Schronisko turystyczne

Schronisko turystyczne (w Polsce ustawowo: schronisko^[1]) – obiekt hotelarski zlokalizowany poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych, świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów: przeznaczony dla potrzeb obsługi ruchu turystycznego, zapewniający miejsce odpoczynku, schronienia przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych^[2]. Większość schronisk zapewnia noclegi i usługi gastronomiczne oraz punkt informacji turystycznej. Czasami mają dodatkowo wypożyczalnię sprzętu turystycznego, sportowego czy dyżurkę służb ratowniczych.

Zaszeregowania obiektu hotelarskiego w Polsce jako schroniska dokonuje oraz ich ewidencję prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu^[3]. Schroniska nie są kategoryzowane – ich standard nie jest oznaczany gwiazdkami^[4].

Nazwa „schronisko” podlega ochronie prawnej i może być stosowana wyłącznie w odniesieniu do obiektów w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych^[5]. Mimo to wiele obiektów w górach, które wyglądają jak bufety, bary i restauracje, ale nie mają żadnych funkcji noclegowych, są wyjątkowo powszechnie nazywane schroniskami. Przemawiają za tym dawne klasyfikacje i różne zwyczaje, zaliczające do schronisk nawet najbardziej prymitywne zadaszenia nad miejscami do rozpalania ognia, po których usunięciu zbudowano te jadłodajnie.

Schronisko turystyczne to także rodzaj miejscowości w Polsce^[6].

Szczegółowe wymagania co do wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług przez schroniska w Polsce określa załącznik nr 6 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie^[7].

Schroniska muszą być zlokalizowane w budynkach, zapewniających utrzymanie w pomieszczeniach noclegowych i świetlicy temperatury 18 °C, z bieżącą zimną i ciepłą wodą, przy czym ciepła woda musi być dostępna minimum dwie godziny rano i dwie godziny wieczorem, o ustalonej porze. Recepcja obiektu musi być wyposażona w telefon dostępny dla gości oraz świadczyć usługę przechowywania pieniędzy, przedmiotów wartościowych, bagażu i sprzętu turystycznego, a także informacji turystycznej (wyeksponowana musi być m.in. tablica zawierająca zwięzły opis szlaków prowadzących do sąsiednich schronisk oraz miejscowości, zasadniczo w formie mapy lub schematu, informacja o rozkładzie jazdy komunikacji publicznej z najbliższej miejscowości, informacja o grożących niebezpieczeństwach i zasadach wzywania pomocy). Wśród innych usług wymienia się sprzedaż podstawowych drobnych artykułów higienicznych i kosmetycznych, słodyczy, pamiątek, możliwość suszenia odzieży we wskazanym miejscu oraz wyodrębnienie stanowiska umożliwiającego dokonanie drobnych napraw sprzętu turystycznego, czyszczenie odzieży i sprzętu.

W części mieszkalnej minimalna powierzchnia pokoju (bez wyodrębnionej łazienki, WC i przedpokoju) wynosi:

• 1-osobowego – 5 m²,
• 2-osobowego – 7 m²,
• 3-osobowego – 9 m²,
• 4-osobowego – 12 m²,
• większego niż 4-osobowy (powierzchnia 4-osobowego plus 2,5 m² dodatkowo na każdą następną osobę).

Dopuszcza się łóżka piętrowe przy wysokości pokoju min. 2,5 m. Powierzchnia pokoju może być wówczas mniejsza o 20%.

Liczba miejsc noclegowych na jedno urządzenie higieniczno-sanitarne ogólne wynosi (z wyjątkiem miejsc w pokojach mających te urządzenia; w obiektach nowych wskaźniki urządzeń higieniczno-sanitarnych powinny być zgodne z warunkami technicznymi dla obiektów zamieszkania zbiorowego):

• umywalka z lustrem i półką – 20,
• WC – 20,
• natrysk – 35,
• wieszaki na ręczniki i bieliznę osobistą.

W pokojach powinny znajdować się następujące meble: łóżko (dopuszcza się stelaż wyposażony w materac ze zdejmowanym pokrowcem nadającym się do prania), stół, krzesło lub taboret – 1 na osobę (dopuszcza się ławy), stolik lub półka (przy każdym łóżku), szafa ubraniowa lub wnęka (w pokojach większych niż 2-osobowe po 1 segmencie na ubrania i bieliznę o powierzchni co najmniej 0,25 m² na osobę), kosz na śmieci niepalny oraz wieszaki na okrycia wierzchnie.

Schroniska muszą mieć jadłodajnię oferująca posiłki typu barowego oraz stanowisko do przyrządzania i spożywania posiłków oraz do zmywania naczyń.

