. Lepista sordida delakoarekin, hau ez da hain sendoa eta Lepista nuda espezieak baino kolore motelagokoak ditu. Lepista glaucocana perretxikoak, Lepista nuda-k dituen forma berberak ditu, baina zeru-urdin argi kolorea du. Ohikoena Cortinarius variecolor delakoarekin nahastea da, hau jangarri kaskarra da.^[4]

Gehien udazkenaren amaieran agertzen da, belarra eta txilarra dagoen zelaietan, eta koniferoen eta hostoerorkorren basoetan. Neguan eta udaberrian ere aurki daiteke. Belardietan landatu ere egiten da.^[5]

Ipar Amerika, Europa, Ipar Afrika, Erdialdeko Amerika, Ipar Asia, Australia, Zeelanda Berria.