Biorąc pod uwagę pełnione funkcje, dostępność komunikacyjną, przeznaczenie i lokalizację, można wyróżnić:

• schrony turystyczne – zapewniające możliwość noclegu w prymitywnych warunkach i miejsce do przygotowania posiłku we własnym zakresie; spotykane na terenach odludnych (przykładowo: tereny subpolarne, górskie), umożliwiające schronienie w razie potrzeby lub biwak osobom uprawiającym zaawansowaną turystykę czy wspinaczkę górską itp.,
• „bacówki” – schronienie często na rozległych polanach w terenie górskim, w opustoszałych, niszczejących bądź umyślnie dewastowanych obiektach pasterskich,
• „chatki studenckie” – obiekty przeznaczone przede wszystkim dla studentów, czynne z reguły podczas wakacji i weekendów,
• bacówki PTTK – rodzaj niewielkiego schroniska, zwanego schroniskiem turystyki kwalifikowanej,
• schroniska młodzieżowe – czynne zazwyczaj sezonowo (lipiec–sierpień), zlokalizowane najczęściej w obiektach szkolnych, prowadzone lub afiliowane przy Polskim Towarzystwie Schronisk Młodzieżowych,
• schroniska-hotele – obiekty dysponujące dużą liczbą miejsc noclegowych, zazwyczaj łatwiej dostępne komunikacyjne (drogi kołowe, koleje linowe), o charakterze i standardzie zbliżonym do hotelowego, często miejsce turystyki pobytowej.

Niektóre obiekty PTTK mające charakter schroniska turystycznego prowadzą działalność pod inna nazwą np. dom turysty. W takim przypadku nie obowiązuje w nich Regulamin schroniska PTTK^[8].

w podziale na grupy górskie, ze wschodu na zachód według podziału Jerzego Kondrackiego; z uwzględnieniem obiektów, które w swej historii używały nazwy schronisko, a którym w oparciu o obowiązujące przepisy nazwa ta nie przysługuje^[9]:

Schronisko turystyczne	Pasmo górskie	Zdjęcie	Właściciel
Schron Turystyczny BdPN „Chatka Puchatka” na Połoninie Wetlińskiej (nie świadczy usług noclegowych ani gastronomicznych, nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		Bieszczadzki Park Narodowy
Schronisko PTTK „Kremenaros” Ustrzyki Górne (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		PTTK
Bacówka PTTK „Pod Honem” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		PTTK
Bacówka PTTK „Jaworzec” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		PTTK
Bacówka PTTK Pod Małą Rawką (nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		PTTK
Leśna Willa (Schronisko) PTTK w Komańczy (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie / Beskid Niski		PTTK
Koliba Studencka (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		Politechnika Warszawska
Schronisko w Łupkowie (nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		Stowarzyszenie Miłośników Schroniska w Łupkowie
Schronisko „Pod Wysoką Połoniną” w Wetlinie (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		własność prywatna
Schronisko „Nad Smolnikiem” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		własność prywatna
Schronisko Turystyczne „Okrąglik” w Cisnej (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Bieszczady Zachodnie		własność prywatna
Schronisko PTTK na Magurze Małastowskiej (nieczynne od 2021 roku)	Beskid Niski		PTTK
Bacówka PTTK w Bartnem	Beskid Niski		PTTK
Schronisko „Hajstra” w Hucie Polańskiej (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Niski		własność prywatna
Bacówka PTTK nad Wierchomlą	Beskid Sądecki		PTTK
Bacówka pod Bereśnikiem (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Sądecki		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Łabowskiej	Beskid Sądecki		PTTK
Schronisko PTTK na Jaworzynie Krynickiej	Beskid Sądecki		PTTK
Schronisko PTTK na Przehybie	Beskid Sądecki		PTTK
Schronisko Chata na Bucniku	Beskid Sądecki		własność prywatna
Schronisko Cyrla (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Sądecki		własność prywatna
Chata na Magórach (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Sądecki		własność prywatna
Chatka Wątorówka (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Sądecki		własność prywatna
Schronisko PTTK „Trzy Korony” w Sromowcach Niżnych (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Pieniny		PTTK
Schronisko PTTK „Orlica” w Szczawnicy	Pieniny		PTTK
Schronisko pod Durbaszką (nie ma statusu schroniska[9])	Pieniny		Miasto Kraków
Schronisko PTTK na Turbaczu	Gorce		PTTK
Schronisko PTTK na Starych Wierchach (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Gorce		PTTK
Bacówka PTTK na Maciejowej (nie ma statusu schroniska[9])	Gorce		PTTK
Schronisko „Na Skałce” w Ochotnicy-Jamnem (nie ma statusu schroniska[9])	Gorce		Własność prywatna
Schronisko PTTK na Luboniu Wielkim	Beskid Wyspowy		PTTK
Schronisko PTTK na Kudłaczach (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Wyspowy		PTTK
Schronisko na Śnieżnicy (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Wyspowy		Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
Bacówka „Na Zadzielu” w Rozdzielu (nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Wyspowy		Gmina Żegocina
Schronisko Górskie ZHP „Głodówka” w Bukowinie Tatrzańskiej (nie ma statusu schroniska[9])	Pogórze Spisko-Gubałowskie		Związek Harcerstwa Polskiego
Schronisko PTTK nad Morskim Okiem	Tatry Wysokie		PTTK
Schronisko PTTK w Dolinie Roztoki	Tatry Wysokie		PTTK
Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Tatry Wysokie		PTTK
Schronisko PTTK „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Tatry Wysokie		PTTK
Hotel górski PTTK Kalatówki (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Tatry Zachodnie		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Kondratowej	Tatry Zachodnie		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Ornak (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Tatry Zachodnie		PTTK
Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej	Tatry Zachodnie		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Krupowej	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK „Chata Baców” w Korbielowie (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Miziowej	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Rysianka (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Hali Boraczej (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		PTTK
Bacówka PTTK na Krawcowym Wierchu (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		PTTK
Bacówka PTTK na Rycerzowej (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Przełęczy Przegibek (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		PTTK
Schronisko PTTK na Wielkiej Raczy	Beskid Żywiecki		PTTK
Górska stacja turystyczna „Słowianka” (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Żywiecki		własność prywatna
Schronisko PTTK Leskowiec	Beskid Mały		PTTK
Schronisko PTTK na Magurce Wilkowickiej	Beskid Mały		PTTK
Schronisko na Chrobaczej Łące (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Mały		Fundacja S.O.S. Obrony Poczętego Życia Warszawa
Chatka na Rogaczu pod Magurką Wilkowicka (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Mały		własność prywatna
Chatka na Potrójnej (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Mały		własność prywatna
Schronisko PTTK na Skrzycznem (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Przysłopie pod Baranią Górą (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Klimczoku	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Szyndzielni	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Błatniej (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Równicy	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko PTTK na Stożku	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko na Dębowcu[a] (obecnie nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		PTTK
Schronisko na Koziej Górze (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		Miasto Bielsko-Biała
Schronisko THF „Chata Wuja Toma” na przełęczy Karkoszczonka (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		Polskie Schroniska Turystyczne THF
Schronisko na Stecówce (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		własność prywatna
Schronisko na Soszowie Wielkim	Beskid Śląski		własność prywatna
Telesforówka na Trzech Kopcach Wiślańskich (nie ma statusu schroniska[10])	Beskid Śląski		własność prywatna
Bacówka na Jamnej (nie ma statusu schroniska[9])	Pogórze Ciężkowickie		Gmina Zakliczyn
Bacówka na Brzance (nie ma statusu schroniska[9])	Pogórze Ciężkowickie		własność prywatna

Schronisko turystyczne	Pasmo górskie	Zdjęcie	Właściciel
Schronisko PTTK „Pod Kopą Biskupią” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Opawskie		PTTK
Schronisko „Na Iglicznej”	Masyw Śnieżnika		Własność prywatna
Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”	Masyw Śnieżnika		PTTK
Schronisko PTTK „Jagodna” na Przełęczy Spalonej	Góry Bystrzyckie		PTTK
Schronisko PTTK „Pod Muflonem”	Góry Bystrzyckie		PTTK
Schronisko PTTK „Orlica” w Zieleńcu (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Orlickie		PTTK
Schronisko PTTK „Na Szczelińcu” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Stołowe		PTTK
Schronisko PTTK „Pasterka”	Góry Stołowe		PTTK
Schronisko PTTK „Zygmuntówka” na Przełęczy Jugowskiej (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Sowie		PTTK
Schronisko „Orzeł”	Góry Sowie		Własność prywatna
Schronisko PTTK „Harcówka” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Wałbrzyskie		PTTK
Schronisko PTTK „Andrzejówka” na Przełęczy Trzech Dolin (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Kamienne		PTTK
Schronisko PTTK „Szwajcarka” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Rudawy Janowickie		PTTK
Schronisko PTTK „Srebrny Potok” w Dolinie Srebrnika (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK na Przełęczy Okraj (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK „Nad Łomniczką” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko Górskie „Dom Śląski” pod Śnieżką (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		Powiat jeleniogórski
Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka” (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK „Samotnia”	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK „Odrodzenie” na Przełęczy Karkonoskiej (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK „Pod Łabskim Szczytem”	Karkonosze		PTTK
Schronisko na Szrenicy	Karkonosze		Własność prywatna
Schronisko PTTK na Hali Szrenickiej (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Karkonosze		PTTK
Schronisko „Kamieńczyk”	Karkonosze		Własność prywatna
Schronisko PTTK „Kochanówka” w Piechowicach	Karkonosze		PTTK
Schronisko PTTK „Na Zamku Chojnik”	Karkonosze		PTTK
Schronisko Turystyczne „Orle” w Szklarskiej Porębie (obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Izerskie		Własność prywatna
Schronisko Wysoki Kamień (nie świadczy usług noclegowych, obecnie nie ma statusu schroniska[9])	Góry Izerskie		Własność prywatna
Schronisko Turystyczne „Chatka Górzystów” na Hali Izerskiej (nie ma statusu schroniska[9])	Góry Izerskie		Własność prywatna
Schronisko PTTK na Stogu Izerskim	Góry Izerskie		PTTK
Dom Turysty PTTK na Ślęży(obiekt od kilku lat nie świadczy usług noclegowych) (nie ma statusu schroniska[9])	Masyw Ślęży		PTTK
Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą” (nie ma statusu schroniska[9])	Masyw Ślęży		PTTK

Według stanu na 1 sierpnia 2014 tylko jeden obiekt poza obszarami górskimi może używać nazwy „schronisko”.

Schronisko turystyczne	Położenie	Zdjęcie	Właściciel
Schronisko „Pod Lipami” Lokalna Baza Turystyczna w Jemielnie	Jemielno		Gmina Jemielno

Schronisko turystyczne może stanowić rodzaj miejscowości.

Według klasyfikacji SIMC schronisko turystyczne jest jednym z 12 określeń rodzajowych (obok cześciej używanych:wsi, osady czy przysiółka). W systemie tym każdej miejscowości przypisany został rodzaj, jako tradycyjne określenie charakteru miejscowości ukształtowanej w procesie rozwoju osadnictwa a nazewnictwo reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych, Dz. U. z 2019 r. poz. 1443)^[11]. Według stanu na dzień 1 stycznia 2023 r. istnieją 22 schroniska turystyczne jako miejscowości podstawowe^[6]:

Województwo dolnośląskie:

• Odrodzenie (powiat karkonoski, gmina Podgórzyn)
• Szwajcarka (powiat karkonoski, gmina Mysłakowice)

Województwo lubuskie:

• Grabówek (powiat żarski, gmina Tuplice)

Województwo małopolskie:

• Dolina Chochołowska (powiat tatrzański, gmina Kościelisko)
• Dolina Pięciu Stawów (powiat tatrzański, gmina Bukowina Tatrzańska)
• Hala Pisana (powiat tatrzański, gmina Kościelisko)
• Krupowa Hala (powiat suski, gmina Bystra-Sidzina)
• Łabowiec (powiat nowosądecki, gmina Łabowa)
• Markowe Szczawiny (powiat suski, gmina Zawoja)
• Morskie Oko (powiat tatrzański, gmina Bukowina Tatrzańska)
• Ornak (powiat tatrzański, gmina Kościelisko)
• Polana-Głodówka (powiat tatrzański, gmina Bukowina Tatrzańska)
• Roztoka (powiat tatrzański, gmina Bukowina Tatrzańska)
• Turbacz (powiat nowotarski, gmina Nowy Targ)
• Włosienica (powiat tatrzański, gmina Bukowina Tatrzańska)

Województwo podlaskie:

• Słupie (powiat suwalski, gmina Suwałki)

Województwo śląskie:

• Chrobacza Łąka (powiat żywiecki, gmina Czernichów)
• Kamieńska Płyta (powiat bielski, gmina Wilkowice)
• Klimczok (powiat bielski, gmina Wilkowice)
• Magurka (powiat bielski, gmina Wilkowice)
• Pilsko (powiat żywiecki, gmina Jeleśnia)
• Szyndzielnia (powiat bielski, gmina Wilkowice)

Zobacz hasło schronisko w Wikisłowniku

• studenckie bazy namiotowe
• aktualizowana baza schronisk górskich w Polsce

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 238)
• Załącznik nr 6 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz.U. z 2006 r. nr 22, poz. 169)
• Centralna Ewidencja i Wykazy w Turystyce. Centralny Wykaz Obiektów Hotelarskich (CWOH). Ministerstwo Sportu i Turystyki. [dostęp 2014-08-01]. (pol.).
• Obiekty hotelarskie skategoryzowane – schroniska. BIP Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. [dostęp 2014-08-01]. (pol.).